Факт (лат.Factum — болған, жасалған нәрсе) — растығы қатаң бекітілген пайым формасындағы дерек.
Пікір — фактілердің түсіндірмесі мен оған деген эмоционалды қарым-қатынасқа құрылған, толықтай объ-
ективтілікке жету мүмкін емес тақырып туралы көзқарас, пікір немесе мәлімдеме.
Факт деген — растығын дәлелдеуді қажет етпейтін ақиқат. Яғни, барлығына белгілі немесе сенуге тұрарлық тұжырым. Фактіге
кезіккенде адам санасы бұған сенуге бола ма, болмай ма деп ойланбайды. Оны ешқандай күмәнсіз қабылдай алады. Егер бірне-
ше факт арасына пікір қосылып кетсе, ол факт ретінде қабылдануы мүмкін деген көзқарас бар.
Мысалы, сіз жаңа материалмен танысып отырсыз. Ол материал – медиа және ақпараттық сауаттылық бойынша ресур- стық кітап. Бұл кітапты оқымасаңыз, сіз дұрыс шешім қабылдай алмайсыз. Ешқандай күмән туғызбайтын үш сөйлемнен соң, төртіншісі де солай қабылданады. Егер төртінші сөйлем бөлек немесе сол секілді пікір
арасында айтылғанда басқаша болар еді. Анықтап қарасақ, төртінші сөйлем шындығына еш шүбә келтірілмейтін ақиқат емес.
БАҚ-ң манипуляциялық мүмкіндіктеріне фактілерді түсіндіру, комментарий жасау қажеттілігі де кіреді. Мұнда журналистің әлеуметтік
жауапкершілігінің деңгейіне көп нәрсе байланысты. Фактіні қандай контекстте жазды, қандай сөздерді пайдаланды, ненің астын сызып
тұрып айтты, нені бұғып қалды, қандай баға берді. Өшпенділік тілі де манипуляция құралы ретінде пайдаланылуы мүмкін. Оқиға қандай
сөздермен баяндалғанына байланысты көрермен/оқырман бойында нақты эмоция тудырады. (Өшпенділік тілі туралы 4-сабақ материал-
дарынан қараңыз).
БАҚ пайдаланатын саяси манипуляция тәсілдері Әлеуметтік мифтерді тамырымен жою үшін манипуляция жасау технологиясы адамдардың санасына ықпал етудің көптеген нақты тәсіл-
дерін қолданады. Негізгі тәсілі – ақпарат, яғни ақпаратты басқару.
АҚПАРАТТЫ - ойдан шығарып,
оны рас ақпарат деп
беруге;
-бір жақты,
толық емес етіп
бұрмалауға;
-ойдан шығарылған
ойлар мен пікірлерді
қосып редакциялауға
- манипуляторға
тиімді болатындай
беруге;
- қандай да бір нақты
детальдарды жасырып
қалуға
