175 жыныс, жас, мәртебесі мен тҧлғалық тҥріне байланысты әртҥрлі
сенсорлардың қарқындылығы мен жиілігі ерекшеленеді. Ол тҥрлі
ақпарат береді: олар эмоционалдық кҥйін, ӛзара әрекеттесу сипатын
баяндайды.
Психологтар жанасудың келесі тҥрлерін ажыратады:
■
кәсіби (тҧлғалық емес сипатта, Мысалы «Шалқан»
ертегісінде: бәрі бір-біріне жалғыз мақсатпен – шалқанды
суырып алу ҥшін, «әже атадан, немере әжесінен ...» деген кезде,
соңғысы жеке тҧлға ретінде емес, қызмет обьектісі ретінде
қабылданады);
■
хаттамалық, ритуалдық (кездесуде және қоштасуда қол
алысу, дипломатиялық беттен сҥюлер және т.б.);
■
достық (кездесу кезіндегі беттен сҥю, арқадан қағу, жеңіл
қҧшақтасу).
Тапсырманы орындаңыз Адамдармен сӛйлесу кезінде жиі қолданатын бес ым-ишараларды
сипаттаңыз. Олар - дәстҥрлі белгілер, сезімдерді білдіретін тәсілдер,
сезімін реттейтін немесе стресті жеңілдететін тәсілдер ме? Олар
хабарламаны тиімді беруге кӛмектесе ме? Бҧл әдеттер сізді хабардың
мәнінен алаңдата ма?
Проксемика (ағылшынша. рroximity — жақындық). Бҧл
кеңістіктегі әңгімелесушілердің ӛзара орналасуы арқылы байланыс
жасау, американдық антрополог Эдвард Т. Холлдың енгізген
термині, яғни қарым-қатынастың кеңістіктік ҧйымдастыру
қҧрылымын талдауға, сондай-ақ адамдар арасындағы ӛзара қарым-
қатынас сипатына қатысты аумақтарды, бағдар мен қашықтықтарды
талдау ҥшін енгізілген термин.
Ол қашықтықтатылған, ҥстелде орналасуы, коммуникациядағы
кеңістіктік ортаны ҧйымдастыруды қамтиды.
Қашықтатылған — бҧл бір әңгімелесуші екінші тарапына
ҧстанатын қашықтық, сондай-ақ бҧл қашықтықты ӛзгертуге
ҧмтылатын кҥтпеген қозғалыстар (мысалы, кенеттен артқа немесе
алға қадам жасау).
Қашықтықтың тӛрт типін аламыз, олардың әрқайсысы ӛзара
әрекеттесудегі
жақындықтың
немесе
ӛзара
әрекеттегі
қашықтықтануды білдіреді:
■
қоғамдық қашықтық — 3,5 м-ден бастап кӛрінетін және
естілетін
жерлерге
дейін.
Қоғамдық
қашықтықтағы
коммуникация қоғамдық сӛз сӛйлеу деп қарастырылады (сӛйлеу,
