2 ДƏріс азатшыл -демократтық бағыт. Ахмет Байтұрсынұлы (1873-1938)
жүктеу/скачать 109,08 Kb. Pdf көрінісі
|
52 7 Д ріс азатшыл -демократты ба ыт. Ахмет Байт рсын лы (1873-
| 59
тіліндегі еңбектердің ізімен саяси лирика, махаббат лирикасы деп қана шектеліп келсе, Ахмет Байтұрсынов ұлттық өнердің өз табиғатынан шығарып, лириканың сап толғау, марқайыс толғау, налыс толғау, намыс толғау, сұқтаныс толғау, ойламалдау, сөгіс толғау, күліс толғау секілді түрлеріне анықтама береді» деген Р.Нұрғали пікірі тұрғысынан келсек, А.Байтұрсыновтың төл əдебиетіміздің бір ғана поэзиясынан осыншама түрлі жанрлық болмыс- бітімін жан-жақты таратуы қазақ сөз өнерінің қайталанбас табиғатының тереңдігін, байлығын да көрсетеді. Қорыта айтқанда, А.Байтұрсынұлы ұлттық əдебиеттанудың баста арнасы абайтанудың ғылыми негізін қалаушылардың бірі ретінде ұлы ақын шығармашылығын, ақындық тұлғасын ғылыми зерттеу мен поэзиясын əдеби - теориялық талдаудың классикалық үлгісін негіздеді. Сол арқылы абайтанудың басты ғылыми - зерттеушілік бағыт - бағдарын айқындай отырып, соны ізденістерге жол салды. Біріншіден, «Абайды қазақ баласы тегіс танып, тегіс білуі керек» деген ұлы мұратты ту етіп ұстанып, ақынның ұлт руханиятында алар биік тұғырын елдік мəселелермен тығыз бірлікте, сабақтастықта алып қарастырды. Екіншіден, «Абай сөздері дүнияда қалғаны - қазаққа зор бақ. Бетін түзеп, жөн сілтеген кісілерге де, сілтеген жолды ылақпай тұп-тура тапқан адамға да қазақ балалары талай алғыс берер» деп алып ақынның ұлт мүддесін діттеген өмірлік мақсатын, қоғамдық өмірде алар əлеуметтік маңызы мен орынын танытуда соны қадамдар жасады. Үшіншіден, Абай шығармашылығы ұлттық сөз өнерінің тұтастай бір жаңа дəуірінің тың көркемдік-эстетикалық арнасының бастауын айқындап берді деген əдебиет тарихындағы дəуірлеу мəселесіне байланысты соны пікір түйді. А.Байтұрсынұлының шығармашылық тұлғасында тоғысқан ілік қасиеттер «Айқап», «Қазақ» |