137
кезінде
сҧхбаттастарға
сҧрақтарын
сауатты
және
нақты
тҧжырымдаумен қоса, оларға қҧзыретті, дҧрыс және сенімді жауап
беру қажет. Сҧрақтарға жауаптарды дайындау кезінде кӛп кӛмекті
оларды
алдын ала болжау береді. Әңгімелесуді бастаудан бҧрын
сҧхбаттас қоюы мҥмкін сҧрақтар жайлы ойлануға болады. Одан
басқа, сҧрақтарға жауап беру ҥшін әдебиетте сипатталатын арнайы
ережені пайдалануға болады.
Коммуникация табыстылығына кӛмектесетін ережелер келесідей.
1. Сҧраққа жауап беруден бҧрын, ойлану ҥшін ҥзіліс жасаңыз (7
секундтан кем емес). Немесе «Сҧрағыңыз ҥшін
алғыс білдіремін,
мен оны кҥтпеген (кҥткен) едім» деңіз.
2. Сҧрақты ӛз сӛзіңізбен айтылғандай немесе ӛз тҥсінгеніңізбен
қайталаңыз. Мысалы: «Сҧрағыңызға алғыс білдіремін (1 ереже
бойынша). Мен Сізді тҥсінгенімше,
Сізді шиеленістерді басқару
мәселелері қызықтырады? (2 ережені орындау) Қазір мен
Сізге
қажетті ақпаратты ҧсынамын».
3. Егер сҧрақ қҧрамы жағынан кҥрделі болса (яғни,
бірнеше
қарапайым сҧрақтан тҧрса), алдымен оны қҧрамдас бӛліктерге
бӛліңіз, содан кейін, олардың қайсысына алдымен жауап беру керек
екенін сҧраңыз. Тәжірибе әдетте қҧрамы жағынан кҥрделі сҧрақты
қажетті
ақпаратты
кҥрделі
сҧрақтың
соңғы
бӛлігіне
орналастыратындар қоятынын кӛрсетеді.
4. Егер Сіздің алдыңызда қҧрамы жағынан кҥрделі сҧрақ
қойылса, Сіз:
а) сҧрақты тҥсінгеніңізге сенімді болмағандықтан, оны
қайталауды сҧрайсыз. Қайталаған кезде сҧрақ
қысқарақ және
тҥсініктірек кӛрінеді;
б) сҧрақты ӛзіңіз тҥсінгендей қайталайсыз (2 ережені орындау);
в) ойлануға бірнеше минут сҧраңыз, осы кезде сҧрақ ҧмтылуы
мҥмкін;
г) егер Сіз сҧрақты дҧрыс тҥсінсеңіз, жауап ретінде ӛз
тәжірибеңізде кездескен, сҧхбаттас сҧрағында ҧсынылатын
жағдайға ҧқсас мысалды келтіріп кӛріңіз.
5. Егер Сізге ашық сҧрақ қойылса, алдымен, сҧрақ авторын
нақты қандай сҧрақ қызықтыратынын нақтылаңыз. Ол Сізге
жауапты ойластыру ҥшін уақытты ҥнемдеуге, артық ештеңе
айтпауға және сҧхбаттастың кҥткенін нақтырақ болшауға мҥмкіндік
береді.
6. Сҧрақтарды
Сізге
қарсы
агрессия
белгісі
ретінде
қабылдамаңыз. Сыпайы және ақкӛңіл
мәнерде жауап беріңіз,
қорғанбаңыз және ақталмаңыз. Сҧрақ анық ӛршіту мақсаттарында,
адамды тҧйыққа тіреуді, сенімін кетіру
немесе оның айтқанының
немесе жасағанының барлығын жоққа шығару ҥшін қойылған