Лекциялық сабақтар 1-тақырып. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары


Өкпенің тіршілік сыйымдылығы (ӨТС)



Pdf көрінісі
бет44/66
Дата07.11.2022
өлшемі0,73 Mb.
#47955
түріЛекция
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   66
Байланысты:
ОЖЕФП дәрістер

Өкпенің тіршілік сыйымдылығы (ӨТС). Өкпенің тіршілік сыйымдылығы дегеніміз дем алу, 
қосымша және қордағы ауалардың қосындысы. Адам қалыпты жағдайда дем алғанда өкпеге 300-500 мл 
ауа кіреді. Мұны дем алу ауасы дейді. Қалыпты жағдайда жай ғана дем алған соң, демді шығармай 
күшеніп тұрып, тағы да 1,5-2 л ауаны сіміруге болады. Мұны қосымша ауа дейді. Қалыпты дем 
шығарудан кейін дем алмай тұрып тағы да күшеніп дем шығарып 1-1,5 л ауаны шығаруға болады. Мұны 
қордағы ауа дейді.
Балалар мен жасөспірімдердің ӨТС-ы
Бала 
Жасы


10 
12 
15 
17 
Ер бала 
1200 
1400 
1630 
1975 
2600 
3520 
Қыз бала 
1100 
1200 
1460 
1905 
2530 
2760 
Ересек адам 1 минөтте өкпесінен 6-7 л ауаны өткізеді. Алмасатын ауаның мөлшері адамның 
салмағына, бойына байланысты. 
Тыныс алудың нервтік және гуморальдық реттелуі. Төменгі дәрежелі тыныс алу орталығы 
сопақша мида орналасқан. Ол дем алу мен дем шығаруға жауапты екі бөлімнен тұрады.
Тыныс алу орталығындағы жүйке жасушаларының қозуы қандағы көмірқышқыл газының 
концентрациясына байланысты (гуморальды фактор). Көмірқышқыл газының тыныс орталығына әсері 
екі түрлі жолмен іске асады: а) нейрондарды қоректендіретін қанның құрамының тікелей әсері; б) 
рефлекторлы жолмен көмірқышқыл газының арнайы хеморецепторларға әсері.


29 
Бұлардан басқа рефлекторлы түрде болатын тыныс алу мүшелерінің қызметінің реттелуінің де 
маңызы үлкен. Айталық, дем алғанда өкпе керіледі де, оның қабырғасындағы және қабырға аралық 
бұлшық еттер мен диафрагмада орналасқан барорецепторлар тітіркенеді. Оларда пайда болған 
импульстар орталыққа тепкіш жол арқылы сопақша миға барып, оның нейрондарының қызметін тежейді 
де, дем алу тоқтап, дем шығару басталады. Өкпенің керіліп созылуы тоқтасымен тыныс алу орталығына 
баратын импульстер тоқтап, нейрондардың қозғыштығы артады да қайтадан дем алу басталады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   ...   66




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет