Бярпа, эенезис
18
тяшяббцс эюстярмишдир. О, беля щесаб етмишдир ки,
бюйцк бир
ъядвял тяртиб едиб йухарыдан ашаьыйа бцтцн етнослары, онла-
рын инандыглары танрылары вя онларын функсийаларыны эюстярмяк
лазымдыр. Беляъя, мифлярин дцнйада эязяръилик хяритясини
йаратмаг тяшяббцсц ортайа атылмышдыр.
Ъ.Фрезерин
∗∗
арашдырмаларында мцхтялиф мянбялярдян
эютцрцлмцш (гядим ялйазма мятнляриндян тутмуш етно-
графларын, миссионерлярин топладыгларынадяк) олдугъа зянэин
материал саф-чцрцк едилмишдир. Онун дцнйа халгларынын (хри-
стиан динини гябул етмиш етнослар цстцнлцк тяшкил едир) гядим
аграр миф системлярини бярпа етмяси етнографийа вя фолк-
лоршцнаслыгда бюйцк щадися иди. Алим яски Мисирдя Осирис (о
бири дцнйада инсанлары бу дцнйадакы ямялляриня эюря
мцщакимя едян аллащ) култу иля баьлы кечирилян ритуаллар
ясасында мифин йаранма механизмини эюстярмиш, юлцб-
дирилян битки танрысы Осирисин тахылын якилиб йетишмяси просеси-
нин мификляшмяси олмасы фикрини иряли сцрмцшдцр.
Мифдян йазан йени тядгигатчылар чох щалларда яввялкиля-
ри инкар етмяйи юз гянаятляринин тясдиги кими баша дцшмцш
вя башгасынын йазыларында мцтярягги, дцзэцн фикирляри эюр-
мязлийя вурмуш, еля билмишляр ки, инкар елмдя онун «йени-
синя» йер еляйяъяк. Лакин дайаг нюгтяси олмадыьы цчцн юз
уьурлу гянаятлярини беля инкишаф етдирмяйя
гцввяляри чат-
мамышдыр. Мифолоэийайа аид тядгигатларын бюйцк тяърцбяси-
ня архаланыб, индийядяк сюйлянянляря тянгиди (инкарсыз,
гярязсиз) йанашылса, дцнйа халгларынын бир кюкя баьланан
мифляри васитяси иля тарихин ян гаранлыг сящифяляриня ишыг тут-
маг мцмкцндцр. Бу мянада елми-нязяри фикирлярдя мифин
хцсусиййятлярини цзя чыхармаьа хидмят едян мцлащизяляр
∗∗
XIX ясрин орталарында авропалы олмайан тайфаларын да мифляринин системли
шякилдя гейдя алынмасына башламышдыр. Бу сащядя апарылан арашдырмаларын зир-
вяси Ъ.Фрезерин «Гызыл будаг» ясяри сайылыр. Бу тядгигат иши илк дяфя 1890-ъу
илдя ишыг цзц эюрмцш; он ики ъилдлик фундаментал няшри ися 1907-1015 иллярдя
баша чатдырылмышдыр.