The list of references
1.
R. Meredith Belbin. Team Roles at Work. USA: Taylor & Francis; March 2, 2010. 162 p.
2.
Porter M. E., Kramer M. R. Strategy and Society: The Link Between Competitive Advantage and
Corporate Social Responsibility. In: Harvard Business Review, December 2006, p. 78–92.
3.
Katzenbach John. The Wisdom of Teams: Creating the High-performance Organization. Harvard:
Business Press, 1993. 291 p.
4.
Kotler Ph., Saunders J., Armstrong G., Wong V. Principiile Marketingului. Bucureşti: Teora, 2008.
1064 p.
5.
West Michael A. The secrets of successful team management: how to lead a team to innovation,
creativity and success. London: Duncan Baird, 2014. 164 p.
УДК 631.1
ВЛИЯНИЕ КОНКУРЕТНЫХ СТРАТЕГИЙ ПРЕДПРИЯТИЙ АПК НА РАЗВИТИЕ
КОНКУРЕНТНОЙ СРЕДЫ РЫНКА
Гарипова Л.В., канд. эконом. наук, доцент Башкирского института технологий и управления
(филиал) ФГБОУ ВО «Московский государственный университет технологий и управления
им. К.Г. Разумовского»
Актуальность. Развитие экономики регионов, вовлечение в рыночный кругооборот новых
хозяйствующих субъектов и связанное с ним усиление институциональной структуры рынка, использование
передовыми субъектами современных технологий и эффективных методов завоевания рынка значительно
усложняют процессы конкуренции на региональных товарных рынках, обуславливают необходимость
углубленного изучения состояния его конкурентной среды, факторов и инструментов ее развития, а вместе с
тем и их влияние на обеспечение продовольственной
безопасности.
Цели и задачи. Обоснование и построение алгоритма формирования конкурентных стратегий
предприятий АПК.
Материалы и методы. Формирование и реализация долгосрочной конкурентной региональной
политики должно строиться на согласовании интересов субъектов рынка с социальными интересами
развития региона, смещении акцента с простого отслеживания уровня конкуренции товарных рынков и
регулирования процессов ее развития, к созданию постоянно функционирующего, релевантного механизма
управления конкурентной средой регионального рынка, базирующегося на системном подходе.
Конкурентные стратегии субъектов рынка ориентируются на сложившееся состояние, динамику и
перспективы развития конкурентной среды, действия основных конкурентов, то есть являются их
производными. Парадокс заключается в том, что, в свою очередь, конкурентные стратегии субъектов рынка
являются влиятельной силой, формирующей направления развития конкурентной среды рынка [1,2].
316
Объект исследования – конкурентная деятельность хозяйствующих субъектов регионального
товарного рынка мясопродуктов Республики Башкортостан.
Предмет исследования – условия, факторы и инструменты формирования конкурентной среды
регионального рынка, экономические отношения, возникающие между субъектами рынка в процессе
реализации стратегий и управления конкурентным поведением.
Развитие конкурентной среды под воздействием стратегий субъектов рынка может быть как
позитивным (конструктивным), так и негативным (деконструктивным). Условия конструктивной
направленности развития конкурентной среды регионального рынка являются: активное применение
стратегических инструментов ведения конкурентной борьбы всеми субъектами рынка; степень адаптации
предприятий к меняющимся рыночным условиям; эффективность менеджмента предприятий, его
ориентация на рынок, квалификация персонала; уровень НИОКР, рисков при снабжении технического,
технологического и научного персонала.
Конструктивная направленность развития конкурентной среды рынка под воздействием
конкурентных стратегий субъектов может быть формализована:
где З
i
– затраты на реализацию конкурентных стратегий i–го субъекта рынка (характеризуют активность
реализации стратегий);
О
i
– научная обоснованность, качество выбранных для реализации стратегий (характеризуется
уровнем квалификации специалистов и руководителей, принимающих решение о выборе стратегий;
наличием методического стратегического инструментария и т.д.).
К
i
– уровень и количество реализации стратегий (зависит от квалификации специалистов,
осуществляющих тактические мероприятия по реализации выбранных стратегий) (К
i
и О
i
– могут
колебаться от 0 до 1);
N – число субъектов рынка.
Систематизация источников позволяет классифицировать возможные конкурентные стратегии
субъектов рынка, определить условия формирования, основные преимущества и недостатки эталонных
конкурентных стратегий, разработать матрицу выбора наиболее приемлемых конкурентных стратегий
субъектов рынка в зависимости от их рыночного статуса (лидеры, претенденты на лидерство, предприятия
со слабой конкурентной позицией, аутсайдеры) и уровня развития конкурентной среды регионального
товарного рынка.
На процесс выработки конкурентных стратегий ключевым образом влияют ряд факторов, которые
можно разбить на подсистемы – конфигураторы.
Системный конфигуратор формирования конкурентных стратегий предприятий АПК можно
представить в виде следующих подсистем: конкурентная среда рынка, ситуационный анализ, микросреда
предприятия, стратегический инструментарий, конкурентные стратегии субъекта, поведение других
субъектов рынка (рисунок 1).
Рисунок 1. Системный конфигуратор факторов формирования конкурентных стратегий
предприятий АПК
max
)
*
*
(
1
N
i
Ki
JOi
Çi
317
Результаты исследований. Предложенный системный конфигуратор можно положить в основу
алгоритма формирования конкурентных стратегий предприятий АПК, представленный на Рисунке 2.
К достоинствам предлагаемого алгоритма можно отнести:
четко выраженная последовательность и многовариантность действий по формированию
конкурентных стратегий;
включение в данный процесс не только непосредственно стратегического блока, но и
аналитического (информационное обеспечение), тактического (реализация стратегий), результативного
(контроль и корректировка) блоков, что обеспечивает качественное взаимодействие процессов
формирования стратегий и их реализации;
318
приоритетный акцент на оценку конкурентной среды регионального товарного рынка и
рыночную позицию хозяйствующих субъектов на нем;
доминанта общей конкурентной стратегии над другими маркетинговыми стратегиями (товарной,
распределительной, ценовой, коммуникационной).
Использование данного алгоритма позволило определить приоритетные конкурентные стратегии
для хозяйствующих субъектов регионального рынка мясопродуктов Республики Башкортостан.
Исследования позволили охарактеризовать основных субъектов рынка мясопродуктов Республики
Башкортостан по содержанию их конкурентного поведения, сформулировать сущность их конкурентных
стратегий. Ведущие предприятия на региональном товарном рынке несут высокие и средние расходы по
инновации, на внедрение новых технологий производства и упаковки, на разработку новых модификаций
продукции. Преимущественно лидеры рынка применяют стратегию дифференциации продукции –
максимальное расширение ассортимента по всем основным видам продуктов, либо введение в ассортимент
эксклюзивной (нетрадиционной) для регионального рынка мясопродуктов.
«Нишевые» конкуренты в качестве основных конкурентных преимуществ используют низкие (ниже
среднерыночных) цены за счет экономии издержек на продвижение, инновации и транспортных затратах.
Анализ конкурентных стратегий хозяйствующих субъектов на рынке мясопродуктов Башкортостана
показал, что 50% всех конкурентов используют стратегию низких издержек, по 16,7% стратегию
дифференциации товара и стратегию эффективных издержек, остальные – фокусные конкурентные
стратегии.
Для дополнительного обоснования точности выбора стратегий проведено исследование
потребительских предпочтений, которое выявило существенные отличия в мотивах покупки различных
сегментов потребителей на региональном рынке. Так, среди высокодоходных слоев населения наиболее
важным является качество товара (состав – 3,55 балла, вкус 2,24 балла) и ассортимент (2,58 балла), в то
время как для потребителей со средним и низким доходом – цена мясопродуктов, а широта ассортимента
играет меньшую роль.
Различия в мотивах между жителями сельской и городской местности тоже существенны: на
качество и ассортимент больше внимания уделяют горожане, а на цену – сельчане. Дифференциация
потребительских предпочтений и мотивов по сегментам покупателей является объективным фактором
фокусирования конкурентных стратегий субъектов рынка.
Для измерения восприятия мясопродуктов различных производителей в континууме показателей
нами выбран метод идеальной точки. Результаты многофакторной модели «идеальной точки» показали, что
наилучшим восприятием у потребителей на региональном рынке пользуется продукция ОАО «Уфимский
мясоконсервный комбинат» - наименьшая сумма (14,2 балла) и ОАО Туймазинский мясокомбинат «САВА»
(18,3 балла). Действительно, продукция этих производителей и является более конкурентоспособной на
рассматриваемом рынке, что обеспечивает лидирующие рыночные позиции этих предприятий.
На основе реальных возможностей предприятий и данных аналитической и экспертной диагностики
можно спроектировать приоритетные базовые конкурентные стратегии для основных субъектов
регионального рынка мясопродуктов. Для эффективной конкурентной борьбы можно предложить
мясокомбинатам разрабатывать программы конкурентного поведения, включающие общую стратегию
конкуренции предприятия, конкурентные направления развития товарной, ценовой, распределительной и
коммуникационной политик, конкурентные поведенческие мероприятия.
Выводы. В результате консолидации однопрофильных предприятий в рамках горизонтальной
интеграции достигаются конкурентные преимущества: увеличение объемов производства и рыночной доли
за счет увеличения специализации входящих в холдинг производств и объединения производственных
мощностей; сокращение издержек (за счет сокращения коммерческих и организационных издержек
вследствие объединения маркетинговых усилий по продвижению единых брендов, слиянию торговой сети,
совместному проведению маркетинговых исследований и информационному обеспечению), экономия на
трансакционных издержках; получение положительного эффекта технологических, рыночных факторов и
организационного оформления за счет формирования гибкого механизма управления, адаптированного к
изменениям внешней маркетинговой среды объединения; рост инвестиционного и производственного
потенциала за счет объединения и мобилизации внутрикорпоративных средств, привлечения внешних
заемных источников (в виду использования позитивного корпоративного имиджа агрохолдинга);
концентрация инвестиций на ключевых направлениях производственно-сбытовой деятельности; снижение
факторов риска горизонтального объединения по сравнению с отдельными разрозненными предприятиями;
углубление диверсификации производства за счет внедрения инновационных технологий производства;
большие возможности по реализации целевого маркетинга, основанного на сегментировании регионального
рынка.
Активное рыночное поведение субъектов рынка, усиление конкурентной борьбы, переход на
фокусные (адресные) стратегии позволит не только обеспечить более рациональное распределение рынка,
но и стимулировать динамику его развития, повысить рентабельность субъектов на рынке мясопродуктов,
что значительно усилит развитие интенсивности конкуренции на региональном рынке.
319
Реализация стратегии интеграции предприятий с низкой рыночной долей способствует активизации
конкурентной борьбы на региональном рынке, выравниванию долей рынка хозяйствующих субъектов,
снижению монопольного влияния лидеров рынка и тем самым благоприятствуют формированию
нормальной конкурентной среды.
Список литературы:
1.
Гарипова
Л.В.
Научно-методические
аспекты
развития
конкурентной
среды
мясоперерабатывающих предприятий АПК: Автореферат дис. … кандидата экономических наук:
08.00.05/Гарипова Лариса Владимировна; - Москва, 2008. – 26 с.
2. Гарипова Л.В., Мамцев А.Н. Развитие конкурентной среды регионального товарного рынка
мясопродуктов Республики Башкортостан / Л. В. Гарипова, А. Н. Мамцев. – М.: ООО Редакция журнала
«Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий», 2008. – 230 с.
ӘОЖ:332
ӚНІМНІҢ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІГІН АРТТЫРУДАҒЫ ТИЗЕРЛІ ЖАРНАМАНЫҢ
РӚЛІ
Ғапбасова Э.Ж. -. М.Дулатов атындағы Қостанай инженерлік экономикалық университеті
экономика мамандығының 2 курс магистранты
Бәсекеге қабілеттілікті жоғарлатудың кӛптеген әдістерінің бірі жарнама болып табылады. Тұтынушыға ӛнім
қалай ұсынылса, содан онын сәтті іске асуы байланысты болады. Қазақстан нарығында салыстырмалы түрде жарнама
бизнесінің жаңа әдісі тизерлі жарнама болып табылады, сонын рӛлі осы мақалда ашылады.
Одним из распространенных методов повышения конкурентоспособности является реклама. От того, как
продукция будет представлена потребителю, зависит ее успешная реализация. На Казахстанском рынке сравнительно
новым методом рекламного бизнеса стала тизерная реклама, роль которой будет раскрыта в данной работе.
One of the common methods to increase the competitiveness is an advertisement. The successful implementation
depends on how the products will be presented to the consumer. On the Kazakhstan market the new methods of advertising
business is a teaser advertising which will be described on this article.
Жарнама дегеніміз не? Бұл сұраққа жарнама агенттері әр түрлі жауаптар береді.
Қазіргі жарнаманың «әкесі» аталған Альберт Ласкер оған мынандай түсініктеме береді. «Жарнама –
бұл баспа түріндегі сауда» [1]. Осындай анықтама радио мен телевидение пайда болмай тұрып берілді. Сол
кездердегі жарнаманың ауқымы мен сапасы бүгінгімен салыстырғанда жер мен кӛктей деуге болады.
Жарнама жайлы әртүрлі анықтамалар бар. Солардың бірі жарнама – бұл ақпарат беру, әдетте тӛленетін және
сенім пікірін тудыратын құрал. Ол кӛбіне ӛнім мен жарнама таратушының ойын іске асырумен айналысады.
Жарнама барлық жерде қолданылады. Онымен ұйым «бейнесін» қалыптастыру үшін қолданылады
(абыройлы жарнама), маркалы тауарды ерекшелендіру мақсатында (марка жарнамасы), сату жайлы ақпарат
тарату, қызмет кӛрсету (рубрикалық жарнама) тӛмен бағамен сату жайлы хабарландыру (тӛмен баға
жарнамалары).
Жарнама таралу ауқымына қарай: ғаламдық (бүкіл әлемдік), мульти – ұлттық, бүкіл ұлттық,
аймақтық, қалалық, жергілікті болып бӛлінеді. Сезім мүшелеріне қарай сұрыпталуы: визуальді, есту
(ауызша), иіс сезу, дәм сезу, түйсік сезу және т.б.
Жарнаманың жасалу жолына қарай бӛлінуі:
ӛзіңдік немесе «үй жайындағы» жарнама берушінің ӛзі жасаған жарнамасы;
жарнама агентімен дайындалған: дайын (ескі жарнама рӛліктерінің ойналуы).
Жарнама құралдарын 5 үлкен топқа бӛлуге болады: баспасӛз, теледидар, радио, жарнама, кино.
Жарнама тағы да кӛркемділік безендіру жағынан: қара – ақ, біртүсті, екі түсті, түрлі – түсті, мәтінді,
суретті, фотолы болып бӛлінсе, пайдаланылатын заттар түріне қарай: брелок, оттық, қалам, кәдесый, т.б.
жіктеуге болады. Сонымен қатар «тірі» жарнамалар да бар. Бұған модельдердің дүкендерде жүріп, атақты
фирма киім үлгілерін кӛрсету жатады [2].
Жарнаманы жасаудың кӛптеген әдістер бар. Солардың бірі, біз қарастыратын тизерлі жарнама.
Тизер – (ағылшын тілінен тікелей аударғанда «адамның қызығушылығын ояту дегенді білдіреді»)
жұмбақ ретінде құрылған жарнамалық хабар, онда ӛнім жайлы ақпараттың жартысы болғанымен ӛнімнің ӛзі
толық кӛрсетілмейді [3].
Тизерлер, ереже бойынша, нарықта тауарды жылжытудың басты кезеңінде жасалады және онын
айналасында интрига жасау үшін арналған. Тизерлерді пайдалануға негізделген маркетингтік әдіс, тизерлі
жарнама деп аталады.
Тұтынушыны қызықтыру үшін тизерлерде екі мағыналы сӛздер немесе суреттер пайдаланылуы
мүмкін. Тұтынушының қызығушылығын ояту – тизерлі компанияның сәттілігінің негізі.
320
Тизерлі жарнаманы ӛткізудің үрдісі екі кезеңнен тұрады:
1. Тизердің пайда болуы – «жұмбақ» күйінде жасалады, бұл кезеңде тұтынушының қызығушылығы
ұлғаяды;
2. Ревилейшннің шығуы – тизердің, яғни бастапқы жұмбақтың «шешімі, жауабының» пайда болуы,
яғни тизердің алғашқы пайда болуы мен жарнамаланатын тауар немесе қызметтің арасындағы байланысты
кӛрсету кезеңі.
Тизерлік жарнама кампаниялары (науқаны) екі түрге бӛлінеді:
1. Апталық – ревилейшннің пайда болуы, тизер шыққаннан кейін 1 немесе 2 аптадан кейін шығады,
осылайша ол тұтынушыға жағдайды ӛздігімен шешуге мүмкіндік береді.
2. Бір мезгілдік – бұл жерде ревилейшн мен тизердің арасында аз ғана уақыт болады. Бұл әдіс
кӛбінесе жарнама науқандарын бұқаралық ақпараттық қызметтер арқылы жарнама дайындаған кезде
пайдалы: журналдың басында тизер пайда болады, ал журналдың аяғында ревилейшннің шығуы немесе
ревилейшнге алып келетің тизерлердің тізбегі ретінде кӛрініс береді.
Тизерлік жарнамалы бағдарлама сәтті болу үшін негізгі үш принипті ұстанған жӛн:
тизер мен ревилейшннің шығуы арасындағы мерзімдері ӛте ұзақ болмау керек, ӛйткені
тұтынушының қызығушылығы тӛмендеп немесе әлсіреп кетуі мүмкін;
тизер және ӛнімнің арасындағы логикалық байланыс басқа брендпен ұқсас болмау керек;
кӛптеген тұтынушыларды қызықтыратын жарқын және креативті идея болу керек [4].
Тизерлі жарнаманың негізгі қатесі тизер және ревилейшн арасындағы логикалық және мағналы
байланыстың болмауы. Сондықтан кӛп жағдайда тұтынушы тизерді басқа ӛніммен шатастырып алады
немесе олардың арасынан ешқандай байланыс таппай қалады.
Сәтті тизерлі бағдарламаны оның дұрыс жолға қойылмаған элементтері құртып жіберуі мүмкін
әсіресе, науқан ӛткізудің кезеңдерін түсіндіретін ӛткізу мерзімдерінің сақталмаған жағдайда.
Жоғарыда айтылғандардан келесі қорытынды шығаруға болады: тизерлі жарнама, егерде оны
дұрыстап ойластырса, ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру құралы болуы мүмкін.
Ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігі – тауарлардың тұтынушы қажеттілігін жоғары деңгейде
қанағаттандырады және осының арқасында нарықта ӛз орнын табады. Басқа сӛзбен айтқанда, бұл
тұтынушының талғамына сай келетін және онын сатылуын қамтамасыз ететін ӛнімнің қасиеттері [5].
Ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігі оны басқа ӛніммен салыстырғанда ғана анықталады, бұл
салыстырмалы кӛрсеткіш болып табылады.
Ӛнімнің бәсекеге қабілеттілігі онын ӛмірлік циклінің екі кезеңінде кӛрінеді: іске асыру кезінде және
тұтыну кезінде. Іске асыру кезінде ӛнім тауар болады. Ӛнім бәсекеге қабілетті тауар болу үшін кӛптеген
жаңа маркетингтік әдістер пайда болып жатыр.
Қазақстанда тизерлі жарнама жаңа маркетингтік әдіс ретінде танылып келеді. Тизерлі жарнама
Қазақстанға 2000 жылдары ғана келді, ал шет елдерде ең алғашқы тизерлі жарнама 1906 жылы пайда болды.
Ресейге тизерлі жарнама 90 жылдардың аяғында келді. Ең бірінші тизерді енгізген ағылшындықтар болатын,
яғни MJB Coffee компаниясы. Сан-Франциско жолдарының бойында «Неге?» деген хабарландыру ал оның
артында логикалық жауап «MJB ең жақсы кофе жасайды» деген жазу тұрды [6].
Маркетологтардың бұл салада тәжірибелері аз болғандықтан Реседе де, Қазақстанда да алғашқы
тизерлі жарнамалар сәтсіздікке ұшыраған болатын.
Қазіргі кезде барлық жарнама санынан алынған тизерлі жарнамалық хабарландырулардың саны
Қазақстан, Ресей, Украина, Белорусия елдерінде мынандай: Ресей – 381 136; Украина – 344 466; Беларусия
– 130 826; Казахстан – 13 810. Пайызды түрде бұл статистика 1 суретте кӛрсетілген [7].
Ресей Украина Белорусия Қазақстан
1 сурет. Тизерлі жарнамаманың елдар арасындағы саны
321
Суреттен кӛріп отырғанымыздай, Қазақстанда тизерлі жарнама енді-енді ған дамып келе жатыр.
Қазақстанның маркетологтары, жарнама агенттіктері осы бағытта, яғни тизерлі жарнаманы зерттеуде, ары
қарай дамытуда және де осыған байланысты жаңа идеялар іздеуде.
Қорытындылай келгенде, мынаны ескерген жӛн: тизерді пайдалана отырып, тиімді жарнамалы
науқанды ӛткізу үшін, тизерлі бағдарламаның 4 негізгі қағидаларын ұстану керек:
1. Тизер жағымды әсер ететін нақты аудиторияны дұрыс тандау;
2. Тизер шынымен-ақ креативті, интригасы бар және қызықтыратын болуы шарт;
3. Бәсекелестер тизерлік жарнаманы ӛз мақсаттарына пайдаланып кетпес үшін, тизер
жаранамаланатын науқандар фирманың ӛзіндік стиліне сәйкес болу керек;
4. Жарнама беруші фирма жайлы шынымен-ақ айтуға тұрарлық екенін кӛрсету үшін, тизерлік
науқанның «шешімі» шыққаннан кейін кӛп ұзатпай ойлаған брендтік науанды жүзеге асыру керек.
XXI ғасыр инновация ғасыры деп саналады. Сондықтан әрқашан инновациялық құрылымдарды,
бағдарламаларды пайдалану тек қана бизнесте қалуды ғана емес сонымен қатар бәсекеге қабілетті болуға да
мүмкіндік береді. Сапалы түрде жасалған тизерлі жарнама бастапқы кезеңде ӛнімді ӛткізу кезінде
тұтынушылардың назарын аударып, қызығушылығын тудырып қана қоймай, оның (тауардың немесе
қызметтің) бәсекеге қабілеттілігін де арттырады.
Дағдарыс және жарнама бір – бірімен тығыз байланысты. Егерде дағдарыс кезінде де кәсіпкерлер
дамуды, ӛсуді кӛздесе онда олар жарнаманың Қазақстанда жаңадан дамып келе жатқан түрі, тизерлі
жарнаманы пайдалануы қажет. Тизерлі жарнама дағдарыстан ӛту үшін ең тиімді әдістердің бірі болады
деген ойдамыз.
Достарыңызбен бөлісу: |