ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі Смйыҕпырыйын, гиілші ргп яюоыйры алмасы “ана сілі> 1991п
Ғыйык кгл X—XII ғаръЯлаЯда ОЯса Азиь мен кәвглжгп
жүктеу/скачать 1,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Ezhelgi dauir adebieti Kelimbetov (1)
| Ғыйык кгл X—XII ғаръЯлаЯда ОЯса Азиь мен
кәвглжгп. Ҕазаҕрсан фалъҕсаЯънъң мәдени ҲміЯінде айсаЯлъҕсай жаңалъҕсаЯ болдъ. Ҕала сҰЯмъръ еЯлей сүрсі. ҔолҲнеЯ кәрібі, зеЯгеЯлік, рәтлесчілік ҲнеЯі с. б. едәтіЯ дамъдъ. ҔаЯачоҕ, ҔаЯнаҕ, Ҕойлъҕ, Екіоғъз, Ачнар, БаЯчънлъкенс риьҕсъ жаңа ҕалалаЯ пайда болдъ. Рол кездегі Ҕазаҕрсан калалаЯънъң ең іЯірі ОсъЯаЯ мейлінче ҲЯлеп сҰЯдъ. ОсъЯаЯ — кҲчпелі және осъЯъҕчъ сүЯкі сайпалаЯън 1 Ҕазаҕ РРР саЯифъ. Алмасъ, 1983, 2-сом, 59-бес. 2. Л. Н. Гтмилев. ДЯевньь Ртры и Великаь рсепы. М., Изд. “Мърлы”, 1989. 136 ҲзаЯа байланърсъЯъп сҰЯған акономикалък оЯсалъҕ ҕана емер, ронъмен ҕасаЯ, ол ара іЯі ратда, ҕолҲнеЯ әЯі ғълъм мен мәдениес очағъ да болдъ. МҰнда кҲпсеген білім оЯдалаЯъ, медЯерелеЯ, ара бай кісапфана, с. б. болдъ. Жесірт ҲңіЯінің мәдени ҲміЯінде кезінде еЯекче Яолы асҕаЯған ҕала СаЯаз еді. БҰл ҕалада және онъң маңайъндағъ ондаған ҕонърсаЯда ғажайъп аЯфисекстЯалъҕ анрамблыдеЯ мен монтменссі ғимаЯассаЯ ралъндъ. Кезінде сЯанзиссі ратда оЯсалъғъ Яесінде мачһтЯ болған Ирпиджаб (РайЯам), Цъғър пен Басърсъ байланърсъЯасън кеЯтен жолдаЯънъң ҕиълърҕан жеЯіне оЯналарҕан Ръғанаҕ ҕалалаЯъ фалъҕсъң мәдени сҰЯғъдан дамтънда еЯекче маңъздъ Яолы асҕаЯдъ. БҰлаЯдан барҕа да ҔҰлан, МеЯке, АрпаЯа, БаларағҰн риьҕсъ кҲпсеген іЯі-іЯі ғълъм мен мәдениес очаҕсаЯъ болдъ. Рәтлесчілік (аЯфисекстЯа) ҲнеЯі де едәтіЯ дамъдъ. АЯфисекстЯалъҕ ҕҰЯълърсаЯда күйдіЯілген ҕъч, аҕбалчъҕ, мәЯмәЯ сар, с. б. кеңінен ҕолданълъп, ғимаЯас ҕабъЯғалаЯъ мен күмбездеЯіне сүЯлі об-ҲЯнексеЯ, наҕъчсаЯ, кілем ҲЯнегі ралънасън болдъ. ҔаЯафан мемлекесі дәтіЯінде ралънған рәтлесчілік ҲнеЯінің озъҕ үлгілеЯі—Айча бибі күмбезі, Бабача Фастн мавзолейі, АьҕҕамъЯ және Алача фан күмбездеЯі, с. б. бҰл рҲзімізге солъҕ дәлел. Рондай-аҕ X—XII ғаръЯлаЯда Ҕазаҕрсанда ҕъч-ҕҰмъЯа жарат кәріпчілігі, мҲлдіЯ чънъ және сүЯлі сүрсі чънълаЯдан, рүйек пен мүйізден ран сүЯлі сҰЯмърсъҕ бҰйъмдаЯ жарап чъғаЯт ірі ҲЯкен жайдъ. ӘріЯере, бҰл кезде зеЯгеЯлік ҲнеЯі жаҕръ дамъған еді. Дечсі ҕъпчаҕсъң он ратрағънан ҲнеЯі самған зеЯгеЯлеЯіне бедеЯлет, наҕъчсат, мәнеЯлі ҕҰйма, облат және алсън жаласт риьҕсъ зеЯгеЯлік ҲнеЯдің ран алтан сәрілдеЯі мәлім боладъ. БҰл кезде ОЯса Азиь мен Ҕазаҕрсанда Әбт НаръЯ әл-УаЯаби, Әбт Әли ибн Рина, Әбт Райфан БиЯтни риьҕсъ ерімдеЯі әлемге мәчһтЯ анхиклопедирс ғалъмдаЯ болдъ. БҰлаЯ уилороуиь, логика, медихина, арсЯономиь, масемасика, саЯиф, сіл білімі, әдебиессант, с. б. ғълъм ралалаЯънъң дамтъна къЯтаЯ мол үлер ҕорсъ. РолаЯдъң ічінде, әріЯере, әл- УаЯаби сҰлғаръ оҕчатланъп сҰЯдъ. МафмҰд ҔачғаЯи, Жүріп БаларағҰн, Афмед Иүгінеки, Афмес - 137 Яррати риьҕсъ кҲЯкем рҲз зеЯгеЯлеЯі мен сілчі-ғалъмдаЯ сүЯкі сіліндегі кҲЯкем әдебиессін чаЯъҕсап, Ҳріп-ҲЯкендетіне мол үлер ҕорсъ. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|