Т. Н. Ер ме ко ва Ж. К. Отар бе ко ва Г. Б. Тоқтыбаева

7 7
 Б Л ТАРИ И Т Л ҒА ЛАР ЛЕ И А
Қолданыстан шығып қалып, тарихи шығармаларда ғана кездесетін, 
мағынасы көмескі сөздерді 
 
дейміз. Кө нер ген сөз дер 
екі топ қа бө лі не ді:
1) ар ха изм дер;
2) тарихи сөздер (ис то ризм дер).
алықтың тұрмыс­тіршілігіне, салт­сана, әдет­ғұрпына қарай әр 
дәуірде өзгеріп, басқа сөздермен ауысып отыратын, ескіріп, пайда­
ланудан біржола шығып қалған сөздер 
деп аталады.
 
Мы са лы: отар ба (пойыз), а роплан (ұшақ), жасақ немесе қол (әскер), 
жатақ (отырықшы), қосын (ұйым) т.б.
Кейбір сөздер өздері атайтын заттар мен құбылыстардың ескіріп 
жоғалуымен байланысты сирек қолданылады немесе қолданылудан 
мүлдем шығып қалады. Көнерген сөздердің бұл түрі
 
 
деп аталады. Мы са лы:
 қо рам сақ, ша бар ман, сауын 
ай ту, сұлтан, ояз, барымта, малай, күң, құл, бай, болыс т.б.
Көнерген сөздер көркем шығармалар мен ауыз әдебиеті үлгіле рін­
де қолданылады. Кө нер ген сөз дер дің кей бі реуі тіл ден мүл дем шы ғып, 
қол да ну дан қа лып жат са, кей бі реуі ті лі міз ге қай та ора лып жа туы да 
мүм кін. Мә се лен, бе сік құ да, жа рыс қа зан, сәуке ле, ша пан, мыр за, 
ха ным, сар баз, қа зы, би кеш си яқ ты сөз дер ті лі міз ге қай та ора лып, 
қол да ны лып жүр.
2 .
Оқылым мә тіні ндегі қою қаріппен берілген сөздер көнерген сөзге 
жата ма? Егер көнерген сөз болса, оның қай түрі?
3 .
Оқылым мәтініне қарапайым жос пар құрың дар.

жүктеу/скачать 4,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: