11.3 Кесілген ағаш ӛнімдері мен дайындамалардың сынау әдістері
Ылғал анықтау әдістері. МемСТ 16588-91ге байланысты ылғал анықтау
әдістерінің үш түрі бар. Жұмыс әдісі электрлі ылғал ӛлшеуіштің қандай да бір
діңгектегі ылғал анықтауы 7-28% аралығында жүзеге асырылады. Бұл үшін 3-
тарауда айтылғандай ылғал ӛлшеуіш пайдаланылады.
Үлгілер түрінде кӛлденең қима қалыңдығы (талшықтар бойымен) 10...20
мм қияды, кейбір қашықтық жылғы бүйірінде 50 см кем емес. Массасын
үлгілерін анықтайтын қателігі 0,1 г аспайды. Кептіру (103± 2)°С температура-
сында жүргізеді. Барлық үлгілері кептірілген микроорганизмдер бар деп
санайды, егер ӛзгерту массаны үш еркін таңдалған үлгілерін жүйелі ӛлшеу
аралықпен 2 с 1%-дан аспайды. Ылғалдылығы үлгідегі мына формула бойынша
есептеледі (3.3).
Жылдам кептіру салмақ әдісі қамтамасыз үлгілерді кептіруі температурада
(120±2)°С кептіргіш шкафта СЭШ-3М мәжбүрлі айналымы бар. Кептіру
ұзақтығы, жағдайда құрайды 2.25 с түпкілікті массасын анықтайды, суытқаннан
кейін үлгілерді бӛлме жағдайында 2...5 мин.
Екі кептіру-салмақтық әдістерінде қарастырылған орташа есептеу
ылғалдылықпен партиядан іріктеуді аралау ӛнімдері.
Беріктігін және қаттылығын анықтау әдістері.
Бұл әдістер кӛбінесе
ұқсас әдіспен сынау шағын таза ағаш үлгілерін, ерекшелік жасалынуы
мӛлшерде (кейде формасымен) үлгілердің сапасына қойылатын талаптар, ағаш
207
үлгілерінде, айлабұйымдарда және сынау рәсімі. Әдістері статистикалық сынау
нәтижелерін ӛңдеу сияқты шағын ағаш үлгілерін, ал ылғалдылығы әдістермен
қаралып анықталады, жоғарыда кӛрсетілген параграфта.
Беріктігін анықтау кезінде бойлық сығу. Үлгілері бар заттай мӛлшері,
ерекшеленетін жылғы аралау материалдары мен дайындамаларды ғана ұзын-
дығы, ол 5 есе кӛп қалыңдығы болуы тиіс. Ең тӛменгі беріктігін анықтайтын,
сондықтан үлгісі кесілген, сондықтан ол әлсіз (болған ақауларының)
сортимента қимасының.
Бұл қима үлгісінде болуы тиіс кем емес қашықтықта
бір қалыңдығы әр бүйірінде. Үлгісі белгілейді айлабұйымдарда шарнирлі
құрылғымен ортаға келтіру үшін күш-жігерін жасауы сәйкес МемСТ 21554.4-
78, жылдамдықпен қиындатылуы (0,15±0,05) МПа/с. Анықтау кезінде қираған
максималды жүктемені Рмах және ӛлшеу алдын ала кӛлденең қима үлгідегі
беріктік шегі бойынша мынадай формуланы (4.5) қолданады.
Беріктігін анықтау кезінде бойлық созылу. Сынау үшін мәнерлі керек емес,
ал жазық үлгісі табиғи мӛлшер ұзындығының жұмыс бӛлігі (еркін басып) тақта
енінен асатын (дайындама), кем дегенде 8 рет. Үлгісі болуы тиіс ең әлсіз
(ақауларын) қимасы сортимента тиіс шегінде орта ұзындығы бойынша аймақ-
тың үлгідегі, тарату 1,5 енінің екі жағынан да.
Үлгі кейін ӛлшеу мӛлшерлерін
белгілегенде кӛлденең қима машинаның қысылуы, МемСТ 21554.5-78 сәйкес,
кедір-бұдырлы беті және қиғаштығы, бірте-бірте кішірейіп бүйірлік қысылады.
Үлгі ауыр жылдамдықпен (0,15±0,05) МПа/с және Рмах анықтау. Беріктік шегі
мына формула бойынша есептеледі (4.5).
Беріктігін анықтау кезінде статикалық иілу. Алыну үлгісі табиғи
мӛлшерінде, оның ұзындығы болады 21...22 биікте, биіктігі h мӛлшеріне тең
болса, қимасының үлгідегі жүктеме бағытында. Сорттайтын ақаулар
орналасқан ортаңғы үштен бір бӛлігінің ұзындығының үлгісі. Сынақтар сәйкес
МемСТ 21554.2-81 бойынша схема ауырлығы екі нүктеде. Радиусы тіректерді
және итеру элементтері тең 1,5 h.
Аралық , 18 h құрауы тиіс. Үлгіні ауырлату
осы жылдамдықпен оның бұзылуы кемінде 2 мин және 5 минуттан артық емес
болу керек. Анықтайтын Рмах, Н, және пайдалана отырып, алдын-ала ӛлшенген
ені b, биіктігі h және аралық l, мм, беріктік шегін есептейді, МПа, мына
формула бойынша:
(11.1)
Беріктігін анықтау кезінде бӛлшектеме талшықтар бойында. Форма мен
мӛлшері үлгідегі кӛрсетілген сур. 112, мӛлшері b тең қалыңдығы немесе
кесілген ағаш дайындамаларын дайындау. Үлгі болуы тиіс ақауларының ағаш
ұлғайтатын кедергісі бӛлшектеме, сондай-ақ жарықтар жазықтығында
бӛлшектемеге. Иілгіш талшықтардың үлгіде барлық сортименке тән болуы
(тақталар, арқалықтар және т.б.). Үлгі құралға салынады, сәйкес дайындалған
МемСТ 21554.6-78, жүктемені қоса береді оң бӛлігінде қысқартылған үлгіде.
Оның сол жақ бӛлігі тіректе орналасқан.
Саңылау қырымен тірек және жазық-
208
тықпен күтілетін бӛлшектеме 3 мм құрауы тиіс. Үлгіні ауырлату жылдамдығы
жылжыту белсенді машиналар (0,6± 0,12) мм/мин, анықтайды Рмах және
есептейді беріктік шегін мына формула бойынша (4.9).
Қаралған әдістер қолданылады, жоғарыда айтылғандай, сортты
конструкциялық ағаш материалдарын анықтау үшін.
Сонымен қатар, МемСТ
21554.7-78 белгілеуі беріктік шегін анықтау әдісінде аралау материалдары мен
дайындамаларды смятии кӛлденең талшықтар. Кӛрсеткіштері түйісу беріктігіне
кӛлденең смятии қызмет етеді: шартты беріктік шегіне тең, пропорционалдық
шегі арасындағы кернеулерін және деформацияларын, немесе кернеу кӛлемін,
берілген деформация үлгісіне (2,5 мм) тиісті.
Сынау үлгілерінде жүргізеді
ұзындығы 150 мм және биіктігі 50 мм кесілген жиек аймағын кесілген ағаш
дайындамаларын дайындауға немесе барлық олардың қалыңдығына. Жүктемені
пуансон арқылы учаскесіне беретін ұзындығы 50 мм тең. Жүктеу жұмыс беті
үлгіге сәйкес келетін жиегі кесілген ағаш кесілген материала немесе
дайындамаларға.
Достарыңызбен бөлісу: |