ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

4.  Вам  предстоит  совершить  длительный  переход.  Далеко  до  конечного  пункта  вы 

обнаруживаете потертости на ногах. Как вы поступите? 

А) протрете подошвы обуви бензином? 

Б) намочите носки водой и наденете обувь? 

В) наденете носки наизнанку? 

Г) наденете обувь на босую ногу? 

Примечание: 

Прилюдько И. А. «Военно-патриотическое воспитание студенческой молодёжис 

использованием средств физической культуры, спорта и туризма при подготовке к 

воинской службе.»  

Журнал « Военное дело» № 2   

« Физическая культура и спорт в общеобразовательной школе» -редактор  

Р. Исмагзанова, ТОО « Келешек-2030.» 

«Основы безопасности жизнедеятельности» Издательство  АСТ 

ТІЛ САБАҚТАРЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ  ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН 

ДАМЫТУ 

 

Маева Тілеукен Балмаганбетовна 

№101 мектеп-лицейі, 

бастауыш сынып мұғалімі, 

Қ

арағанды қаласы, Қазақстан 

 

Түйін 

 

Маева  Т.Б.«Тіл  сабақтарында  оқушылардың    шығармашылық  қабілетін  дамыту» 

атты  мақаласы  тіл  сабақтарындағы  оқушылардың  шығармашылық  қабілетін  дамыту 

мәселесі жөнінде айтылған.  

Аннотация 

 

Статья  Маевой  Т.Б.  «Развитие  творческих  способностей  учащихся  на  уроках 

языка»  о  развитии  творческих  способностей  учащихся  на  уроках,  посвященных  изучению 

языка. 

 

 

 

Қ

азіргі  кезде  қолданып  жүрген  жаңа  педагогикалық  технология  әлемдік  деңгейдегі 

ұғ

ым. Бұл педагогикалық мақсатқа қол жеткізу жолындағы қолданылатын барлық қисынды 

ілім амалдары мен әдіснамалық құралдардың жүйелі жиынтығы немесе жұмыс істеу реті.  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

      Ал осы жаңа педагогикалық технологияның негізінде мыналар жатады: 

-Әр бір оқушының жас ерекшелігін ескеру; 

-Оқушының қабілеті мен шығармашылығын арттыру; 

-оқушының өз бетімен жұмыс істеу , іздену дағдысын қалыптастыру; 

      Шығармашылық даму шегіне жету үшін мынадай шарттар орындалу керек: 

-шығармашылық қабілетін дамытуды ерте қолға алу; 

-шығармашылық әрекетті жүйелі түрде жүргізу; 

-берілген тапсырманы нақты , нәтижеге жоспарлы түрде бағыттау; 

-ойлау мүмкіндігінің ең жоғарғы деңнейіне жету; 

Оқушының  щығармашылығына  бағыт-бағдар  беруді  ең  алғаш  білім  мазмұнына  енгізген 

М.Жұмабаев  болатын.Ол  баланың  ойын  дамыту  туралы    «Ойлау-  жанның  өте  бір  қиын  , 

терең іс»-деп деп атап көрсетіп келіп, тәрбиеші баланың ойлап үйренуіне көп күш жұмсау 

керек екендігін айтқан. Шығармашылық қабілеттерін дамыту –баланы ойлай білеге үйрету. 

Мектеп  табалдырығын  жаңа  аттаған  бүлдіршіннен  шығармашылық  іс  әрекетті  талап 

етпес  бұрын  ,  оны  соған  үйрету  керек.  Яғни  тапсырманы  жеңілден  күрделіге    қарай 

түрлендіріп  жүргізілуі  тиіс.Алғашқы  әріп  тани  бастағаннан  танымдылық,  логикалық 

қ

абілеттерін дамыту мына сияқты тапсырмаларды орындаудан басталады. 

      1.Қай әріп жоқ? 

Тау....қ, жу...ан, ш..п, ба....ық. 

      2.Түсіп қалған буынды тап. 

Ас.... ,ор... ,мек.., 

      3.Қандай сөз жетпейді? 

 Сәуле ...... оқушы.(озат, ұқыпты, талапты, жақсы, әдепті, салақ) 

Оқушы әріпті сөзді қоя отырып , оның бір ғана жауабының болмайтынын , көп екенін , тағы 

ізденуге болатынын түсінеді. 

       4.Өлең жаза білуді үйренейік.  

Мен әжемді.....(сүйемін) 

Киімді өзім       (киемін) 

Ақылына.......     (көнемін) 

Ө

лең айтып........(беремін) 

Мұндай өлең жолдарында мағынасы болуын , сонымен бірге ұйқасын үйлесіп келу керектігін 

түсініп ізденеді. 

       5.Түрлі ұйқастар арқылы сөз мағнасына түсінік жүргіземін , өздеріне мысал келтіртіп 

дәлелдетемін. 

 Сабақтан соң қалдық,                         Ауырса егер іш, 

Жинатты қоқыс қалдық.                       Қайнаған су іш. 

       6.Сондай-ақ  жұмбақ  шештіру,  жаңылтпаш  мағынасын  түсіндіріп  жаттату  , 

метеграммалар, 

ребустар, 

щарадалар, 

сөзтізбектер, 

логорифтер, 

омофондар, 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

анаграммалар, әріп жұмбақтар шешу. Әрине онда жоғарғы дәрежеде , нашар , мүлде орындай 

алмайтындары  да  бар.Барлығы  өз  деңгейінде  ізденіс  жасайды.  Шығармашылық  дамуда  бұл 

жұмыстың  да  берер  пайдасы  мол.Нәтижесін  бағаларда  бірін-бірі  тыңдайды,  ойына  ой 

қ

осылады.  Ізденіссіз  жұмыстан  гөрі  ойланып  таба  алмай  немесе  әрең  тапқан  жауабыөзінен 

басқалар қалай тапқан екен деп тыңдауға құлықты болды. 

        7.Сюжетті сурет бойынша әңгіме құрастыру, жазу. 

-Суреттегі табиғат көрнісіне , жыл мезгіліне , көңіл күйіне  баса мән беріп, ойыңды жүйелеп 

алыпжаз,-деген тапсырма беріледі 

-Әңгімені  оқып  ,  соңынан  немесе  тақырып  хабарланған  соң-  ақ  оқушыларға  проблемалық 

сұрақ  қою  арқылы  өз  көзқарасын  нақтылап  ,  ойын  шыңдап  ,  түрлі  ізденістерге  түсіреге 

болады.  

-Әңгімені жалғастыр . Мектепте талдап түсін ілген әңгімені жалғастыруға беру.Әркім өз 

нұсқасын жазады. 

Мысалы  төртінші  сыныпта  Мұхтар  Әуезовтың    «Жетім»әңгімесі  бойынша  жалғастыру 

тапсырғанда , біреулері Қасым қайта тіріліп , бақытқа жеткізсе ., кейбірі өкінішпен аяқтап 

ө

лтірген  .  Енді  бірі  оны  тауып  алған  салт  атты  үйіне  апарып  мейірім  көрсетсе  енді бірі 

түрлі шарт қойдырып қайтадан туысының үйіне апарып берген . Мысалы Асан деген оқушы 

былай жазған :Ол -өлік Бірақ , денесі әлі мұздап та үлгерген жоқ. Салт атты кісінің бірі өте 

ақылды еді. Көре сала Қасымның денесін уқалап , жылытып атқа өңгеріп алып үйіне апарды. 

Салт  атты  кісінің  отбасы  өте  мейірімді  еді.  Балаларыда  әдепті.  Ол  оны  өз  баласындай 

асырап  өсірді  .  Қасым  бақыттылықты  сезінді.  Бірақ  оған  өз  ата-анасындай  ,  әжесіндей 

болмайды. Оларға деген сағынышы басылмады. 

  Самат: Салт аттылар келгенде Қасым ақырғы рет апасын көз алдына елестетіп жатқан 

Ө

мірді  қиса  да  туған-туысқанына  баратынын  ойлағанда  жүрегі  шым-шым  етті.  Ол  қош 

сұрықсыз өмір дегендей болды. Қандайда бір тақырыпты хабарлап ,  «Не жайында әңгімелейді 

деп  ойлайсың?»-деп  өздеріне  болжау  айтқызу.  Мұнде  әркім  түрлі  пікір  айтады.Тақырыпқа 

немесе  бір  ұғымға    «кластер»  құрғызу.  Сол  ұғым  туралы  ойлары  кеңейіп,  сөздік  қорлары 

молаяды.  

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

Мысалы

 

Оқыған  әңмелеріне  сурет  салдыру.  Санасында  бейнеленген  оқиғаны  сурет  арқылы  бейнелей 

білуге үйренеді. Кей бала сөзбен жеткізе алмағанын сурет арқылы жеткізуі мүмкін. Мұнда 

біз суретшілік қабілеті ерекше баланы айқындай білеміз. 

8. Эссе жаздыру. Түрлі тақырыпқа жаздыра беруге болады. 

-Менің әжем. 

-сыныптас досым 

-Мен бақыттымын, себебі…. 

9.  «Кубик»  стратегиясын  жарыс  жарыс  ұйымдастыру  және  қайталау  сабағы  кезінде 

пайдалануға болады.  Мысалы, 4-сыныпта дүниетану пәнінен «Табиғаттағы  су айналымы» 

тақырыбын өткенде кубиктің алты беті бойынша мынадай тапсырмалар бердім. 

1. Суреттеңіз. 

2. Салыстырыңыз. 

3. Зерттеңіз. 

4. Қолданыңыз. 

5. Ұқсатыңыз. 

6. Дәлелдеңіз. 

10. Инсерт кестесін толтырудың да ерекше көмегі бар. Ол көбінесе сабақтың ой толғаныс 

бөлігінде пайдаланылады. 

Тақырыпты  өз  бетінше  жеке  немесе  топпен  оқып  «Инсерт  кестесін»толтырады.  Жұмыс 

соңынан  оқылып,  талданып,  бірін-бірі  толықтыра  түседі.  Қиындық  кездессе  мұғалім 

көмектеседі немесе үйден ізденіп келуге тапсырылады. 

Инсерт кестесі. 

Көктем 

сәні 

жылылық 

Жылы 

жел 

Хош иіс 

Мөлдір 

су 

еңбек 

Ашық 

аспан 

күлкі 

гүл 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

V-бөлім 

+ - жаңа бөлім 

? – білгім келеді. 

! – таң қалдым. 

... – жалғастыр. 

-

 

- қарсымын, олай болуы мүмкін емес. 

Мысалы:  4  сынып  ана  тілінен  «Алғашқы  көмек»  әңгімесін  өткен  кездегі  Бірліктің 

жұмысын ұсынып отырмын. 

 

 

 

 

V 

+ 

? 

! 

1.

 

Қ

оян  етін 

жейтінін 

білемін. 

2.

 

 Қарды 

күрекпен 

тазалайты

нын 

білемін. 

1.

 

Шүберекпен 

майдан 

шам 

жасайтынын 

2.

 

Мылтықты 

қ

азының 

майымен 

майлауға 

болатынын 

1.  Неге  алғашқы 

қ

ар  жаңа  түскенде 

аңға шығады. 

1. 

Қ

айыңның 

ағашының 

кепкен 

жапырағынан 

шай 

жасалатыныны 

2.  Қоян  етінің  қара 

болатынына. 

1.

 

Арнаулы бір тақырыпқа пікір талас туғызу. 

–  Адамның  суретіне,  затқа  қарап  бейнелеп,суреттеу  жазу  (кескін-келбеті,  сыртқы 

бейнесі арқылы көңіл-күйін, ішкі жан-дүниесін көре білуге баулимыз). 

-

 

Қ

андай да бір таныс емес жаңа сөз, күнделікті пайдаланбай жүрген көнерген сөздерді 

естерінде ұзақ сақтау үшін, ізденіс үстінде дамыта түсуі үшін, жаңа таныс емес сөз 

беріп  :  «Бұл  не?»,  «Не  деп  ойлайсың?».  «Сол  жөнінде  қысқаша  мәлімет  жазып,  оны 

суретпен бейнеле» деген тапсырма ьеріп, артынан оқытып, бір-біріне тыңдатамын. 

-

 

2.  Құрманғазы  мен  Махамбет  бойындағы  қасиеттерді  Венн  диаграммасы  арқылы 

салыстыру. 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

 

Осындай  технологияларды  тиімді  пайдаланудың  нәтижесінде  оқушылардың  мынадай 

шығармашылық қабілеттері дамиды: 

-

 

ө

з жұмысын ұйымдастыра білуі; 

-

 

тіл байлығының артуы мен ойлау қабілетінің жетілуі; 

-

 

берілген тапсырманы кітаптан,журналдан,қосымша әдебиеттерден таба алуы; 

-

 

сөздікпен,энциклопедиямен,  каталог,  кестелерді  пайдаланып  жұмыс  жасауға 

жаттығу. 

Шығармашылық  жұмыстарды  қорытындылай  келе  ,  оқушы  ерекшеліктерін  ескере, 

саралай  отырып  4-сынып  соңына  қарай  суретшілер,  математиктер,  ақын-жазушылар, 

қ

олөнер шеберлер деп бірнеше топқа бөлемін. 

Барлық  жұмысыма  «Шығу  парағы»  стратегиясын  басшылыққа  ала  отырып  ,  мынадай 

сұрақтармен және көріністермен бейнетаспаға түсіремін. 

-

 

Сендер бастауыш сыныпта нені үйрендіңдер, не қолдарыңнан келеді? 

-

 

Болашақта қандай сынып боламыз деп ойлайсындар? 

-

 

Кім болғыларың келеді? 

-

 

Ең қызықты жағдайды естеріңе түсіріңдер? 

-

 

Ең қиналған кездеріңді естеріңе түсіріңдер? 

-

 

Бір-біріңе қандай тілек айтасыңдар? 

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.

 

Србасова  Қ.А  Жаңа  педагогикалық  технологияларды  пайдалану  Бастауыш  мектеп-

2004.-№11. 

 

Құрманғазы-жас 

бала,өжет, 

сезімтал, қайсар, 

күйші. 

 

Махамбек-

батыр,көсем,шеш

ен,жырау. 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

2.

 

Енсеева  М.  Педагогикалық  технологиядағы  ойлауды  дамыту  Бастауыш  білім.  -

2005.№7. 

3.

 

Каримова  Г.  Тіл  сабақтарында  шығармашылық  қасиеттерді  дамыту  Бастауыш 

білім.-2007.-№1 

4.

 

Құ

рманжановаӘ. Оқудығы озық технологиялары Бастауыш білім.-2004.-№3. 

5.

 

РахметоваС. Кіші жастағы оқушылардың жазу тілін дамыту. Алматы,1978. 

6.

 

Елубай Е. «Балдырған»журналы; Алматы,-2006.-№1. (567) 

7.

 

Қ

азақ мақал-мәтелдері.-Алматы: Ана тілі,1993. 

8.

 

Қ

азақ жұмбақтары. Жинақ.-Алматы: Ана тілі, 1993. 

 

УЧЕБНАЯ ДИСКУССИЯ КАК СРЕДСТВО РЕАЛИЗАЦИИ 

КОММУНИКАТИВНОГО СИСТЕМНО-ДЕЯТЕЛЬНОСТНОГО ПОДХОДА НА 

УРОКАХ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА 

 

Мазурова Ольга Андреевна 

ОСШ № 25, 

учитель английского языка, 

город Актобе, Казахстан 

 

Түйін 

Коммуникативный  системно-деятельностный  подход  позволяет  рационально 

использовать  резервный  потенциал  хорошо  известных  традиционных  и  новых  методов 

обучения.  Технологичность  данного  метода  позволяет  изучать  английский  язык  на 

расширенном и углубленном уровне. 

Аннотация 

Коммуникативтік  жүйелі  –  әрекеттік  тәсіл  белгілі,  дәстүрлі  және  жаңа  оқыту 

ә

дістерінің  резервтік  әлеуетін  тиімді  пайдалануға  мүмкіндік  береді.  Бұл  әдістің 

технологиясы ағылшын тілін терең және кеңейтілген түрде оқытуға мүмкіндік береді. 

 

Процесс  обучения  в  рамках  коммуникативного  системно-деятельностного  подхода 

строится по модели коммуникации. В соответствии с этой моделью обучение максимально 

приближено  к  реальному  общению.  Использование  коммуникативных  упражнений,  к 

которым можно отнести задания по решению каких-либо проблем (problem-solving), ролевые 

игры,  дискуссии  и  другие  виды  работ  активизируют  речевую  деятельность  учащихся, 

побуждают  их  к  логическому  аргументированному  высказыванию  в  форме  монолога  или 

диалога, стимулируют к общению в непринужденной обстановке. 

Учебная  дискуссия  является  эффективным  методом  реализации  системно- 

деятельностного подхода на уроках иностранного языка. Психологическая характеристика 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

 

ХХІ ғасырдағы білім және ғылымның өзекті мәселелері /Актуальные проблемы образования и науки в ХХІ веке 

 

 

речи участвующих в естественной дискуссии и дискуссии- на иностранном языке является 

почти  тождественной,  хотя  учебная  дискуссия  имеет  одну  особенность:  она 

«организуется»  преподавателем  (в  отличие  от  дискуссии  в  реальных  условиях,  где  она 

обычно  возникает  стихийно).  Использование  дискуссии  должно  отвечать  ряду 

методических требований. Дискуссия будет протекать тем успешнее: 



 

чем  менее  трудные  мыслительные  задачи  она  ставит  перед  учащимися  (это  даёт  им 

возможность  «выделять»  значительную  часть  своего  внимания  для  контроля  за  языковой 

формой); 



 

чем  менее  она  будет  выходить  за  пределы  понятий  и  представлений,  иноязычные 

соответствия которых известны ученику; 



 

чем  выше  уровень  автоматизации  речевых  навыков  и  чем  шире  инвентарь  языкового 

материала, владение которым находится на навыковом уровне; 



 

чем больше у учащихся опыта ведения дискуссионных бесед на родном языке [1, с. 28]. 

 

В  структуре  учебной  дискуссии  можно  выделить:  тему,  экспозицию,  речевой 

стимул, направляющие вопросы, ключевые слова, речевую реакцию говорящих. Рассмотрим 

каждый  из  выделенных  компонентов  более  подробно.  Тема  дискуссии.  Тематика  учебных 

дискуссий  чрезвычайно  разнообразна.  В  старших  классах  возможно  ведение  дискуссий  на 

такие темы, как: 

1)

 

Школа и жизнь, образование, выбор профессии; 

2)

 

Молодежь в борьбе за мир; 

3)

 

Человек: его духовный мир, стремления, идеалы, характер, внешность, чувства, поступки, 

мораль, убеждения, вкусы; 

4)

 

Новости науки и техники, освоение космоса; 

5)

 

Экономика и хозяйство; 

6)

 

Известные люди, герои, подвиг; 

7)

 

Искусство, новости культурной жизни и т.д. 

 

Экспозиция  –  это  фактический  материал,  информация  и  связанная  с  ней 

проблематика,  которые  служат  основой  любого  обсуждения.  В  экспозиции  следует 

различать  материал  и  формулировку  проблемы.  В  зависимости  от  того,  выражены  ли  в 

экспозиции указанные компоненты, можно выделить следующие её разновидности: 

        1)  Экспозиция,  являющаяся  изложением  как  материала,  так  и  проблематики 

обсуждения.  Учащимся  можно  предложить  короткое  сообщение,  эпизод,  произошедший  с 

тем  или  иным  лицом,  афоризм,  известное  изречение,  в  связи  с  которыми  ставится 

проблема. Например: When the word “cinema” came into being, a famous producer said, «Now, 

that the cinema has got the power of speech, I’m sure the theatre will die in the nearest future». Do 

you think the producer was right? Is the cinema the theatre’s rival? 

2)  Экспозиция с  невыраженной  проблематикой.  Учащимся предлагается  некоторый 

материал  для  обсуждения,  причём  само  его  содержание  таково,  что,  как  правило, 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: