136 Жетектеуші сұрақтар сӛйлеп тҧрған адамды одан кҥтілетін
жауапқа келтіру ҥшін пайдаланылады. Жетекшеуші сҧрақтар әдетте
қатысушыға теріс жауап беруге мҥмкіндік бермейтін «ілмектермен»
аяқталады. Мысалы: «Коммуникативтік қҧзыреттілік тиімді ӛзара
әрекеттесу ҥшін маңызды, солай емес пе?», «Шынымен солай ғой?»,
«Сіз келісесіз бе?» және т.б.
Сҧрақтардың басқа да категориялары бар, мысалы:
■
пысықтау үшін — жалпы сипаттағы ақпарат ҥшін, мысалы:
«Маған ... жайлы айтыңызшы», «Тағы әлдене бар ма?»;
■
тәптіштелген — толығырақ ақпаратты сҧрайтын, мысалы: «Ол
не деді?», «Ол қашан болды?»;
■
сезімдер туралы — әлдененің эмоциялық әсері туралы білу
қажет кезде қойылатын, мысалы: «Бҧл орын алғанда не сездіңіз?»,
«Адамдар Сізге қатысты жағымсыз кӛзқараста болғанда нені
сезінесіз?»;
■
кӛзқарастар туралы — адамның бірдеңеге кӛзқарасын анықтау
ҥшін қойылады, мысалы: «Осы жҧмыста барлығынан кӛп нені
ҧнатпайсыз?», «Сізде жоқтың арасынан Сізге барлығынан не
ҧнаушы еді?»;
■
мінез-құлық туралы — адамның мінез-қҧлқын болашақта болжай
алу ҥшін қойылады, мысалы: «Ӛткен жолы осылай болғанда не
істедіңіз?», «Сол кезде қалай жауап қайтардыңыз?».
Дҧрыс тҧжырымдалған және қойылған сҧрақтар арқылы ойды
сәтті ҧсынуға, ақпаратты тҥсіндіруді сҧрауға және қажетті
қорытындыға әкелетін ой тҧжырымдамаларының тізбегін қҧруға
болады.
Айтылғаннан сҧрақтар сҧхбаттасты қатынасуға тартудың ең
тиімді жолдарының бірі болып табылатыны кӛрінді. Алайда,
сҧрақтарға жауаптар да маңыздылығы жағынан тӛмен емес.
Интерактивті жаттығу Тӛрт-бес анекдотты жақсы айтуды ҥйреніңіз. Содан кейін достарыңызды
жинаңыз. Бір-екі анекдотты әдеттегідей айтыңыз. Келесі екеуін айтудан
бҧрын тыңдаушылардан Сіздің сӛзіңізді кез келген сҧрақтармен бӛлуді
ӛтініңіз.
Мысалы, Сіз: «Жаңа орыс келді». Ал Сізден «Қандай кӛлікпен келді?
Тҥсі қандай? Оның нӛмірі ше? Кіммен келді» деп сҧрайды. Сіздің
міндетіңіз – бҧл сҧрақтарға қысқа жауаптар табу, олардан жылыстау,
қалжыңдау және т.б. Бірақ анекдотты соңына дейін айтуыңыз қажет.
Тренингті мҧндай қысымға лайықты жауап беруді ҥйренгеніңізше
қайталаңыз.