Шарт ты бел гі лер Жаңа тақырыпты меңгеру тапсырмалары

110
күт кен ау ыл най дың сө зін де де ерек ше бір мақ та ныш се зі ле ді». 
Мір жа қып Ду ла тұлы осы ша ғын кө рі ніс ті су рет теу ар қы лы өз 
за ма ны ның тұр мыс-жағ да йын, адам дар дың пси хо ло гия сын дәл-
ме-дәл бе ре ді. Ау ыл адам да ры ның өза ра әң гі ме ле рі нен, ау ыл най 
бас та ған бел сен ді лер дің іс-әре кет, мі нез-құ лық та ры нан жа зу шы 
мол сыр ұқ ты ра ды. «...Дәл осын дай абыр-са быр сәт те ау ыл қа за-
ғы Сәр сен бай дың әй елі бо са нып, дү ние ге қыз ба ла кел ге ні ту ра лы 
қуа ныш ты ха бар же те ді». Дү ние ге кел ген бұл сә би – ро ман ның бас 
кей іп ке рі Жа мал. Та би ға ты нан зе рек жа ра тыл ған Жа мал мол да-
дан ес кі ше, жа ңа ша оқып, хат та ни ды. Түр лі қис са-дас тан дар ды 
көп оқи ды. Бір қа та рын жат қа да ай та тын бо ла ды. Сөйт іп ел дің 
кө зі не тү сіп, қыз айт ты рам деу ші лер дің на за ры на ілі ге ді. Жа мал 
он бес жас қа ке ле ді, сол ел дің қы зы ның ал ды бол ды. Бұл ар тық-
шы лы ғы ның үс ті не сөз ге ұс та бо лып, өз о йынан шы ға рып, өлең де 
жа за тын бол ды. Ел ішін де «Сәр сен бай да бек көр кем бір ақын қыз 
бар» де ген сөз жа йыла бас та ды. Көр кі не ақы лы сай бо лып бой-
жет кен Жа мал ды Бай жан де ген бай ба ла сы Жұ ман ға айт ты ра ды. 
Әйелі нің қар сы лы ғы на қа ра мас тан, Сәр сен бай бо ла шақ құ да сы-
ның бай лы ғы на қы зы ғып, құ да лық қа ке лі се ді. Бі рақ бай ба ла сы 
то пас, на шар бо ла ды. Жа мал оны мен сін бей ді. Бір той да оқы ған, 
мә де ни ет ті, жа ңа ша ки ін ген, сы пайы, әдеп ті Ға ли де ген жі гіт пен 
та ны сып, кө ңіл де рі жа ра са ды. Ара да бі раз уа қыт өтіп, қыз дың 
Жұ ман ға ұза ты лар ша ғы ту ған да, Жа мал Ға ли мен қол ұс та сып, 
қа шып ке те ді. Жас тар ды қу да лау бас тала ды. Аяқ ас ты нан Ға ли 
ауы рып, қай тыс бо ла ды. Қай ғы ға бат қан Жа мал көп ұза май Жұ-
ман ға ұза ты ла ды. Адам төз гі сіз қор лық пен ұрып-со ғу дан әб ден 
қа жы ған Жа мал бір бо ран ды тү ні үй ден қа шып шы ғып, жол дан 
ада сып, үсіп өле ді. 
Ро ман тра ге дия мен аяқ тала ды. М.Ду ла тұлы бұл оқи ға ны қа-
зақ да ла сын да ғы әлеу мет тік мә се ле дә ре же сі не кө те ре ді. Сол ар-
қы лы қа зақ қыз да ры ның бас ер кі, жас тар дың өз қа ла уы мен өмір 
сү ру қа жет ті гі ту ра лы ой ұсы на ды. Жа зу шы үшін әй ел дің бас бос-
тан ды ғы, өзі нің сүй ге ні не қо сы лып, өмір сү ру ге мүм кін дік алуы 
ең бір түйі н ді мә се ле бол ды. Ол әй ел дің арын аяқ қа ба са тын ес кі 
әдет-ғұ рып қа қар сы шы ға ды. Мір жа қып Ду ла тұлы ның ро ман да-
ғы Жа мал бей не сін сом дау да ғы жа ңа лы ғы да өзі нің осы идея сы на 
не гіз де ле ді. Ро ман да ғы Ға ли – сол за ман да ғы оқы ған, мә де ни ет ті 
жас тар дың жи ын тық бей не сі. Сырт кел бе ті не ақы лы сай жі гіт – 
Ға ли дың әр бір іс-әре ке ті нен, сөй ле ген сө зі нен, жаз ған хат та ры-
нан бұл қа си ет ай қын аң ға ры ла ды. Ал шы ғар ма да ғы Бай жан бай, 
оның ба ла сы Жұ ман, Жа мал дың әке сі Сәр сен бай, үл кен ше ше сі 

жүктеу/скачать 9,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: