Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП

6ip жагына капиталистердi, 6ip жагына пролетариатты 
койып, оларды езара ашык, шайкдскд кеиирсе, оган кш
сенедх? XIX гасырдагы кдзак, даласында сондай шындык 
болды ма?
Сонымен, эдебиеттщ таптыгы туралы угымныц сыры 
курдел1, терец. Муны хым жайдак» саяз тусшуге болмайды. 
Одебиеттш; таптыгы эдеби шыгармадагы керкем шындык,- 
тыц шыншылдыгы мен шынайылыгына, кдламгердщ 
шеберлшне тйселей байланысты. Оныц устше сол кдламгер 
мен кргам арасындагы кдрым- кдтынасты ескермеудщ жэне 
жеш жок, Мысалы, Маяковскийдщ капиталисте курылыскд 
кдрсылыгы стихиялык, булистен басталганы, оган “тап 
аралык, халдем1з” деген иллюзияга шырмалган интеллигент- 
тердщ зиянды ecepi, дауылды жылдардыц “революция 
жагындасыц ба, жок, т а ” деп тисе крйган ашык,сурагы, ajgap 
аягында, улы акднды жумысшы табы жагына бултакрыз 
6ip-aK,Keiuipin, оныц дуниеге туракты кезкдрасьш кдлыптас- 
тырганы журткд мэл1м. Бул буралацды тусшу эдебиет пен 
эдебиетии творчествосындагы таптык, сипатты жоккд 
шыгармайды, кдйта оныц тэж1рибе жузшде кездесе беретш 
усйрт тусшйеген елдекдйда киын, кец, курдел1 екенше кепш.
Б1здщ эдебиет туралы гылымныц тарихында 6ip кезде 
етек алган турпайы социология эдебиеттщ таптыгын танып, 
тусшудеп осындай курделшкке кез жума кдрап, эдебиеттщ 
когамдык-езгертушшк купон мулде жоккд шыгарды да, оны 
эншешн автоматты турде эр таптыц идеялык, рупоры ретшде 
керсегп.
Бул сеылдх курдел1 мэселеш, асылы, ленинше тусшу 
шарт. “Толстой — орыс революциясыныц айнасы” дегенде 
ол улы жазушыныц революционер болгандышн айткдн жок. 
оныц шытармасындагы шынайы шындык,ты тубегейл1 
тусшш айткдн ед1. Эйтпесе, Ленин Толстойдыц дуниетаны- 
мьшдагы солкылдактыкты ап-анык, керш отырды. BipaK, ол 
ушш Ленин Толстойды айыптаган жок„ оныц саяси солкыл- 
дакхыгыньщ себебш орыс шаруаларыныц ол туста ашык, 
куреске дайын еместтнен деп бщда. Бул тужырым эдебиет- 
теп таптык, категорияны схема турщде тусшуДен сакхандырады.
Осыныц 6epi — Кецес деу1рщдеп эдебиеттануда 
мейлшше уагыздалган нэрсе. Уагыадау аз, “ эдебиеттщ 
таптыгы” сол кездеп булжымас зац болды. Кецес жазушысы- 
мын дегендер осы зацныц шецбершен шыкдауга тшс болды. 
Бул зац келе-келе зацсыздыккд айналды: “шецберге” 
симагандар кецес жазушылары кдтарынан аласталып, 
кугын-сургхнге туей. Бугшп жаца замандагы “жацаша
31

ойлау” тургысынан “эдебиеттщ таптыгы” творчествоныц 
еркщцЫне тусау ретшде танылып, кун тэрйбшен алынып 
тасталды.
Дей турганмен, бул когамда да адамдар арасы эдетгеддей 
ала-кула. Дуние-мулжтщ, кдзьша-байлыктьщ жекешелен- 

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: