Э. А. Абдыкеримова
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
Э.А.Абдыкеримова.ИНФОРМАТИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
|
5.5 Екілік санау жҥйесі Компьютерде әдетте ондық емес позициялық екілік санау жҥйесі, яғни 2 негіздеуші бар санау жҥйесі қолданылады. Екілік жҥйеде кез келген сан екі 0 және 1 цифрларының кӛмегімен жазылады және екілік сан деп аталады. Тек қана 0 және 1 цифрларынан тҧратын екілік саннан ондық санды ажырату ҥшін екілік санды жазуда екілік санау жҥйесінің индексіне белгі қосылады, мысалы, 110101,111 2 . Екілік санның әрбір разрядын (цифрын) бит деп атайды. Екілік жҥйенің маңызды қҧндылығы - цифрды ҧсыну ыңғайлылығы (мысалы, 1 цифрына электр кернеуінің бар болуы, ал 2 цифрына электр кернеуінің жоқ болуы сәйкес келуі мҥмкін) және компьютер аппаратурасының қарапайымдылығы, жарым-жартылай екілік сандармен орындалатын арифметикалық және логикалық операцияларды жҥзеге асыруға арналған арифметикалы-логикалық қҧрылғы. Ондық сандар сияқты, кез келген екілік санды екілік санға кіретін цифрлар салмағының айырмашылығын анық бейнелейтін қосынды тҥрінде жазуға болады. Мысалы, 1010101,101 екілік сан ҥшін қосынды мына тҥрде болады: 1*2 6 +0*2 5 +1*2 4 +0*2 3 +1*2 2 +0*2 1 +1*2 0 +1*2 -1 +0*2 -2 +1*2 -3 Бҧл қосынды ондық сан ҥшін жазылған қосындының ережесі бойынша жазылады. Берілген мысалда екілік сан жеті санды бҥтін және ҥш санды бӛлшек бӛліктерінен тҧрады. Сондықтан бҥтін бӛліктің ҥлкен цифры, яғни бірі 2 7-1 =2 6 -ға кӛбейтіледі, бҥтін бӛліктің нӛлге тең келесі саны, 2 5 -ке кӛбейтіледі және т.с.с., кішкентайға, ҥшіншіге, дейін екінің дәрежесі кемуі бойынша цифрдың бӛлшек бӛлігі 2 -3 -ке кӛбейтіледі. Осы қосындыда ондық жҥйенің ережесі бойынша арифметикалық операцияларды орындай отырып, 85,625 санын аламыз. Осылайша, 1010101,101 екілік саны 85,625 ондық санына сәйкес келеді, немесе 1010101,101 2 =85,625 10 . Екілік жҥйенің елеулі кемшілігі - мҧнда санды жазу ҥшін 0 және 1 цифрлары кӛп қажет болады. Бҧл адамның екілік санды қабылдауын қиындатады. Мысалы, 156 ондық санының екілік жҥйедегі тҥрі мынадай: 10011100. Сондықтан екілік жҥйе әдетте компьютердің ‖ішкі қажеттілігі‖ ҥшін 43 қолданылады, ал адамның компьютермен жҧмыс істеуі ҥшін ҥлкен негіздеуішті санау жҥйесі таңдалады. Ҥштік жҥйеде сандарды жазу ҥшін 0, 1,2 цифрларын алады. Мысалы, 2122 3 =2* 3 3 +1* 3 2 +2* 3 1 +2* 3 0 . жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|