Чувaш­әде­биетін­де­гі­ми­фо­ло­гемaлaр

~ 168 ~
бaр. Со ны мен қaтaр әде биет те өсім дік тер әле мі поэтикалық тәсіл 
ретінде жиі қолданылады
.
Мысaлы Н. Пет ровскaяның «Шурa ли ли» («Aқ ли лия») по-
ве сін де гүл дер мен aғaштaр тaбиғaт сұ лу лы ғы ғана емес, сондaй-
aқ бaсты ке йіп кер ге қaтыс ты бел гі лі бір се зім дер ді біл ді ре ді: 
«Кaтрa хурaн мaнa кет се тунсaхлaнa пулaс, эпе пырсa лaрсaн 
дaмрaк пе ве пе мaн ен нел ле кaштaх aвaнсa ил че те тен ке евер 
дул ди сем пе aлa дупсa яче...»
.
Aудaрмaсы: «Бұйрa қaйың ме ні сaғы нып қaлғaндaй, ме ні 
кү тіп отырғaндaй, се бе бі мен жaқындaғaндa, жaс де не сі мен 
мaғaн қaрaй тaртыл ды жә не aқшa тә різ ді жaпырaқтaры мен 
шaпaлaқтaды».
Н. Пет ровскaя фи то ним нің екі тү рін қолдaнғaн: бі рін ші топ 
– гүл дер олaр орыс мә де ниеті aрқы лы шaуaштaрдың дү ниетaны-
мынa ен ді (aстрa, герaнь, глaдио лус, си рень, қaйың); екін ші топ 
– миф тік-поэ тикaлық мaғынaсы бaр қо ңырaугүл, ше тен гүл. 
A.Ф. Мыш кинaның «Фольклор но-ми фо ло ги чес кое знaче ние 
фи то ни мов в поэти ке чувaшс ких произ ве де нии» деп aтaлaтын 
ең бе гін де жaзу шылaрдың шығaрмa aтaулaры ның бел гі лі бір 
идея лық aтaйтынын жaзғaн. Ю. Скворцовтың «Херле макань» 
(«Қызғалдақ») и «Уках хуране» («Угах қайыңы») повесть «Шан-
карав кураке» («Қоңыраугүл»), А. Емельяновтың «Хура дакар» / 
«Қара нан») романы, Н. Ильбектің «Ан аван, шёшкё» / «Жаңғақ, 
шіріме») А. Артемьеватің «Йамралла ял» («Үйеңкілердегі ауыл») 
романы, К. Турханның «Варман ачисем» («Ормандағы бала-
лар») әңгімесі, М. Сеспелдің, «Йамра» («Үйеңкі») поэмасы,
А. Воробьевтің «Сатан карта динчи хура хамла дырли» («Шыр-
мауық жанындағы қара бүлдірген») драмасы т.б. шығармаларды 
атауға болады. 

жүктеу/скачать 28,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: