111
Қа лам пыр – бас пай да сын ға на ой лай тын таяз адам дар. Олар ға із-
гі лік тен гө рі бай лық пен шен-шек пен мақ та ны шы қым ба ты рақ.
«Ба қыт сыз Жа мал» ро ма ны – сол кез де гі
та ри хи-әлеу мет тік
шын дық ты шы найы да көр кем бей не леуі мен, ав тор лық идея ның
ай қын ды ғы мен өзі нен кей ін гі қа зақ про за сы ның өр кен деуі не дәс-
түр лі
жол көр сет кен, үл гі бол ған шы ғар ма.
Мір жа қып Ду ла тұлы 1928 жыл дың ая ғын да бip топ қа зақ зия лы-
ла ры мен бipгe қа мау ға алы на ды да, он жыл ға сот та лып, 1935 жы лы
тұт қын да қай тыс бо ла ды. 1988 жы лы ақын есімі ақ та лып, М.Ду ла-
тұлы ның шы ғар ма ла ры хал қы мен қай та қау ыш ты.
Ар тық бол мас біл ге нің
Мір жа қып тың атын ал ты алаш қа та рат қан «Оян, қа зақ!» бо ла тын.
«Оян, қа зақ!»
жи на ғы Қы рым, Кав каз, Түр кия ға дей ін та рап ке те ді.
Бұл жи нақ Түр кия ның бос тан ды ғы үшін кү ре сіп жүр ген қай рат кер лер-
дің қол да ры на да тү се ді. Ол Мір жа қып Ду ла тұлын ұс таз тұт қан, азат-
тық ты аң са ған аза мат тар дың қа та рын да бол ған Түр кия ның
тұң ғыш
пре зи ден ті Мұс та фа Ке мал Ата тү рік еді. Ата тү рік 1917–1918 жыл-
да ры
би лік ке кел ген де до сы, про фес сор
Та йыр Ша ға тай ға тап сыр-
ма бе ріп, «Оян, қа зақ!» кі та бын тү рік ті лі не ау дарт қан.
Осы кі тап қа
елік теу ден «Оян, тү рік!» де ген кі тап та шық қан. Ал Жа қаң ның «Оян,
қа за ғы!» Ата тү рік тің үс те лі нің үс тін де тұ ра тын бол ған. 1994 жы лы
Түр кия ға ша қыр ту мен ба рып, С там бул уни вер си те тін де Мір жа қып ту-
ра лы баян да ма оқы дым. Ба ян да ма со ңын да бір тү рік ақ са қа лы ке ліп
қо лы ма тү рік ті лі не ау да рыл ған «Оян, қа зақ!» кі та бын ұс тат ты. Кі тап
1930 жыл да ры Ан ка ра қа ла сын да шық қан екен...
Жа қаң дар ға (М.Ду ла тұлы на) «Сер ке» га зе ті нің екі нө мі рін шы ға ры-
су ға үл кен кө мек көр сет кен та тар бас па ге рі Әб ді ра шид Иб ра ги мов қу-
ғын ға ұшы ра ған соң Жа по ния ға қа шып ке те ді. «Сер ке» га зе ті нің бар-
лық мұ ра ға тын бір ге ала ке те ді. Сол жақ та жа пон зия лы ла ры мен ара-
ла са ды. Жа пон дар «Сер ке» га зе ті нің екі нө мі рі мен та ны са оты рып,
Мір жа қып тың «Оян, қа зақ!» кі та бы нан қат ты әсер лен ген.
Мір жа қып
бір өле ңін де жа пон ер лі гін де жыр ла ған. Сол кез дің өзін де Жа по ния-
да Мір жа қып ту ра лы көп те ген ма қа ла лар, зерт теу лер шы ға ды. Жа қа-
ңа елік теп, «Оян, жа пон!» де ген кі тап жа рық кө ре ді.1997 жы лы ға лым
Уямо То мо хи ко жа пон ті лін де Мір жа қып тың сая си көз қа ра сы ту ра лы
дис сер та ция қор ға ған.
МіржақыптанушығалымМ.Әбсеметов.
«Аңызадам»журналы
Достарыңызбен бөлісу: