Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- Ашық сұрақтар
- Жабық сұрақтар
| 135
Соңында олардың біреуі «Гумбольдт мырза, Сізді ҧлы ғалым деп атайды, не себепті барлығы жайлы сҧрай бересіз?» деді — «Дәл осы себепті мен барлығын білемін», — деп сабырлы жауап берді ғалым. Сҧрақтарды дҧрыс тҧжырымдай алу және оларға іскерлікпен жауап бере алу кӛбінесе сҧхбаттастарды жақсырақ ӛзара тҥсінуге кӛмектеседі. Сҧрақты қою немесе оған жауап беру ҥшін, қҧзыреттілік қажет. Әдетте, кез келген сҧхбатта сҧрақтар кӛбінесе қатынасу қатысушыларының талқыланатын проблеманы бірдей тҥсінуіне жету ҥшін қойылады. Сҧхбаттас сҧрақты тҥсіну ҥшін, келесілер орындалуы қажет: ■ сҧрақтарды қысқа ету; ■ олардың дҧрыс және қатысушылардың оларға жауап берудің әлеуетті мҥмкіндігімен қойылатындығына кӛз жеткізу; ■ жҧмбақтауға жол бермеу; ■ кӛпшілік алдында ашылуды қажет ететін сҧрақтар қоймау; ■ ӛз сҧрақтарыңа ӛзің жауап бермеу. Коммуникациядағы ең таралған сҧрақтар ашық, жабық және жетектеуші сҧрақтар болып табылады. Ашық сұрақтар екі жақты коммуникацияны бастау ҥшін пайдалы, олардың мақсаты – қажетті ақпаратты жинау. Әдетте олар «не?», «қайда?», «қашан?», «қалай», «неге?» сӛздерінен басталады. Мысалы: «Мҧндай проблема біздің қызметімізде қаншалықты жиі кездеседі?». Одан басқа, ашық сҧрақтар жиі кіріспе сӛздерден басталады, мысалы: «Айтыңызшы...», «Сіз қалай ойлайсыз...», «Сіз мҥмкіндіктер жайлы не ойлайсыз....». Ашық сҧрақтардың тартымдылығы олардың байланыс орнатуға мҥмкіндік беруінде, сҧхбаттасты кірістіріп, оның қызығушылығын тудыруда; оған жауап беру тәсілін ӛз бетімен таңдау мҥмкіндігін ҧсынуда; жедел кері байланысты ынталандыруда; пікірлер мен қҧндылықтарды жете талдауға кӛмектесуде; тҥсіністік дәрежесін тексеруде. Жабық сұрақтар да қатынасуда кеңінен пайдаланылады, алайда, әдетте «келісемін», «иә» немесе «жоқ» бір жауаптан тҧратын бір мағыналы жауапты талап етеді. Сонымен бірге, жабық сҧрақтарды шамадан тыс пайдаланбау қажет, себебі олар қатысушыларға белсенді ӛзара әрекеттесуге мҥмкіндік бермейді, ал ақпаратты тексеру немесе таңдау мҥмкіндіктерінің шектеулі болуы жағдайларында мҧндай сҧрақ орынды болады. Мысалы: «Сіз осылайша жиі әрекет етесіз бе?». Жабық сҧрақтар әдетте «иә» немесе «жоқ» тура жауабы жеткіліксіз: ақпаратты алу немесе нақтылау; фактілерді тҥсінуді, келісуді немесе уағдаластықтарды растау; баламалы жағдайда шешімді қабылдау («иә» немесе «жоқ») жағдайларда қолданылады. |