ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №3, 2019
244
Сурет 3 - Регенерантты каллустағы қорғасын нитратының концентрациясы
бақылаудан %
Кадмийдің жасушалар регенерациясына қабілеттілігі 5 мг/л концентрацияда басталды.
Сонымен қатар 10 мг/л селекциялық ретінде кадмийдің 20-30 мг/л алынды. Кадмий 60 мг/л
болғанда жасушалардың регенерациялық қабілеті толығымен жойылды.
Селективті жағдайда петуния регенеранттарының 50 түрі алынды. Кҿптеген
регенеранттардың морфологиясы қалыпты болып, жақсы ҿсіп, басқа ҿсімдіктерден
ерекшеленіп тұрады. Қорғасын нитратының 0,1% концентрациясында тірі қалған петуния
буданының регенерациялық қабілеттілігі 0,5% болды, ал 0,15%-да 33 % бақылауда болды.
Бұл алынған мҽліметтер петуния буданының қорғасынға тҿзімді екендігін кадмийге
тҿзімділігінің нашар екендігін кҿрсетті. Мүмкін біздің бақылаған кҿптеген ҿсімдіктерімізде
кадмий тамырда болған, ал петуния қосжарнақты болғандықтан, кадмийді сабағында
жинайды.
Клондардың қорғасын нитратына тҿзімділігін байқау үшін оларды мына ортада
ҿсірдік. 0,1% -дан жҽне 0,15% (PbNO
3
)
2.
. Сұрыптау кезінде тірі қалған экспланттардың
ҿзгерісі байқалды. Ұлпалардың эмбриогенді қабілеттілігі тҿмендейді, ҿспей қалған
экспланттардың түсі қара болады. Ашық түсті экспланттардың кҿлемі ұлғайды. Сұрыптап
алынған эксплантты қайтадан селекциялық ортаға орналастырды: 0,1% жҽне 0,15% (PbNO
3
)
2
.
Каллустарды 2 пассаж аралы ҿсіріп алғаннан соң регенерация үшін ортаға ектік.
Тҿзімді жасушаларды бҿліп алу үшін ҿсіргенде құрамында қорғасыны бар орта
пайдаланылды.
Селекцияны «қаталдау» жағдайларда (МС қоректік ортасында 0,15% қорғасын
нитраты) жүргізгенде каллустық ұлпалар 2-4 апта ішінде ҿліп қалды. Экспланттардың
кҿпшілік бҿлігі эмбриогендік емес каллустың түрін берді, тек аздаған клондар ҿзінің
регенерациялық қабілеттілігін сақтады жҽне биомассаның ҿсуіне ҽсер етті.
Жалпылама алғанда 128 тҿзімді клон алынды, регенерацияға жарамдысы 40 болды.
Тек 14 ҿсімдік топыраққа тамыр жайды. Ҿсімдіктердің кадмийге тҿзімділерін қорғасынға
тҿзімділерімен салыстырғанда тҿзімділік механизмі 80% болды. Жоғарыда кҿрсетілген
қорғасын концентратында басқа ҿсімдіктер ҿсе алмайды.
Достарыңызбен бөлісу: