времени, с движением, отнюдь не являющимся постоянным или линейным.
Поэтому необходимо систематическое наращивание потенциала, которое
заключается не просто в обеспечении учителей знаниями, навыками и вдохновением, но и в
изменении культуры внутри школы.
Суммируя все вышеизложенное, необходимо остановиться на трех основных
аспектах, которые требуют нашего постоянного внимания.
Первое – это коллегиальность и сотрудничество для достижения общих целей.
Второе – это автономность учителей в выборе методики и технологии, ресурсов для
достижения высокого качества преподавания. При этом, эффективная профессиональная
автономия носит не индивидуальный характер, а коллективный. Автономия необходима не
просто для защиты от не желаемых вмешательств, а для того, чтобы осуществлять важные
дела вместе.
Третье - культура исследования учителей, активно вовлеченных в процесс рефлексии
и исследования своей практики.
Мы хотели бы, конечно, чтобы идеи новой педагогики распространились как можно
шире, но мы против того, чтобы одних учителей ставили в пример другим, чтобы кого-то
хвалили за применение нового, а другого кого-то осуждали за то, что он учит по-своему.
Нельзя противопоставлять детей в классе, нельзя и учителей противопоставлять друг другу.
Учителя работают с детьми, оттого они и сами отчасти как дети - в этом их
профессиональная сила, а не слабость. Только сохраняя в себе некоторую детскость, детское
самолюбие, ранимость, способность к воодушевлению, тонкость чувств, можно понять
ребенка, почувствовать детей, принимать каждого мальчика, каждую девочку как личность.
Будем обновлять свои методы, будем обновлять свои отношения с детьми, будем
обновляться сами, будем сотрудничать с детьми и между собой.
129
СЕКЦИЯ 4
ӚЗ БІЛІМІН ЖЕТІЛДІРУ ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГТЫҢ ЖЕКЕ ӚСУІНІҢ
КӚЗІ:ЖОО-НЫҢ, КОЛЛЕДЖДІҢ ЖӘНЕ МЕКТЕПТІҢ ОҚУ ҤДЕРІСІНДЕ
«ӘРЕКЕТТЕГІ ЗЕРТТЕУЛЕР» БАҒДАРЛАМАСЫН ІСКЕ АСЫРУ ТӘЖІРИБЕСІ
МЕН ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГЗДЕРІ
САМООБРАЗОВАНИЕ КАК ИСТОЧНИК ИНДУВИДУАЛЬНОГО РОСТА
СОВРЕМЕННОГО ПЕДАГОГА:ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ И ОПЫТ
РЕАЛИЗАЦИИ «ИССЛЕДОВАНИЯ В ДЕЙСТВИИ» В УЧЕБНОМ ПРОЦЕССЕ ВУЗА,
КОЛЛЕДЖА И ШКОЛЫ
"LESSON STUDY КАК СПОСОБ САМОРАЗВИТИЯ УЧИТЕЛЯ В ПРОЦЕССЕ
ПРЕПОДАВАТЕЛЬСКОЙ ПРАКТИКИ"
Утеубаева Гульжан Убайдуллаевна
учитель истории НИШ ФМН
г.Актобе
Е-mail:
uteubaeva.g@gmail.com
ТҤЙІНДЕМЕ
Зерттеу мақаласындағы мҧғалімнің ӛзінің дамуы туралы мәселе ӛте ӛзекті тақырып
болып табылады. Автор кӛздеген мақсатқа қол жеткізу мақсатында Лессон стади жобасы
барысындағы іс-әрекеттерін сипттаған.
Тҥйінді сӛздер: Lesson study,ӛзін- ӛзі дамыту әдісі, оқыту тәжірибесі.
АННОТАЦИЯ
Особенности исследуемой в статье проблемы саморазвития учителя достаточно
актуальны. Автор описывает собственный опыт применения подхода Lesson study для
достижения поставленной цели.
Ключевые слова: Lesson study, способы саморазвития, преподавательская практика.
Практика использования подхода Lesson study как новый обучающий метод, впервые
была использована в 19 веке в Японии. Во главу угла в данном подходе ставится
исследование урока. В нашей школе НИШ ФМН г.Актобе данный подход применяется
уже не первый год. И в этом учебном году на кафедре истории и географии была создана
группа из 3-х учителей, Утеубаевой Г.У., Калиевой Б.К. и Хаджи - Мукан Н.Х. в целях
проведения исследования урока по теме Lesson study «Организация работы с текстами на
уроках всемирной истории». В достижении этой образовательной цели была положена идея
повышения качества обучения на уроках посредством использования эффективных методов
работы с текстом. В апреле 2016 года на первом этапе своей деятельности нами совместно
был разработан краткосрочный план урока по теме «Как протест Мартина Лютера изменил
Европу?» в 7 классе. На первую встречу мы пришли с первоначально подготовленными
набросками- идеями к поурочному плану, и в обсуждении составляя его уже в общем,
каждый из нас привнес определенный вклад в его разработку. В основу плана легли в
обязательном порядке следующие виды работ:
а) работа с видео (5 минут ), где ученики выявляли из текста сопровождения, выполняли
задание: слышу, вижу, чувствую,
б) работа с текстом: чтение и последующее заполнение таблицы - синтез;
в) в качестве рефлексии – стихотворение по алгоритму.
К планированию и подготовке собственного урока я подошла с определенной долей
ответственности, нужно было учитывать каждый нюанс, предвидеть реакцию и
130
последующие действия учеников в ходе выполнения заданий формативного характера. И
конечно, полного соответствия цели исследования. Класс, в котором предстояло провести
данный урок ,7 F насчитывает 20 учеников, довольно активных в учебной деятельности. В
качестве наблюдаемых учеников мной были предложены две кандидатуры: ученица
А(сильный ученик) и ученица В(слабый). Учителям – наблюдателям были даны листы
наблюдения, в которых они по ходу урока отмечали действия подопечных, а также листы
слежения взаимодействия в группах. Запланированы индивидуальная, парная и групповые
виды работ. Также для самооценивания деятельности на уроке учеников, был разработан
лист ответов, где каждый мог оценить и выставить себе оценку «достиг/ стремится».
Моей задачей как учителя стало направление и координирование деятельности учеников на
уроке, следующий этап осмысления был направлен на то, чтобы используя видео материал
найти ответы на вопросы связанные с Реформацией. Задание было дано перед
демонстрацией ролика, внимание участников каждой из групп было направлено на
выполнение конкретного задания. К слову, на повторном уроке я несколько изменила
применение метода «слышу, вижу, чувствую» , где ученики описывали звуки, чувства и
увиденные картины событий на более точные по содержанию вопросы, так как, учитывая
возрастные особенности учеников мне стало ясно - поиски ответов по теме не должны быть
размытыми и обобщенными. Они должны включать в себя определенный смысл и
содержание.
Развитие критического мышления учеников наблюдалось с самого начала, с чтения
текста, ведь предстояло не только ознакомиться с содержанием , но и выявить ключевые
моменты , приводя аргументы в силу своего выбора, затем акцентируя и приводя доводы –
Почему именно это? Таблицу – синтез заполняли в индивидуальном порядке, каждый
отметил свое видение и привел веские доводы в его пользу. На этапе рефлексии ученики
выполняли творческое задание «стихотворение по алгоритму», необходимо было
продолжить начало строк: Реформация – это…. Нужно отметить с каким воодушевлением
дети применяли только что полученные знания, облекая их в стихотворную форму. Конечно,
они были далеки от рифм, но по содержательности не уступали. Ученики, прочитав
произведения в группах, затем выбрав одно лучшее (оценив) сочинение должны были
делегировать на общее слушание и оценку в классе. Метод «авторский стул» дает
возможность услышать и быть услышанным автору, и самое важное, быть оцененным по
достоинству. К сожалению, на уроке не «сработал» запланированный мной тайм –
менеджмент, поэтому пришлось предложить каждому из учеников вслух зачитать лучшую
строку из своего стихотворения. Взаимооценивание проходило уже по отдельным строкам
произведений.
После урока учащимся были предложены листки интервьюирования, где они дали ответы на
некоторые вопросы по содержанию и использованным методам урока. В ответе на вопрос,
какой момент на уроке больше понравился и они больше узнали о содержании темы, для
чего ученикам был предложен перечень работ с текстом: работа с видео (аудиотекст), с
таблицей, стихотворение по алгоритму. Так, 45% учащихся указали, что им интересны были
все виды деятельности, работу с видео отметили 14 %,работа с текстом и таблицей увлекла
20% , и стихотворение по алгоритму -11% учащихся. Таким образом, можно сделать вывод
о том, что подобранные виды работ были эффективно применены на уроке. И работа с
текстовым материалом наиболее рационально применена в познавательном процессе
учащихся.
Общие отзывы учащихся об уроке следующие- было интересно узнавать о новом
направлении христианства и его распространении в Европе, о деятельности М.Лютера,
познакомились с новыми терминами истории, понравилось работать в группе над
заданиями. В ответе на вопрос: «Чтобы вы изменили на уроке и почему?» я нашла
подтверждение своим мыслям – к расчету времени на выполнение работ нужно отнестись
весьма серьезно. Практически все ответили, что не меняли бы ничего, но в 1-2 ответах я
прочла следующее: «Давать больше времени на задания, потому что некоторые не успевали
131
их сделать и выразить свое мнение». Отсюда я пришла к решению, сократить время в
задании с видео, показав лишь 3 минутный ролик (вместо 5 минутного) с последующими
ответами учеников. В работе с текстом и таблицей время выполнения можно сократить за
счет конкретизации ключевых моментов, т.е. указать вопрос: выявить направления
протестантизма в Европе и далее по таблице. Также я пересмотрела свою деятельность на
уроке, и остановилась на мысли о чрезмерной активности, порой не сдерживала себя и
пыталась объяснять какие - то вещи сама. Думаю это для меня урок который запомнится
надолго. Как часто мы, учителя стремимся подменить вопросы и ответы учеников своими
собственными, и думаю это тоже сыграло свою роль в нерациональном расходовании
времени.
Анализируя проведенный урок, наблюдатели отметили, что ожидаемые результаты учениц
А. и В. нашли свое подтверждение, ученица А. активно участвовала в деятельности, была
вовлечена в работу на всех этапах урока, интересными были ее ответы с выявлением
ключевых моментов в тексте, а творческая работа выявила знание темы и хороший
словарный запас. Ученица В. на этом уроке проявила невысокую активность, она отвечала,
лишь выполняя задание по трехъязычию. Внимательная при обсуждении в группе и вместе с
тем, занимающая пассивную позицию, когда нужно дать ответ или предложить что либо в
ходе обсуждения. Ей необходимо больше времени на осмысление ответа, поэтому она
зачастую уступает более активным участникам. Это говорило о ее неуверенности в
собственных силах, но вместе с тем для себя я сделала вывод: выполняя индивидуальное
задание ученица В. преображается и преподносит оригинальное решение проблемы. Так в
стихотворении по алгоритму она создала произведение, используя изученный материал,
применила такие эпитеты к понятию Реформация, как детище Лютера, протест, перемены в
жизни. Я поняла, мне предстоит у ученицы В. развивать коммуникативные навыки,
публичную речь, чтобы помочь раскрыть имеющийся потенциал. Учителя наблюдавшие за
ней предложили создавать на уроках условия, повышающие самооценку ученицы В, а
именно предложить роль лидера при групповой работе, уделять больше внимания на
дополнительных занятиях. Наблюдатель Калиева Б.К.: «Я хотела отметить то, как увлекла
учеников работа с видеороликом, они внимательно слушали и наблюдали за событиями,
параллельно ища ответы на вопросы. Работа в группе сблизила их, ни одного вопроса без
ответа не оставили!». Хаджи- Мукан Н.Х в свою очередь заметила что атмосфера во время
выполнения заданий была рабочей, самостоятельное осмысление и корректировка при
подаче общего ответа проходила в духе взаимопонимания и поддержки. Осмысливая весь
процесс проведения исследовательского урока, я пришла к выводу о необходимости
дальнейшего углубления в собственной практике эффективного применения текстов на
уроках истории. Значимость подхода Lesson study неоспорима и требует дальнейшего
углубленного изучения и применения в моей педагогической деятельности.
Список литературы
1. Ч.Тошия.Как развить в школе профессиональное сообщество посредством подхода
Lesson study. «Педагогический диалог» №4(6)2013
ИНТЕРАКТИВТІК ТЕХНОЛОГИЯ – ПЕДАГОГТАРДЫҢ ШЕБЕРЛІГІ ЖӘНЕ
ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ
Темиргалиева Айжан Сисенгалиевна
40 мектеп мҧғалімі
Ақтӛбе қаласы
Aizhan73@mail.ru
132
ТҤЙІНДЕМЕ
Осы мақалада интерактивтік технологияны қолдану арқылы педагог шеберлігі мен
шығармашылық мәселелері қарастырылған.
Тҥйінді сӛздер: интерактивтік технология, педагог шеберлігі, педагог шығармашылығы,
білім беру жҥйесі, оқыту әдістері.
АННОТАЦИЯ
В статье рассматриваются мастерство и творчество педагогов в использовании
инновационных технологий.
Ключевые слова: интерактивная технология, педагогическое мастерство, педагогическое
творчество, система образования, методы обучения.
Н.Ә.Назарбаев «Инновациялық білім арқылы экономикалық білімге» атты дәрісінде:
«Қазақстанды әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына енудің негізгі міндеті
жоғары мамандандырылған білікті де білімді азамат, ғылыми технологияны оңай меңгеріп,
нарықтық экономикада ӛзін-ӛзі басқара алатын және алған білімін ӛмірде қолдана білетін
болса, тек сол уақытта жҥзеге асыру мҥмкін» деген болатын. Қазақстан Республикасының
2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту Тҧжырымдамасында қҧзырлы орта білім берудің
мақсаты ретінде «... терең білім мен кәсіби дағдылар негізінде еркін бағдарлай білуге, ӛзін-
ӛзі іске асыруға, ӛзін-ӛзі дамытуға және ӛз бетінше дҧрыс, адамгершілік тҧрғысынан шешім
қабылдауға қабілетті жеке тҧлғаны қалыптастыру» деп кӛрсетілді.
ХХІ ғасыр ақпараттық қоғам табалдырығына аяқ басқан сәтте – ақ республикалық
білім берудің жаңа жҥйесі, яғни білім беру жҥйесін ақпараттандыру ісі қолға алына бастады.
Заман талабы оқу ҥрдісінде компьютерлік технологияны енгізуді, оны кең кӛлемде
қолдануды қажет етеді. Электронды оқыту интерактивті жҥйе болып табылады.
Білім беруді ақпараттандыру – жаңа технологияны пайдалану арқылы дамыта оқыту,
дара тҧлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жҥзеге асырады. «Қазіргі заманда жастарға
ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мҥдделі жаңа білім беру ӛте
қажет» деп, Ел басы атап кӛрсеткендей жас ҧрпаққа білім беру жолында ақпараттық
технологияны яғни компьютерді оқу ҥрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың
маңызы зор. Қазіргі уақытта жаратылыстану – ғылыми білім беруде сабақ барысында
интерактивті қҧралдарды қолдануда. Интерактивті қҧралдардың кӛмегімен мҧғалімнің ,
оқушының шығармашылықпен жҧмыс істеуіне жол ашылып отыр [1, 16б].
Әр мҧғалім сабақ ӛткізген кезде оқушыларға сапалы білім беру ҥшін жаңа
технологияларды пайдалана отырып, сонымен қатар компьютерді, интерактивті тақтаны
қолдану арқылы білім берсе, оқушылардың қызығушылығы арта тҥсері анық.
Сабақтың қызықты да тҥсінікті болуы мҧғалімнің шеберлігі мен ізденімпаздығына
тікелей байланысты.
Педагогикалық шеберлік – ҧстаздық талантпен тығыз байланысты.
Педагогикалық шеберлік – тек қана мҧғалімнің жалпы, жан – жақты және әдістемелік
сауаттылығы ғана емес, ол – әр сӛзді оқушылырға жеткізе білу, олардың толық қабыл алуы
[2, 28б].
Ал шығармашылық деген сӛздің сырына ҥнілсек , ол адамның мақсатты ісіне жету
жолындағы талаптануы ментолқынысыныңжігері мен
сабырлығынан,
сҧранысы
мен
сезімнен кӛрінеді.
Шығармашылық кәсіпкерлік тҧлға тәрбиелеудің ең негізгі алғы шарттары –
кҥшті кәсіби білім,
шығармашылықпен
ойлау,
кәсіпкерлікті
игеру,
бәсекелестік
қабілеттілікті дамыту болып табылады.
Оқытушының басшылығымен жҧмыс істейтін оқушылардың танымдық белсенділігі
әртҥрлі.Тәжірибемде пайдаланып жҥрген оқыту әдістерінің бірнешеуін мысалға алар
болсақ: Практикалық жағдаятты талдау – шешім қабылдау дағдыларына оқыту әдісі.
Оның мақсаты - оқушыларды ақпаратты талдауға ҥйрету, негізгі проблеманы айқындау,
133
шешімнің баламалы жолын қҧру, оларды бағалау, оңтайлы шешім қабылдау және әрекеттер
бағдарламасын қҧру.
Практикалық жағдаятты талдау немесе жасау барысында бірқатар міндетті
талаптарды есепке алу маңызды:
-жағдаят мазмҧны шынайы оқиғалар мен фактілерді кӛрсетуі, қарастырылып отырған
тақырыпқа, мҧғалімдердің кәсіби қажеттіліктеріне сәйкес келуі тиіс;
-ҧсынылған жағдаятта проблеманы шешу педагогтардың қолынан келуі, оны жеңу
тілегін оятуы және табыс сезімін бастан кешіруі тиіс.
Кез келген ҥш деңгейлі ҥй тапсырмасын мҧғалім кҥрделі тҥрде, жаттығуларды,
сҧрақтар мен тапсырмаларды оқушы орындай алатындай, анықталған мӛлшерде бере алады.
Мысалы, мҧғалім оқушыға ол орындай алатын он тапсырма береді.
Кҥрделі тапсырма: 1) баланың ӛз келісушілігі болады, ол бір кӛргеннен тапсырманың
қиындығын бағалайды; 2) балалар әр тҥрлі тапсырмаларды орындайды, олардың ӛзара
тапсырмалар алмасуға қосымша мҥмкіндік туады; 3) ӛз тапсырмаларын таңдай отырып,
оқушы басқаларын оқиды, оның ой-ӛрісі дамиды, ӛзіне ҧсынылған тапсырмалардан да кӛп
біледі.
Бастауыш сынып оқушыларына әр тҥрлі мысалдармен, қиындық деңгейі бойынша
математикадан әр тҥрлі тапсырмалар берілді. Бҧл тапсырмалардың ішінен оқушылар кез
келген бес тапсырманы орындай алады. Соңында бір оқушы қыз барлық тапсырманы
орындады, ал қалған оқушы қыздар таңдаған қиын тапсырмаларды да, жеңіл тапсырмаларды
да орындай алмады, ал ер балалар тек жеңіл тапсырмаларды орындаған.
Әңгімелесу – оқытудың диалогтық әдісі, мҧғалім оқушыларға мҧқият ойластырылған
сҧрақтарды жҥйелі қою арқылы олардың жаңа оқу материалын меңгеруіне жағдай жасап,
бҧрын оқылған материалдарды қалай меңгергенін тексереді. Әңгімелесу - дидактикалық
әдістің ескі тҥрі, оны Сократ шебер тҥрде қолданған, сондықтан әңгімелесу әдісін Сократ
әдісі деп атайды.Оқу материалының мазмҧны, оқушылардың шығармашылық танымдық
қызметіне қарай дидактикалық процестегі әңгімелесу әдісінің кӛптеген тҥрлері бар. Олар:
кіріспе, немесе сабақты ҧйымдастыратын әңгіме, жаңа білімді қалыптастыру (сократ,
эвристикалық), жинақтаушы, жҥйелеуші және бекітуші әңгімелер арқылы оқушылардың іс-
әрекеттің жаңа тҥріне, жаңа білімді тануға дайындық деңгейі анықталады.
Әңгімелесу әдісі. Оқушыны жаңа білімді алуға белсене қатыстырып, оны білім алу
әдістеріне, мҧғалім қойған сҧрақтарға ӛз бетімен жауап беруге ҥйретеді. Эвристикалық
әңгімелесу барысында мҧғалім оқушылардың білімі мен тәжірибесіне сҥйеніп, олардың жаңа
білімді тҥсінуін, қорытынды жасауын жеңілдетеді [2, 71б]. Бірлескен іс-әрекет арқылы
оқушылар ӛздері еңбектеніп, ойланып жаңа білім алады.Білімді жинақтайтын, бекітетін
әңгіме оқушылардан теориялық білімдерін, оны қолдану тәсілдерін жҥйелеуге бағытталған.
Оқушы ӛз білімін жаңа оқу және ғылыми мәселелерді шешуге қолданады.Әңгімелесу
барысында мҧғалім сҧрақты бір оқушыға (жеке әңгімелесу) немесе барлық сынып
оқушыларына (жаппай) қояды. Әңгімелесудің бір тҥрі - оқушымен әңгімелесу. Оны
сыныппен, оқушылардың жеке топтарымен ӛткізуге болады, оқушылар ӛз пікірлерін айтып,
сҧрақтар қойып, мҧғалім ҧсынған тақырыпты талқылайды. Әңгімелесудің нәтижесі кӛп
жағдайда сҧрақтардың дҧрыс қойылуына байланысты.
Әңгімелесу әдісінің артықшылықтары:
• ес пен тілді дамытуы;
• оқушылардың оқу-танымдық қызметін белсенді етуі;
• оқушылардың білімінің белгілі болуы;
• жақсы диагностикалық қҧрап;
• ҥлкен тәрбиелік кҥші бар.
Әңгімелесу әдісінің кемшілігі:
• уақыттың кӛп кетуі;
• қауіп элементі бар (оқушы дҧрыс жауап бермеуі мҥмкін, оны басқа оқушылар
естіп, есінде сақтап қалады [3, 58б].
134
Оқыту әдістерін жетілдіру бҥгінгі кҥннің басты мәселесі болып отыр. Оқыту
әдістерінің тиімділігін арттырып, оқытудың жаңа нысандары мен тәсілдерін меңгеру
қажеттігіне
педагогикалық
зерттеулерде
айрықша
маңыз
беріледі.
Алайда, оқыту әдісін таңдау - кҥрделі процестің бірі. Кейбір әдістерді қолдануда біржақты
асыра сілтеушілікке жол бермеу керек. Әр тақырып оқытудың ерекше тәсілдері мен
жолдарын талап етеді. Соңдықтан, оқытуда әр тҥрлі әдістерді қолдану қажет.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатына, оқу материалының мазмҧны мен кӛлеміне,
оқушылардың дайындық дәрежесіне сәйкес, сабақтың қҧрылысы мен оқу әдісін ҧдайы
толықтырып отыруды мҧғалім ӛзі белгілеп, ӛзі таңдап алады.
Оқыту әдісін таңдауға ықпал ететін шарттар:
1. Оқыту әдістерін оның мақсат-міндеттеріне, оқушылардың жас және таным
әрекетінің ерекшеліктеріне сай қолдану;
2. Мектептің материалдық - техникалық негізін ескеру;
3. Мектептің орналасқан жерін ескеру. Мысалы, қала мектептерінде оқушыларды
ӛндіріс орындарына экскурсияға, ауыл мектептерінде мектеп жанындағы учаскелерге,
табиғатқа, ауылшаруашылық ӛндірісіне апару;
4. Мҧғалімнің шығармашылығы және шеберлігі. Оқытудың нәтижелі ӛтуіне негіз
болатын сабақ мақсатының айқындығы. Себебі оқу материалын баяндауда негізгі идеясын
немесе оқушылардың іс-әрекетін анықтап алмай, оқыту мақсатына жету мҥмкін емес [2,
79б].
Сонымен, білім беруде кәсіби қҧзырлы маман иесіне жеткен деп мамандығы бойынша
ӛз пәнін жетік білетін, оқушының шығармашылығы мен дарындылығына жағдай жасай
алатын, тҧлғалық-ізгілік бағыттылығы жоғары, педагогикалық шеберлік пен ӛзінің іс-
қимылын жҥйелілікпен атқаруға қабілетті, оқытудың жаңа технологияларын толық
меңгерген, отандық, шетелдік тәжірибелерді шығармашылықпен қолдана білетін кәсіби
маман педагогті атаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: |