Национальной академии наук республики казахстан

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
298  
[4] Аравин П. Гений ХХ века: Нургиса Тлендиев // Казахстанская правда. 01.04.2015.  
[5]  Аманов  Б.  Тартыс  –  инструментальные  состязание  //  Аманов  Б.,  Мухамбетова  А.  Казахская  традиционная 
музыка и ХХ век. – Алматы, 2002. – С. 153-167. 
 
Личность, отмеченная особым этническим слухом 
 
А.Ж. Казтуганова 
zhasaganbergen@mail.ru 
Институт литературы и искусства им. М.О.Ауэзова, г.Алматы 
 
Ключевые слова: исполнитель, композитор, этнический слух, кюй, оркестр. 
Аннотация.  В  статье  раскрываются  некоторые  проблемы  становления  личностных  качеств  и  сфер  деятельности 
Н.Тлендиева,  которые  определились  через  этнический  слух.  В  кругу  проблем  анализируются  исполнительская  и 
композиторская  деятельность,  сценическое  поведение,  а  также  новаторский  исполнительский  стиль,  привнесенные  в 
казахскую музыку знаменитым кюйши. 
 
Сведения об авторе 
Казтуганова  Айнур  Жасанбергеновна  –  кандидат  искусствоведения,  Старший  научный  сотрудник  Института 
литературы и искусства им. М.О.Ауэзова 
 
 
 
N E W S 
OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN 
SERIES OF SOCIAL AND HUMAN SCIENCES 
ISSN 2224-5294 
Volume 3, Number 301 (2015) 
 
About translation into russian of the novel  
“The shot on the mountain pass” by M. Auezov 
 
L. J. Musaly 
Kazakh National University named after al-Farabi, Almaty, Kazakhstan 
mj_laila@mail.ru 
 
Keywords: starting language, translation language, translator, national character. 
Abstract. The article deals with a Russian translation of the novel «The Shot on the Mountain Pass» by M.Auezov. In 
particular, the author examines the particular translation of landscapes found in the original text, the Russian language, and 
provide adequate and inadequate translations. Using the comparative method of original and translated texts, the author finds 
several inconsistencies which are contrary to the basic requirements for the literary translation. 
Studying the state of the problem of the adequacy of the Kazakh-Russian translation of the novel «The Shot on 
the Mountain Pass» by M. Auezov, concludes that in this translation were not transferred to the full and adequate as 
the basic idea, its originality and national character of the original text. 
 
УДК 82:821 
 
О переводе на русский язык повести М. Ауэзова «История на перевале Караш-Караш» 
 
Л. Ж. Мусалы 
Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы, Казахстан 
mj_laila@mail.ru 
 
Ключевые слова: язык оригинала, переводимый язык, переводчик,  национальный колорит.  
Аннотация.  В  статье  рассматривается  перевод  на  русский  язык  повести  М.  Ауэзова  «История  на  перевале 
Караш-Караш». В частности, автор рассматривает особенности перевода пейзажей, встречающихся в оригинальном 
тексте,  на  русский  язык  и  выделяет  адекватные  и  неадекватные  переводы.  Используя  сравнительно-
сопоставительный  метод  оригинального  и  переводного  текста,  автор  находит  несколько  несоответствий,  которые 
противоречат основным требованиям, предъявляемых при художественном переводе.  
Изучая  состояние    проблемы  адекватности  казахско-русского  перевода  повести  М.  Ауэзова  «Караш-
Караш», делает вывод о том, что в данном переводе не были переданы в полной и адекватной мере основная 
идея, его оригинальность и национальный колорит оригинального текста.  

ISSN 2224-5294                                                                                        Серия общественных и гуманитарных наук. № 3. 2015  
 
 
299 
 
М. Әуезовтің «Қараш-Қараш оқиғасы» повесінің көркемдік әлемінде пейзаждың атқаратын қызметі 
өте  зор.  Табиғат  пен  адам  арақатынасын  үйлесімділікте,  үндестікте  пайымдау  –  жазушының 
шығармашылық  өнерінің  ғана  емес,  философиясының  ой-тұғыры.  «Қараш-Қараш  оқиғасының» 
көркемдік жүйесінде адам өмірі тұтасымен және толықтай айналадағы табиғи ортамен тығыз бірлікте 
суреттеледі.  
Мұхтар  Әуезов  шығармаларындағы  пейзаждық  суреттемелердің  орыс  тіліне  түпнұсқаға  сай 
аударылуының  мынадай  мәдени-танымдық  қызметтері  бар.  Біріншіден,  пейзаждық  суреттемелердің 
орыс тіліне тәржімалануы қазақ жеріндегі бай, көркем табиғатты өзге ұлт өкілінің көз алдына тосады, 
тосын  бейне  тудырып,  жаңа  қабылдау  түйсігінің  пайда  болуына  әкеледі.  Екіншіден,  түпнұсқадағы 
көркем ойды бұзбай-жармай, тұтастай жеткізуді мақсат тұтқан аудармашы оны өзге тілге тең деңгейлі 
етіп жеткізу үшін тілдің бар құнарын сүзгіден өткізіп, талғап-таңдайды. Бұл аудармашының қырағылық 
қасиетінің жетілуіне, дамуына жол ашпақ. Қысқасы, табиғат көркін екінші тілге сол халықтың талабына 
сай,  тіпті  таңғаларлықтай  деңгейде  жеткізу  сол  шығармашы  оқитын  адамға  да,  сол  шығарманы 
аударушының өзіне де екі жақты пайда әкелмек. Демек, ғалым, профессор С.Абдрахманов айтқандай, 
«Өркениет  пен  өркениеттің,  халық  пен  халықтың  танысуы,  табысуы  адамның  адаммен  танысуы, 
табысуы  сияқты.  Олар  бір-бірімен  танысуы  үшін  бір-бірінен  ортақ  белгілер  табуы  керек,  ал  сол 
таныстық ұзағынан болуы үшін олар бір-бірінен өзінен таппайтын нәрселерді де табуы керек».  
Мұхтар Әуезовтің «Қараш-Қараш оқиғасы» повестін туындының аударма нұсқасымен салыстырып 
талдау  арқылы  ондағы  ұлттық  ерекшеліктердің  бейнеленуіне,  авторлық  көзқарастың  берілуіне  назар 
аударып  көрейік.  Түпнұсқада  Рысқұлдың  аң  аулап  жүргеніндегі  тау  келбеті  төмендегідей  түрде 
беріледі:  
«Алдында  үлкен  құздың  арғы  беті  ғана  көрінеді.  Ілгерілеген  сайын  тас  қорған  шұңқырайып, 
тереңдеп барады; ауданы да үлкейіп келеді.  арсы бетте ешнәрсе көрінбейді.  
Буалдыр күңгірт күздің кәзіргі күні кірлегендей болып салбырап, кіржиіп тұр. Сұр тонды, сұр түсті 
жүдеу мерген сұр тас пен түнерген аспанның түсіне боялып, қалың жым-жырттыққа қоса батқандай. 
Бұғады  да  ақырын  ғана  қыбырлайды.  Дәл  ернеуге  жақындап  келді.  Бір  тастың  иығына  жабыса  бұғып, 
баспалап  қарады.  Бұрын  талай  замандар  шығып,  үйге  талшық  қылмақ  болып  көп  іздегенде,  ату  жерге 
анықтап кез келе қоймайтын арқардың бүгін орайы келердей. Дәл тамағының астындағы бір жеке шошақ 
басында үш арқар секиіп тұр екен. Бұлар арғы беттен бірдемеден үркіп қашып келген тәрізді. Еліріп, көз-
құлағын сол жаққа қарай қадап, қарауылдап тұр. Бірі құлжа, екеуі ешкі».  
Аудармашы Пантиелев осы көріністі былай аударады: 
 «На той стороне котловины, на дикой крутизне, - никого. Все мертво, ничто не шелохнется, 
не шевельнется. Безглазая немая пустыня...Сколько раз Бахтыгул бесплодно рыскал здесь, ползал, 
исцарапанный, изодранный каменными когтями, и рад был, что возвращался целым, невредимым! 
Теперь он не мог уйти с пустыми руками. Ныне его доля – камень и тот переупрямить.  
Небо  угрюмо  и  серо,  как  камни  вокруг,  и  сам  Бахтыгул,  в  сером  заплатанном  халате,  с 
бескровным  серым  лицом,  худощавый  и  костистый,  похож  на  камень.  Сняв  со  спины  кремневку, 
он,  подобно  ящерице,  неслышно,  неприметно  стал  красться  по  гребню  котловины.  Горы,  горы! 
Подайте хоть вы милостыню бедняку!»  
Тәржімашының қалам  қуаты  түпнұсқадағы  еркін  пішіп,  кең көсілген құнарлы,  көркем  суреттерді 
бір-ақ қамтып, метамәтіндегі үш сөйлеммен берілген тұтас ойды бір ғана сөйлеммен беруді жөн көрген. 
Салыстырып көрсек, бірінші сөйлем теңдестіріле берілсе, екінші сөйлемдегі көрініс орысшасында жоқ, 
үшінші  сөйлем  «никого»  деген  болымсыздық  есімдігі  арқылы  келте  қайырылған.  «Үлкен  құздың» 
«котловина»  болып аударылуы  орыс тіліндегі  оронимдердің  ішінен сәтті  таңдалғаны  деп бағалаймыз. 
Бұл, бір жағынан, орыс халқының санасында қалыптасқан «ғаламның тілдік бейнесінің» талаптарына да 
жауап  беріп  тұр.  Географиялық  терминдердің  бірі  болып  саналатын  «котловина»  сөзі  орыс  халқында 
мұхит, теңіз шұңғымаларының атауы ретінде де  қолданылады.  
Құзға  қатысты  берілген  суреттемедегі  автордың  екінші  кезектегі  бейнелеуіне  назар  аударсақ, 
қазақшасында  Бақтығұлдың  бұл  жерден  мылтығының  қарауылына  аң  ілікпей,  олжасыз,  құр  қол  ғана 
қайтып  жүргенін  сыдыртып  айтып  кетсе,  орысшасында  оның  психологиялық  жағдайы  жанама  түрде 
қосылып беріледі: «и рад был, что возвращался целым, невредимым!». Сонымен қатар осы ерекшелік 
аудармада  автордың  көңіл-күйімен,  авторлық  «Менімен»  қатар  көрініс  тапқан:  «Подайте  хоть  вы 
милостыню бедняку!».  
М.Әуезов  психологиялық  параллелизмнің  ең  бір  ұтымды  тұстарын  прозалық  шығармада  аса  бір 
биік  үлгіде  пайдаланады.  Жалпы,  Әуезовтің  қаламгерлігіне  тән  болып  келетін,  оның  палитрасындағы 

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
300  
белсенді түстердің бірі – сұр түс. «Қараш-Қараш оқиғасынан» басқа шығармаларында да жазушы осы 
түсті  әдейі  таңдап  алады.  Бұл  –  кейіпкер  психологиясын  табиғат  реңкімен  салыстыра  берудің  ең  бір 
тиімді  тәсілі  екендігі  сөзсіз.  Әрі  оның  бұл  айрықша  қасиетінен  ұлы  ұстазы  Абай  қалыптастырған 
жемісті  дәстүрді  аңғарамыз.  Мәселен,  Абайдың  да  қазақ  кедейіне,  шаруасына  аса  бір  жайсыз  тиетін 
көңілсіз күзді дәл беру үшін сұр түспен бояғанын оның осы мезгілге арнаған өлеңі арқылы түйсінуге 
болады.  Ал  жазушының  бұл  дара  стильдік  жетістігін  тәржімашы  нәрін  бұзбай,  келбетін  кетірмей, 
жеткізе алды ма екен? Аударма нұсқадан бағамдайтын болсақ, оның да автордың айтпақ болған ойын 
қапысыз ұғып, сұр тас пен сұр аспанның арасына кейіпкерді тоғытып жібергендей әсер қалдырады.  
Сөйтіп  бұл  жерде  Мұхтар  Әуезов  табиғат  пен  адам  арасындағы  байланысты,  түсіністікті  негізгі 
идея етіп көрсетеді. 
Қандай  шығарма  болмасын,  идеяны  таныту  үшін  жазушы  шығармадағы  суреттелетін  өмір 
құбылысын, күрес-тартыстарды образ арқылы оқушылардың көз алдына елестете, ой сезіміне әсер ете 
отырып,  оларды  (оқушыларды)  өзі  меңзеген  бағытқа  жетектейді.  Бұл  пікірдің  осындағы  пейзаждық 
суреттемеге де қатысы бар.    
Аудармашы  аңшының  нысанасына  іліккен  арқарды  орысшасында  төмендегідей  түрде  береді: 
«Прямо под Бахтыгулом на длинном волнистом скате словно повисли в серокаменном прозрачном 
тумане  три  великолепных  архара  –  косматый  круторогий  козел  и  его  короткохвостые, 
острокопытые жены».  
Осында арқардың орыс тіліндегі баламасы болмағандықтан, оны басқа тілдердегі қолданылуы аясы 
шектеулі реалий сөздердің қатарына жатқызатынымыз анық. Бұл сонымен қатар ұлттық менталитеттің 
де  бөлек  бітімін  таныта  кетеді,  яғни қазақ  аңшылары  тауға  шығып, арқар  атып  қайтса,  оны  үлкен бір 
мәртебе, дәреже санайтын болған, жалпы, арқар ату жері таулы болып келетін қазақ халқынан шыққан 
аңшылар  үшін  жиі  кездесетін  жағдай.  Ал  орыс  халқының  аңшылық  тұрмысында  арқар  ату  туралы 
мәліметтер  кездеспейді.  Бір  ескеретін  нәрсе,  арқар  ешкіге  емес,  қойға  жақын  келетін  аң.  Ал  тауда 
жүретін  ешкі  таутеке  деп  аталатыны  мәлім.  Өз  тарапымыздан  аудармашының  арқарды  ешкі  деп 
түсіндіруінен гөрі басқаша жеткізгені дұрыс болар еді деген ой айтамыз.  
Повестегі  назар  салуға  тұрарлық  тағы  бір  сюжет  -  Бақтығұлдың  қашып  жүрген  кезіндегі  Талғар 
суынан  өтіп кетуге  әрекет  етіп  тұрған  сәті.  Бұл  жерде  автор  да,  аудармашы  да  сарқырап  ағып жатқан 
судың келбетін дәл бере білген. Түпнұсқада:  
«Алыстан  «мен  мұндалап»  азынап  сатыр-сұтырымен  сайды  жаңғырықтап  ағатын  Талғар 
қасына  келгенде,  барлық  асу  суық  түсімен  жанды  шошытады.  Биік  таудың  өр  кеудесінен  қадімдік 
қалың  мұз    ақ  қарынан  шығып,  жартасты  құздарды  жарып,  ылдиға  қарай  ағатын.  Сол  жолда 
шапшып құтырып, кейде бүктеліп тулап, ойнақ салып кетеді.  айын суық қайрат иесі көк долы судан 
Бақтығұл көзін ала алмай, жартасты жағалап келе жатты.  аздыгүні бұл су бұдан да күшті, бұдан 
да мол болып, аққұла болып ағады. Кәзір де күз болған соң, шарасы кеміңкіреген сияқты».    
 «Издалека слышен хрипучий и гулкий голос белогривого потока. А вблизи ого ледяное кипение 
устрашает. Диким холодом, неуемной мощью веет от зеленой воды, сплетенной в стермительные 
струи,  -  неволью  отступаешь  от  берега,  и  все  же  не  оторвать  от  воды  глаз!  Кажется,  что 
множество удавов, извиваясь, вспухая толстыми горбами, свились здесь в неразрывным обьятии и 
душат  друг  друга,  изрыгая  клубящиеся  гребешки  снежно-белой  пены.  Кажется,  что  не  волны,  а 
тысячи одичавших животных с оглушительным топотом в паническом ужасе несутся по руслу 
потока, и спины их громоздятся друг на друга».  
Талғар тауындағы таудан құлап ағып жатқан судың жан шошырлық, долы кейпін суреттеген кезде 
жазушы қазақтың мол әдеби сөздік қорын барынша пайдаланған. Орысша нұсқасында аудармашы асау 
суды  «белогривый  поток»  -  «ақ  жалды  толқын»  деп  барынша  сәтті  жеткізе  білген.  Сонымен  бірге 
мұзды  судың  «қайнап  жатуы»  да  қарама-қарсы  көріністі  берудің,  яғни  оксюморон  тәсілінің  табысты 
шыққан түрі. Бұл жерде аудармашы да өзінің барын салып, тәржімашылдық күшін ірікпей қолданған. 
Және  пейзаждық  суреттемені  көрсету  үшін  келтірілген  үзіндідегі  соңғы  сөйлем  кейіптеудің  жарқын 
үлгісі  болып  қызмет  ете  алады.  Демек,  адамның  психологиялық  жай-күйінің  тілдік  құралдар  арқылы 
суреттелуі оның процессуалдық қырын басты назарға алса, жансыз заттардың жан бітіріле бейнеленуі 
адамның,  табиғат,  құбылыстың  бір  сәттік  сезімдік  суреттерін  (қимылды)  детальдап,  неғұрлық  айқын 
бейнелеуін көрсетеді.  
Жан-жақтан  жау  қыспаққа  алып,  шарасыз  күйде  қалған  Бақтығұлға  пана  болар  жалғыз  сүйеніші 
тағы  да –  асу  бермес  асқар  таулар  мен  асау  ағысты өзендер. Оны  мына эпизодтан  көруімізге  болады: 
«Жаулық пен қатер құшағында қаусырмалап қысып келе жатқандай көрінді. Көп ойлануға уақыт 

ISSN 2224-5294                                                                                        Серия общественных и гуманитарных наук. № 3. 2015  
 
 
301 
қалған жоқ, жалғыз үміті: не Талғар өткел беріп құтқарады, не өзі жұтып құтқарады – әйтеуір 
дұшпанға  жоқ.  Осындай  не  өлу,  не  құтылу  сияқты  бір-ақ  қана  түйіннің  үстінде  келді  де,  құла 
атты қамшылап-қамшылап жіберіп, Талғардың тасқынына қойып кетті.»   
«Жау қолынан өлгеннен табиғаттың құрбаны болған мың есе артық» деп түйген Бақтығұл Талғарға 
қойып кетеді. Осы сәттегі кейіпкердің жан күйзелісін аудармада былай суреттеген:  
«Спрятаться  негде.  Пробиться  напролом?  Не  выйдет.  С  ним  церемониться  не  станут. 
Пристрелят  на  всякий  случай,  чтобы  не  упустить...  Впереди  уже  трое,  сзади    шестеро-семеро  – 
никогда считать. Долгий свист прорезал грохот Талгара. Осталось одна дорога, одна надежда... » 
Аударманың әсері түпнұсқадағыдай терең емес, стильдік бояу да аз. «Өткел беріп құтқаратын, не 
өзі жұтып құтқаратын» асау Талғардың сипаты аудармада көрінбейді. 
Келтірілген  үзінділер  негізінде  түпнұсқадағы  пейзаждың  аудармада  берілуінің  сәтті  шыққан 
тұстары  да,  ұлттық  бояуы  мен  сипаты  әлсіреген  тұстары  да  бар  деп  ой  қорытуға  болады.  Жалпы, 
пейзаждың  М.Әуезов  әлемінде  алатын  орны  ерекше  екенін  білеміз.  Жазушы  өзінің  көркемдік 
концепциясын,  шеберлігін  табиғат  суреттеріне  сыйғыза  біледі.  Демек  тәржімашы  да  пейзаждың  осы 
ерекшелігін сақтап, табиғат көріністерін, психологиялық параллелизмді беру кезінде түпнұсқа мәтіннің 
мәні мен сәнін  мұқият зерделеуі тиіс.  
 
ӘДЕБИЕТ 
 
[1]  Абдрахманов  С.  Өлең  аудармасының  теориясы  мен  поэтикасы.  Филология  ғылымдарының  докт.ғыл.дәр.алу 
үшін жаз.диссертацияның авторефераты. – Алматы, 2007. – 20 б.  
[2] Әуезов Мұхтар «Қараш-Қараш оқиғасы». Ауэзов Мухтар «Выстрел на перевале». Auezov Mukhtar «The shot on 
the mountain pass».   – Алматы, Жазушы, 2008. – 224 б.  
[3] Ермаханова Д. «Қараш-Қараш оқиғасының» тақырыбы мен жазушының ой түйіні. Жалын, № 10.  
[4] Қоянбекова С.Б. «Қазақ тілі экспрессивтік стилистикасының негіздері». Фил.ғыл.док.ғыл.дәр.алу үшін жазылған 
дисс.авторефераты.  -Алматы, 2008. – 44 б. 
 
REFERENCES 
 
[1]  Abdrahmanov  S.  Өlen  audarmasynyn  teorijasy  men  pojetikasy.  Filologija  gylymdarynyn  dokt.gyl.dar.alu  ushіn 
zhaz.dissertacijanyn avtoreferaty, Almaty, 2007, 20 b. (in Kaz.) 
[2]  Әuezov  Muhtar  «Karash-Karash  okigasy».  Aujezov  Muhtar  «Vystrel  na  perevale».  Auezov  Mukhtar  «The  shot  on  the 
mountain pass», Almaty, Zhazushy, 2008, 224 b. (in Kaz.) 
[3] Ermahanova D. «Karash-Karash okigasynyn» takyryby men zhazushynyn oj tүjіnі, Zhalyn, № 10. (in Kaz.) 
[4]  Kojanbekova  S.B.  «Kazak  tіlі  jekspressivtіk  stilistikasynyn  negіzderі».  Fil.gyl.dok.gyl.dar.alu  ushіn  zhazylgan 
diss.avtoreferaty,  Almaty, 2008. – 44 b. (in Kaz.) 
 
М. ӘУЕЗОВТІҢ «ҚАРАШ-ҚАРАШ ОҚИҒАСЫ» ПОВЕСІНІҢ ОРЫСША АУДАРМАСЫ ЖӨНІНДЕ 
Л. Ж. Мұсалы 
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан 
 
 
Тірек сөздер: түпнұсқа тіл, аударма тіл, аудармашы, ұлттық колорит. 
 
Аннотация.  Мақалада  М.  Әуезовтің  «Қараш-Қараш  оқиғасы»  повесінің  орысша  аудармасы  қарастырылады. 
Мақала авторы түпнұсқа мәтінде кездесетін пейзаждардың орыс тіліне аудармасын қарастыра отырып, адекватты және 
адекватты  емес  аудармаларды  бөліп  көрсетеді.  Салыстырмалы-салғастырмалы  әдісті  пайдалана  отырып  автор  көркем 
аудармаға қойылатын негізгі талаптарға сай келмейтін бірнеше сәйкессіздіктерді көрсетеді.  
 
М.  Әуезовтің  «Қараш-Қараш  оқиғасы»  повесінің  қазақша-орысша  аудармасының  адекваттылығы  мәселесін 
зерттей  келе,  автор  нақты  аудармада  түпнұсқа  мәтіннің  бірегейлігі  мен  ұлттық  ерекшелігі,  басты  идеясы  толық  және 
адекватты түрде берілмеген деген қорытындыға келеді.  
 
Мұсалы Ләйлә Жұматайқызы 
Поступила 16.04.2015 
 
 

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
302  
N E W S 
OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN 
SERIES OF SOCIAL AND HUMAN SCIENCES 
ISSN 2224-5294 
Volume 3, Number 301 (2015) 
 
UDC 821.512.122 
 
Abai and the East careful research scientist M.Mırzaxmetulı 
 
Imanjapar M.T. 
muratai2015@mail.ru 
State University off Shakarim city Semei associate dotsent of Kazakh literature, kandidat fiolologiy humatis. 
 
Key  words: Abai, Abay  world, the  world of the East, Mukhtartanu,  Abai scientist, M.Mirzaxmetuli research. 
      Abstract:  The  purpose  of  the  review  of  scientific  research  on  M.Mirzaxmetuli  Abay  and  East.  Systematic 
methods  of  work-integrated,  comparative  literature,  historical  and  functional  methods.  The  results  of  the  work  the 
following  conclusions:  M.Mirzaxmetuli  Hakim  to  be  wise  and  careful  M.  recognition  and  devoted  to  the  lives  of 
more than half a century. Was cautious about the outlook in the world and the Middle East Studies. Author believes 
that M.M rzaxmetul  - Abai East to the world of scientific research to date, we have found a solution to the problem 
of scientific riddle.  
Results  obtained  from  the  author  to  determine  the  contribution  of  Kazakh  literature  science  scientist  Abai. 
Author of the results of philology, journalism faculties of Abai can be used in the course of training processes. 
 
ӘОЖ 821.512.122 
 
Абай және Шығыс мәселелері ғалым М.Мырзахметұлы зерттеуінде 
 
Иманжапар М.Т. 
muratai2015@mail.ru 
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті қазақ әдебиеті кафедрасының доценті, 
фиолология ғылымдарының кандидаты 
 
Тірек  сөздер:  Абайтану,  Абай  дүниетанымы,  Шығыс  әлемі,  Мұхтартану,  Абайтанушы  ғалым, 
М.Мырзахметұлы зерттеулері. 
Аннотация:  Жұмыстың  мақсаты  –  ғалым  М.Мырзахметұлының  Абай  және  Шығыс  мәселелері 
жөніндегі зерттеулеріне шолу жасау. 
Жұмыстың әдістемесін жүйелі-кешенді, әдеби-салыстырмалы, тарихи- функционалдық әдістер құрады. 
Жұмыстың  нәтижесі  мынадай  қорытынды  берді:  М.Мырзахметұлы  Хакім  Абай  мен  кемеңгер  М.Әуезовті 
тану  мен  таныту  жолында  жарты  ғасырға  жуық  өмірін  арнады.  Абай  дүниетанымы  мен  Шығыс  әлеміне 
қатысы  жайында  зерттеулер  жүргізді.  Автордың  пайымдауынша  М.Мырзахметұлы  –  Абайдың  Шығыс 
дүниесіне  қатысты  ғылыми  зерттеулерінде  бүгінгі  күнге  дейін  бізге  жұмбақ  болып  келген  келелі 
мәселелердің ғылыми шешімін тапқан. 
Автордан  алынған  нәтижелер  ғалымның  қазақ  әдебиеттану  ғылымындағы  Абайтануға  қосқан  үлесін 
айқындауға  арналған.  Автордың  қорытындыларын  филология,  журналистика  факультеттерінде  Абайтану 
курсын оқыту процестерінде қолдануға болады. 
 
УДК 821.512.122 

жүктеу/скачать 5,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: