Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
■ дәлелдеме және қарсылық техникаларын қарастыру; ■
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- ІСКЕРЛІК СҦХБАТТАР
| ■
дәлелдеме және қарсылық техникаларын қарастыру; ■ жазбаша коммуникациялар қасиеттері мен функцияларын қарастыру; ■ оқырманға практикалық жаттығуларды орындау арқылы коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру мҥмкіндігін беру; ■ коммуникативтік практикум мен ӛзін-ӛзі диагностикалауды орындауды ҥйрету. Кілтті сӛздер: Іскерлік сҧхбат, монолог, диалог, полилог, аффективті орта, когнитивті орта, кӛпшілік алдында сӛз сӛйлеу, инвенция, диспо- зиция, элокуция, меморио, айтылу, аргумент, дәлел, демонстрация, сәйкестендіру. ІСКЕРЛІК СҦХБАТТАР Іскерлік ортадағы формалды және формалды емес ӛзара әрекеттесудің ең таралған әлісі сҧхбат болып табылады. Ол жеке, сондай-ақ, енгізілген болуы мҥмкін. Кез келген жағдайлық байланысу әдетте келесі э л е м е н т т е р д і қамтиды: ■ жҥгіну; ■ сҧрау (сҧрақ, ақпаратты немесе жағдайды сипаттауды талап ету); ■ жауап (ақпарат ҧсыну немесе жағдайды сипаттау); ■ әрекетті келісу (ӛзара әрекеттесу); ■ болжамды нәтиже (бірлескен науқандар, уағдаластықтар, шешімдер). Болжамды нәтижеге жету және ниеттерді іске асыру ҥшін, болашақ әңгіменің барлық компоненттері негізделген және дәлелді болуы тиіс. Одан басқа, әңгіме ӛтетін кеңістік ортасы маңызды. Оны проксемиялық тҧрғыдан (жиһазды орналастыру, ҥстелге отырғызу, қашықтық), сондай-ақ, қҧпиялылық пен психологиялық жайлылық тҧрғысынан дҧрыс ҧйымдастыру қажет. Адамдардың қатынасу барысындағы ӛзара әрекеттесуі кӛбінесе ҥ ш к о м м у н и к а т и в т і к ҥ л г і д е іске асырылады: ■ монологтық, мҧнда жеке тҧлғаның - басқа субъектілердің, қатынасу қатысушыларының тыңдау ҥдерісінің ҧйымдастырушысы болып табылатын субъект ретіндегі сӛздері басым (мысалы, кӛпшілік алдында сӛйлеу, дәріс, баяндама); ■ диалог түрінде, мҧнда субъектілер кезектесіп ақпарат алмасу арқылы ӛзара әрекеттеседі және ӛзара белсенді - кезектесіп сӛйлейді және тыңдайды (сҧхбат, кеңес, келіссӛз); ■ полилогиялық, жиі коммуникативтік ортаға және бастамаға иелік ету ҥшін кҥресу сипатында болатын және оларды барынша тиімді іске асыруға талпынуға байланысты кӛп жақты қатынасуды ҧйымдастырады (пікірталас, полемика, дау, диспут). Әңгімені дҧрыс ҧйымдастыру ҥшін мамандардың пікірінше екі с ф е р а н ы : когнитивті және аффективті бӛлу мақсатқа лайықты. Когнитивті сфера — таным мен тҥсіну сферасы. Оның бірінші бӛлігі "Мен кіммін?", "Мен қайдамын?", "Бҧл жағдайдағы менің орным қандай?" деген сҧрақтарға қатысты ақпаратты білу қажет екенін айтады. Екінші бӛлігі прагматикалық ниеттерге байланысты, ол "Мен нені қалаймын?", "Оған қалай қол жетуге болады?", "Қалауыма қол жету ҥшін, не істеу керек?" сҧрақтарына жауап береді. Аффективті сфера — байланысудың психологиялық ерекшеліктері, сондықтан мҧнда "Ол кім?", "Оның іскерлік әлемдегі орны қандай?", "Менің оған деген кӛзқарасым қандай?" тәрізді сҧрақтар орынды болып табылады. Соңғы сҧраққа жауап әңгіменің эмоциялық-психологиялық сипатына әсер етеді. Алдағы әңгіме нәтижесінің ӛнімділігі оның барлық қҧрауыштарының қаншалықты мҧқият ойланғанына және саналы пайдаланылғанына байланысты. Іскерлік ӛзара әрекеттесудің сұхбат тәрізді ҥлгісінің сипаттамаларын қарастырайық. Сҧхбат монологтар мен диалогтарды, нақты уақыт пен жағдайда ойналатын белгілі рӛлдер |