ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №3, 2019
240
2-кестенің жалғасы.
Қоректік орта компоненті
Қоректік орта концентрациясы, г/л
Murashige and
Skoog
Гамборг (В
5
)
Уайт
FeSO
4
· 7H
2
O
27,95
27,95
27,95
NaН
2
РО
4
·H
2
O
-
150
-
H
3
BO
3
6,2
3,0
1,5
MnSO
4
· 4H
2
O
22,3
10,0
4,5
ZnSO
4
8,6
2,0
1,5
KI
0,83
0,75
0,75
Fe
2
(SO
4
)
3
-
-
2,5
Na
2
MoO
4
· 2H
2
O
0,25
0,25
0,0025
CuSO
4
· 5H
2
O
0,025
0,025
0,02
CoCl
2
· 6 H
2
O
0,025
0,025
-
Глицин
2
-
3,0
Мезоинозит
100
100
10
Никотин қышқылы
0,5
1,0
0,5
Пиридоксин -HCl
0,5
1,0
0,1
Тиамин-HCI
1
10,0
0,1
Сахароза
30000
30000
20000
In vitro жағдайларында ҿсімдіктердің ҿмір қабілеттілігіне жҽне сапалық
сипаттамаларына қоректік орталардың минералдық құрамының ҽсері 3-кестеде кҿрсетілген.
In vitro Рetunia hybrida L. культураға енгізу бойынша жүргізілген тҽжірибелер
нҽтижесінде Мурасиге-Скуга қоректік ортасында ҿсірілген экспланттардың ҿмір
қабілеттілігінің жоғарғы пайызын (97,50 %) кҿрсетілгендігі анықталды.
Сондықтан, келесі
зерттеулерді жүргізу кезінде Мурасиге-Скуга қоректік ортасы қолданылды.
Кесте 3. In vitro жағдайларында ӛсімдіктердің ӛмір қабілеттілігіне және сапалық
сипаттамаларына қоректік орталардың минералдық қҧрамының әсері
Қоректік
орта
Ӛмірге қабілетті
ӛсімдіктердің
саны %
Ӛсімдіктердің сапалық сипаттамасы
Murashige
and Skoog
97,50
ҿте жақсы, ҿсімдіктер жасыл түсті,
ҿсуі байқалады
Uata
66,60
жақсы, ҿсімдіктер жасыл түсті,
ҿсуі байқалмайды
Гамборг
88,00
ҿте жақсы, ҿсімдіктер жасыл түсті,
ҿсуі байқалады
Жасушалық селекцияны жүргізу үшін жҽне ауыр металдардың
улылығын анықтау
үшін каллустық дақылдар мен ҿсімдіктердің ауыр металдарға сезімталдығын анықтау қажет
болды.
Осыған байланысты ауыр металдардың тұздарының петуния тұқымының ҿсіп шығуына
ҽсерін зерттедік. Мырыш сульфатының концентрациясының тұқымның шығуына ҽсерін
зерттегенде, ҿсімдікке мырыштың ҽсері 150 мг/л концентрацияда білінді, ол
тұқымның
шығуына ҽлсіз ғана ҽсер етті. 300 жҽне 400 мг/л тұқым ҿліп қалды.
ЯСАУИ УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ХАБАРШЫСЫ, №3, 2019
241
Петуния тұқымына кадмийдің ҽсері сулы ерітіндіде 10 мг/л байқалды.
Бұндай
концентрацияда тұқымның ҿсуі 90% болды. 120 мг/л-де тұқым ҿсуін тоқтатты. Тұқымның
ҿсуіне мырыштың ҽсері қызығушылық тудырды, себебі
қорғасын Шымкент қаласын
ластайтын негізгі металл. Ҽдебиеттерге сүйенсек [11,12] кҿптеген ҿсімдіктер қорғасынның
ҽсерінен жойыла бастайды (жапырақ хлорозы, жапырақ
бетінің кішіреюі, ҿсудің тоқтауы).
Бұл айтылған белгілер біздің тҽжірибелерімізде де кездесті. Біздің тҽжірибелерімізде
петуниядің тұқымының ҿсуіне ҽсер етуші (PbNO
3
)
2
- 0,2% болды, ал 0,6 %-да ҿсімдік ҿлді.
Белгілі бір концентрацияда (PbNO
3
)
2
– каллустың бір бҿлігі ҿліп қалды. Сонымен қатар
петуния буданына қорғасын жҽне мырыш, мырыш жҽне кадмий, қорғасын жҽне
кадмий
тұздарының ҽсері зерттелді.
Тҽжірибелер кҿрсеткендей, мырыштың ҽлсіз концентрациясы кадмийдің уыттылық
ҽсерін жоғарылатпайды (4-кесте).
Кесте 4. Рetunia hybrida L. тҧқымының шығуына мырыш және кадмий тҧздары
концентрациясының әсері, бақылаудан %
Сd, мг/л
15
30
60
30
60
Zn, мг/л
150
150
150
300
300
Тҧқымның шығаруы, %
Достарыңызбен бөлісу: 
