58
ізденуіне жағдай туғызатын болады. Жаңа бағдарлама құрмет, ынтымақтастық,
ашықтық, қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік, еңбек және
шығармашылық, өмір бойы білім алу тәрізді құндылықтарға негізделген. Қазіргі
кезеңде оқушының өз бетімен ізденуі оқу үдерісіне қойылатын басты
талаптардың бірі болып табылады.
Білім мазмұнын жаңғырту – сапалы білім, жарқын болашаққа негізделген.
Қай кезеңде, қай қоғамда болмасын жеке тұлғаның қалыптасуы ұстаздан
басталады. Білім саласында түбегейлі өзгерістер ұстазға үлкен жауапкершілікті
талап етеді. Өздігінен білім алатын, жан – жақты ізденетін алдағы өмір жолын өзі
болжай алатын тұлға тәрбиелеу – ұстаз қолында. Заманауи қоғамның зиялы
азаматын білім беру сана әуелеті жоғарғы дамыған, сын тұрғысынан жаңаша
ойлай білетін,
рухы мықты, өз білімін қоғамның алға басуына жұмсай алатын
адам тәрбиелеу. Бағдарлама оқушының төрт тілдік дағдысын: тыңдалым,
айтылым, оқылым, жазылым жетілдіруге бағытталған. Бұл төрт дағды оқу
жоспарында «Шиыршық әдісімен» орналастырылған және бір – бірімен тығыз
байланысты. Бүгінгі күні барлық елдер жоғары сапалы білім жүйесімен жұмыс
істеуде. Өйткені қазіргі заманда елдің бәсекеге қабілеттілігі оның азаматттарының
парасаттылығымен анықталады, сондықтан білім беру жүйесі болашақтың
талабына сәйкес дамуы тиіс. Оқушыларды заманауи әдіс – тәсілдермен оқытып,
ой – өрісі кең, саналы, еркін азамат етіп тәрбиелеу қажеттілігі де осы себептен
туындап отыр. Зерттеулік білік пен дағдылар адамға тек ғылыми жұмыспен
айналасқанда ғана емес, сонымен бірге оның басқа да қызмет аясында қажет. Ал
шығармашылық – зерттеушілік ізденіс кез – келген
кәсіптің ажырамас бөлігі
болып табылуда. Баланы зерттеушілік іс – әрекетке дайындау, зерттеулік
ізденістің біліктері мен дағдыларына үйрету қазіргі кезде білім берудің маңызды
міндеті болып табылады. Қазіргі уақыттағы жаңа педагогика ғылымындағы
проблема ол – оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру болып
табылады. Жаңа технологияның әдіс – тәсілдері оқушылардың білімін
толықтыруға көмектеседі. Осыған орай озық тәжірибе, жаңа технологияның
тиімді әдістерін таңдап алып, оларды үйлесімді, тиімді және шығармашылықпен
пайдалану – ұстаз шеберлігінің белгісі деп білемін. Ұстаз ретінде оқытып жүрген
оқушыларымның ерекшеліктерін зерттеп, біліп алған соң ғана, оларды даму
деңгейіне орай әдіс – тәсілдерді іріктеп,
талдап қолдануға, жетілдіруге ерекше
назар аударып келемін. Оқушыларды жұппен, топпен жұмыстандыру арқылы
ұйымдастырылған сабақтар, оқушылардың дарындылығын дамытып, шыңдау
жолдарының бірі болып табылады, олардың арасында ынтымақтастық пен
серіктестікті тудыру, басқа адамның ойымен де есептесу қажет екенін де
түсіндіреді, уақыт үнемделеді. Жұппен және шағын топпен жұмыс тез, жаңа
идеяларды ұсынумен қатар белгілі бір жағдайды нәтижелі шешуге мүмкіндік
береді. Сабақ барысында оқушылардың ізденуін қадағалап,
білім дағдысын
толықтыруға бағытталған сабақ өткізу әдістерінің бірі – «Оқу мен жазу арқылы
сын тұрғысынан оқу» жобасының стратегиялары. Бұл жобаның стратегияларын
сабақ барысында қолдану жаңа оқу материалдарындағы оқиға мен құбылыстарды
оқушылардың өздері байқап, талдауына жағдай жасайды. Демек, білім
оқушыларға даяр күйінде берілмейді, өзінің ой еңбегін қажет ететін
59
тапсырмаларды орындауы арқылы қол жеткізеді. Әр оқушы өз ойына шек
келтірмей жауап беруге дағдыланады. Оқушы бойындағы танымдық қабілетінің
шығармашылық ойлау жүйесінің дамуына жол ашады. Практика кезінде өз
сабақтарымда қолданып жүрген әдіс – тәсілдер: алты қақпақ, түртіп алу, күнделік
жазу, әлем шарлау, рөлдік ойындар, диалогтік әңгіме жүргізу,
топтастыру,
семантикалық карта, венн диаграммасын толықтыру, Джиксо, сұрақ – жауап.
Оқытуды диалогтік тәсілмен дамытудағы сұрақ қою арқылы байқағаным:
оқушылар тақырып бойынша және сындарлы сөйлеуге ынталанды, пәнге деген
қызығушылықты көрсетті, зерттеуге ынталанды, оқушылар сыни тұрғыдан
ойлауға көмектесті, оқушылар бір – бірінен үйренді, басқа оқушылардың
идеяларын құрметтеуіне және бағалауына ықпалын тигізді, оқытудағы
қиындықтар мен түсінбестіктерді анықтады.
Жаңартылған білім беру бағдарламасының негізгі мақсаты – оқушыларды
сындарлы оқытуға үйрету, әлемдік
білім кеңестігіне қол жеткізу, инновациялық
білім негіздерін терең меңгерту. Тәуелсіздігіміздің тұғырлы болуына, еліміздің
дамуына, жеріміздің көркеюіне өз үлестерін қосып жүрген белді азаматтардың
барлығы да ауыл мектептерінен білім алып, ауылда тәрбиеленгендер. Қоғамның
дамуына байланысты ауылдарымыз да күннен – күнге жаңарып, жақсарып жатыр.
Соның бірі – ауыл мектептерінің жағдайы. Ғылым мен технологияның дамыған
заманында білім беру саласы да қарқынды дамуда. Қазіргі таңда ауыл мектептері
жаңа технология құралдарымен жабдықталып, ұстаздар білім берудің жаңа
тәсілдері бойынша білімдерін жетілдіру үстінде. Ендеше заманына қарай амалы,
демекші бұрыңғы кездегідей қарапайым дәстүрлі сабақтың мәні де сәні де кеткен
уақыт. «Білімді ұрпақ – болашақтың кепілі», - деп дана халқымыз айтқандай,
бүгінгідей ел болашағы – жас буынды заманына сай лайықты жеке тұлға ретінде
қалыптастыру ісі мемлекетіміз үшін маңызды болса,
мұғалімдер қауымына
артылар жүк ауыр екені баршаға мәлім. Қоғамның дамуындағы ең маңызды
мәселе білім беру жүйесі. Қазіргі таңдағы негізгі мақсат – жан – жақты білімді,
өмір сүруге бейім, ой – тұлғасы бар, адамгершілігі жоғары, қабілетті жеке
тұлғаны яғни еліміздің патриотын қалыптастыру.
Қорыта келгенде, оқушылардың шығармашылығын, ізденушілігін дамытып,
әрқайсысына жеке тұлға ретінде қарап, олардың өздеріне деген сенімін, білімге
ынтасын арттыруға үлесімді қосудамын. Ұлы ағартушы
Ахмет Байтұрсыновтың
«Ұстаз үздіксіз ізденгенде ғана, шәкірт жанына нұр құя алады», - деген сөзі
ізденімпаз, жаңаша ұстаздарға арналғандай. Мұны әрбір мұғалім жадында
сақтауы тиіс.