Оқулық ретінде «Білім беруді дамыту федералдық институты»


ФОТОСИНТЕЗ  2.2.1. Фотосинтездің ғарыштық рөлі



Pdf көрінісі
бет13/120
Дата31.01.2023
өлшемі8,53 Mb.
#64112
түріОқулық
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   120
Байланысты:
0bb643b3eadc5d8ca84637975cb483a4

ФОТОСИНТЕЗ 
2.2.1. Фотосинтездің ғарыштық рөлі 
Фотосинтезді зерттеуге айтарлықтай үлес қосқан К.А. Тимирязев, 
фотосинтездің ғарыштық рөлі туралы идеяны тұжырымдады: «... 
фотосинтез ғарыштық күн энергиясы Жер бетінде тұтылып, жерде 
қалатын және қалған энергияның басқа түрлеріне айналатын жалғыз 
үрдіс».
Фотосинтездің ғарыштық және планетикалық рөлінің бес қыры бар.
Органикалық заттардың жиналуы. Фотосинтез үрдісінде жердегі 
өсімдіктер жылына 100-ден 172 миллиард тонна биомасса, ал теңіздер 
мен мұхиттардың өсімдіктері 60-70 миллиард тоннаны құрайды 
(Полевой, 1989). Жер бетіндегі өмір сүру кезеңінде литосфераның 
қалыңдығында белгілі бір жағдайларда көмір пайда болатын өсімдіктер 
мен жануарлардың органикалық қалдықтары қоқыс, гумус және шымтез 
түрінде жиналған. Теңізде және мұхиттарда органикалық қалдықтар 
түбінде қалып, шөгінді жыныстардың негізі болды. Осы қалдықтардан, 
микроорганизмдердің, жоғары температура мен қысым әсерінен, газ 
және мұнай пайда болды.
Атмосферадағы көмірқышқыл газының тұрақты құрамын 
қамтамасыз 
ету. 
Атмосферадағы 
көмірқышқыл 
газының 
салыстырмалы түрде тұрақты деңгейі фотосинтез және организмдердің 
тыныс алу балансы, Дүниежүзілік мұхиттың карбонаттық қорының 
болуы есебінен сақталады. Бірақ соңғы онжылдықтарда адам қызметінің 
нәтижесінде ормандардың жойылуы, қазба отынының


26 
жағылуы, СО
2
-нің мөлшері жылына шамамен 0,23% -ға артады, бұл 
Жердің жылу режиміне әсер етеді. 
Парниктік әсер. Жер беті Күннен күн сәулесін алады. Бұл жылудың 
бөлігі инфрақызыл сәулелер түрінде ғарышқа қайтарылады. Бірақ 
көміртегі диоксиді мен су осы инфрақызыл сәулелерді сіңіріп, Жердегі 
айтарлықтай ыстықты сақтайды (парниктік әсер). Көптеген мұнай, газ 
және басқа себептерге байланысты атмосферада көмірқышқылдың CO
2
мөлшерін жоғарылату үрдісі Жер бетіндегі орташа температураның 
өсуіне ықпал етуі мүмкін.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   120




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет