47. Патенттерді тіркеу жүйелері мен мәні бойынша сараптама жүйелері арасындағы айырмашылық неде? Әрбір елде өз патенттік сараптама жүйесі жұмыс істейді. Әлемде
мұндай жүйелердің екі түрі бар: патенттік тіркеу және мәні бойынша
сараптама. Патенттік тіркеу жүйесі өтінім материалдарының ресімделуге
қойылатын талаптарға сәйкестігін және толық толтырылуын ғана тексеруді
көздейді. Кейбір патенттік ведомстволар бұрын Біріккен Корольдіктің және
АҚШ-ның жүйелерінде қолданылған ережелерге сәйкес ресімделген өтінім
берушіден өтінім алғаннан кейін бірден патент береді.
Көптеген елдерде тіркеу жүйесі әлі де пайдалы модельдер мен өнеркәсіптік
үлгілерге қатысты қолданылады.
Патенттік жүйені дамытудың бастапқы кезеңінде өнертабыстар аз болғанда
және патенттік ведомстволарда өнертабысқа елеулі белгілері бойынша
сараптама жүргізуге мүмкіндік беретін жүйелі жіктеу үшін деректер
жетпеген кезде көптеген елдерде тіркеу жүйесі қабылданды.
Оның басты құндылығы — рәсімдердің қарапайымдылығы.
Патент ведомствосында көптеген сарапшыларды қамту керек жоқ, сараптама
тез орындалады. Кемшілік-төмен талаптар патенттердің төмен сапасына әкеп
соғады, өйткені ғылыми және техникалық құндылығы жоқ өтінімдер
қанағаттандырылады. Патенттерді мәні бойынша сараптау жүйесі, сондай-ақ
белгілі болғандай толыққанды сараптама жүйесі ретінде 1836 жылы АҚШ-та
пайда болды.
Патенттік өтінімдердің формальды талаптарға сәйкестігін тексеруден басқа
өтінімде сипатталған өнертабыстың жаңалығын, өнертабыстық деңгейін
және пайдалылығын бағалауға бағытталған мәні бойынша сараптама
жүргізіледі. Мұндай жүйе патенттердің жоғары сапасын қамтамасыз
етеді,патенттік құқықтардың тұрақтылығын арттырады және сот
ауырлығының санын төмендетеді. Оның жетіспеушілігі сараптама көп уақыт
алғандықта және бюрократиялық процедуралардың үлкен көлемімен
байланысты. Мысалы, 2017 жылы Қытайда 11 мыңнан астам патенттік
сарапшылардан тұратын адамдар жұмыс істеген, өнертабыстарға, пайдалы
модельдерге және өнеркәсіптік үлгілерге 3,7 млн-ға жуық өтінім берілді.