В.3 Модулі шеңберіндегі негізгі  құзыреттер тізбесі (2 деңгей)

3.Түйіндер мен агрегаттарды жөндеу және 
техникалық  қызмет көрсету 
3.1 Ауысым сайын бұрғылау қондырғыларына қызмет көрсету тәртібін атау 
3.2  бұрғылау сорғысының плунжерлерін ауыстыру 
 
С.1 Модулінің технологиялық картасы «Бұрғылау қондырғыларын тасымалдау мен бөлшектеу бойынша операцияларын 
орындау» 
   Оқу мерзімінің ұсынылатын көлемі: 24сағ. 
№ 
р/с 
Тақырыпты
қ блок 
Кәсіби 
құзырлықтар 
Оқу модулі 
Оқу құралдары 
Теориялық оқыту 
мазмұны 
Тәжірибелік оқыту 
мазмұны 
1 
1 Тақырып 
Бұрғылау 
қондырғылар
ын 
тасымалдауға 
дайындау 
мен 
бөлшектеу 
 
Арқандау 
жұмыстарын  (тиеу 
– 
түсіру 
жұмыстары), 
бұрғылау 
құралдары 
мен 
агрегаттарымен 
жұмыстар  жүргізу 
(электрлік, 
механикалық  және 
т.б) 
Бұрғылау 
ұңғымаларының 
 типтері  мен  мақсаттық 
бағыттағы 
жұмыс 
түрлері  мен  көлемімен, 
тапсырмалармен танысу; 
бұрғылау 
қондырғыларын 
құрастыру 
мен 
тасымалдау 
кезінде 
техникалық  қауіпсіздік 
ережері 
бойынша 
нұсқамалықтың 
жүргізілуі. 
Жеке 
блоктар 
мен 
агрегаттарды 
ажырату 
мен шешіп алу. 
Бұрғылау  мұнараларын 
бөлшектеу тәсілдері. 
Агрегаттарды 
тасымалдау  мақсатында 
бөліктеп бөлшектеу. 
 
Бұрғылау  құралдары,  Тау 
жыныстарын 
талқандау 
құралдар, бұрғылау ерітіндісі, 
бұрғылау  мұнарасы  (діңгек), 
обсадты құбырлар, бағаналық 
кілттер 
 
2 Тақырып  
Бұрғылау 
қондырғылар
ын 
Бұрғылау 
қондырғыларын 
орындау  бойынша 
басшылықтың 
Бұрғылау құралдары мен 
қондырғыларын 
тиеу 
мен 
жұмыс 
орнына 
тасымалдау. 
Алаңды 
Бұрғылау 
қондырғыларының 
барлық  түйіндері  мен 
агрегаттарына техникалық 
Бұрғылау қондырғысы 

консервациял
ау 
нұсқамасын 
орындау.  Еңбекті 
қорғау 
мен 
техникалық, 
өрт 
қауіпсіздігінің 
талаптары    мен 
ішкі 
тәртіп 
ережелерін 
орындау.   
дайындау. 
Меншікті 
күзету, 
 
тұрақтау 
территориясын  (далалық 
лагер)  тазалау және онда 
қалыпты 
санитарлы- 
гигиеналық 
жағдайларды 
қамтамасыз ету. 
қызмет  көрсету.  Гидро 
жүйелер 
мен 
қондырғылардың 
күш 
жетектерін тексеру. 
 
С.1 Модулі шеңберіндегі негізгі  құзыреттер тізбесі    (2 деңгей) 
Жеке  және кәсіби құзырлықтар 
Дағдылар мен 
икемділіктер 
Білім 
Жауапкершілікті және  бұрғылау қондырғыларын 
бұрғылауға  дайындау(бұрғылау  жабдықтарын 
құрастыру, бұрғылау ерітіндісі мен құралдарын 
дайындау),  бұрғылауды  аяқтауға  арналған 
қорытынды 
жұмыстар 
сияқты, 
көмекші 
міндеттерді  жүзеге  асыруда  белгілі  дәрежедегі 
тәуелсіздікті тұспалайтын, жетекшілік астындағы 
норманы  іске  асыру  бойынша  атқарушылық 
қызмет. 
Арқандау  жұмыстарын 
(тиеу 
– 
түсіру 
жұмыстары),  бұрғылау 
құралдары 
мен 
агрегаттарымен 
жұмыстар 
жүргізу 
(электрлік,  механикалық 
және т.б) 
Бұрғылау және күш жабдықтарын бөлшектеу мен 
пайдалану,  құрастыру  ережелері,  құрамы, 
тағайындалуы,  және  олардың  сипаттамалары. 
Бұрғылау  м.наралары  мен  діңгектерін  құру, 
оларды  құру  мен  бөлшектеу  ережелері.  ТБ 
бойынша  мекеме  рәсімдері  мен  ережелерін 
сақтау. 
 
С.1 Модулінің негізгі элементтері мен бағалау өлшемдері  (2 деңгей) 
 
Элементтер 
 
Өлшемдер 
1.күш агрегаттарын сөндіру мен шешіп алу  1.1.  электр қозғалтқыштарын шешіп алу жұмыстарының тәртібін сипаттау 
1.2. электр қозғалтқыштарын шешіп алу 

2.бұрғылау  мұнарасын  дайындау  мен 
тасымалдау 
2.1.  мұнараны түсіру технологиялары мен тәсілдерін таңдау.  
2.2  бұрғылау мұнараларын тасымалдау тәсілін анықтау. 
 
                                          С.2 Модулінің технологиялық картасы   «Ажырату жұмыстарын жүргізу»   
                                                   Оқу мерзімінің ұсынылатын көлемі: 12 сағ. 
№ 
р/с 
Тақыр
ыптық 
блок 
Кәсіби 
құзырлықтар 
Оқу модулі 
Оқу құралдары 
Теориялық оқыту мазмұны 
Тәжірибелік оқыту 
мазмұны 
 
Жою 
жұмыст
арын 
жүргізу 
 
Ұңғымаларды 
жою 
және 
консервациялау  жұмыстарын 
тағайындау, жұмыс құрамы. 
Ұңғымаларда  геофизикалық 
зерттеулерді  дайындау  мен 
жүргізу.  Жою  мақсатындағы 
таңу  технологиясы.  Қоршаған 
ортаны  қалпына  келтірудің 
экологиялық талаптары. 
 
Тасымалдауға 
қатысу, 
бұрғылау  қондырғыларын 
құрастыруға 
арналған 
алаңды дайындау. 
Бұрғылауға 
дайындық 
жұмыстарын 
жүргізу 
(бұрғылау  мен  обсадты 
құбырларды 
төсеу, 
бұрғылық    бағаналарының 
төменгі  бөлігін  құрастыру, 
жіберуді 
ретке 
келтіру 
жұмыстары және т.б). 
 
Тау жыныстарын талқандау 
құралдары, 
 
бұрғылау 
жабдықтары, 
Бұрғылау 
ерітіндісі, 
бұрғылау мұнарасы (діңгек), 
обсадты, 
бағаналық 
құбырлар. 
Геологты 
техникалық  
құжаттама 
 
                                
С.2 Модулі шеңберіндегі негізгі  құзыреттер тізбесі (2 деңгей) 
Жеке  және кәсіби құзырлықтар 
Дағдылар мен 
икемділіктер 
Білім 
Жауапкершілікті 
және 
 
бұрғылау 
қондырғыларын 
бұрғылауға 
Арқандау  жұмыстарын 
(тиеу 
– 
түсіру 
Бұрғылау және күш жабдықтарын бөлшектеу мен 
пайдалану, 
құрастыру 
ережелері, 
құрамы, 

дайындау(бұрғылау жабдықтарын құрастыру, 
бұрғылау 
ерітіндісі 
мен 
құралдарын 
дайындау),  бұрғылауды  аяқтауға  арналған 
қорытынды 
жұмыстар 
сияқты, 
көмекші 
міндеттерді  жүзеге  асыруда  белгілі  дәрежедегі 
тәуелсіздікті 
тұспалайтын, 
жетекшілік 
астындағы  норманы  іске  асыру  бойынша 
атқарушылық қызмет. 
жұмыстары),  бұрғылау 
құралдары 
мен 
агрегаттарымен 
жұмыстар 
жүргізу 
(электрлік,  механикалық 
және т.б) 
тағайындалуы,  және  олардың  сипаттамалары. 
Бұрғылау  мұнаралары  мен  діңгектерін  құру, 
оларды  құру  мен  бөлшектеу  ережелері.  ТБ 
бойынша мекеме рәсімдері мен ережелерін сақтау. 
 
С.2 Модулінің негізгі элементтері мен бағалау өлшемдері   (2 деңгей) 
Элементтер 
Өлшемдер 
1. күш агрегаттарын сөндіру мен шешіп алу  1.1.    электрлік  күш  қондырғыларын  шешіп  алу  жұмыстарының  тәртібін 
сипаттау 
1.2. электр сорғыларын шешіп алу 
2. бұрғылау мұнарасын салу 
2.1.  мұнараны түсіру технологиясы мен тәсілдерін таңдау. 
2.2  бұрғылау мұнарасын салу жұмыстарын жүргізу 
3  бұрғылау  жұмыстары  аяқталысымен 
топырақ құнарлылығын қалпына келтіру 
3.1. экологиялық заңнамаларды бұзудың жауапкершілігі мен нормаларын атау 
3.2.  нақты  жағдайларда  тапырақ  құнарлылығын  қалпына  келтіру  тәсілдерін 
таңдау. 
 
 
 
 
 
 
 
2 Кәсіп. 

 
Еңбек нарығының бағыттары ескерілген кәсіп атауы: бұрғылау қондырғылары машинисті 
БСШ бойынша біліктілік деңгейі: 3    
D.1 Модулінің технологиялық картасы   «Бұрғылау жабдықтарын орнату мақсатында алаңдарды таңдау, жоспарлау және 
тазалау. Бұрғылау жабдықтарын тасымалдау мен құрыстыруды ұйымдастыру» 
  Оқу мерзімінің ұсынылатын көлемі: 12сағ. 
 
№ 
р/с 
Тақырып
тық блок 
Кәсіби 
құзырлықтар 
Оқу модулі 
Оқу құралдары 
Теориялық оқыту 
мазмұны 
Тәжірибелік оқыту 
мазмұны 
1 
Алаңдард
ы  таңдау, 
жоспарлау 
және 
тазалау, 
Бұрғылау 
жабдықтар
ын 
тасымалда
у 
мен 
құрыстыру 
 
Арқандау 
жұмыстарын  (тиеу 
– 
түсіру 
жұмыстары), 
бұрғылау 
құралдары 
мен 
агрегаттарымен 
жұмыстар  жүргізу 
(электрлік, 
механикалық  және 
т.б) 
Бұрғылау 
ұңғымаларының 
 типтері  мен  мақсаттық 
бағыттағы 
жұмыс 
түрлері  мен  көлемімен, 
тапсырмалармен танысу; 
бұрғылау 
қондырғыларын 
құрастыру 
мен 
тасымалдау 
кезінде 
техникалық  қауіпсіздік 
ережері 
бойынша 
нұсқамалықтың 
жүргізілуі. 
Қондырғыны  орнатуға 
дайындау, 
бұрғылау 
алаңдарын 
дайндау, 
бұрғылау 
қондырғыларын 
құрастыру қағидалары  
 
Бұрғылау 
жұмыстарының 
төлқұжатына 
сәйкес 
ұңғымаларды белгілеу. 
Бұрғылау 
жабдықтары 
мен 
агрегаттарын 
құрастыру 
сызбасы. 
Тәртіптік-технологиялық 
құжаттама  мен  технологилық 
реттеме.  Бұрғылау  мұнарасы 
(діңгек) 
 
D.1 Модулі шеңберіндегі негізгі  құзыреттер тізбесі   (3 деңгей) 

Жеке  және кәсіби құзырлықтар 
Дағдылар мен 
икемділіктер 
Білім 
Жауапкершілікті  және    бұрғылау 
қондырғыларын бұрғылауға дайындау 
ұңғымаларды  бұрғылауды  аяқтауға 
арналған 
қорытынды 
жұмыстар 
сияқты,  көмекші  міндеттерді  жүзеге 
асыруда 
белгілі 
дәрежедегі 
тәуелсіздікті тұспалайтын, жетекшілік 
астындағы  норманы  іске  асыру 
бойынша атқарушылық қызмет. 
-  Еңбекті  ұйымдастыру 
мен; 
-бұрғылау 
станоктар, 
қондырғылары 
мен 
агрегаттармен 
жұмыс 
істеуге арналған 
тәжірибелік дағдылар 
 
Тау  жыныстарын  іріктеу  немесе  іріктеусіз  қалыпты  және 
күрделенген  жағдайларында  бұрғылау  тәсілдері  мен 
ұңғымаларды 
кеңейту, 
технологиялық 
режимдер. 
Ұңғымаларды  цементтеу,  битумдеу,  силикаттау,  таңу  мен 
қатырудың мақсаты мен  маңызы.  Шаю сұйықтықтарын, тау 
жыныстары  ның  беріктілігі  мен  күрделі  инъекция 
ертініділерінің төмендеткіштерін дайындау тәсілдері, және 
өңделулері,  құрамы  мен  тағайындалуы.  Бұрғыланатын  тау 
жыныстарының 
беріктілігіне  байланысты,  бұрғылау 
құралдарының  толтырылу  сапасына  қойылатын  талаптар. 
Техникалық  ақаулар  мен  апаттардың  туындау  себептері  , 
олардың алдын-алу мен жою шаралары.  Тау жыныстарын 
іріктеу  мен  сақтау  ережелері.  Топырақ  құнарлылығын 
қалпына 
келтіру 
тәсілдері. 
Алғашқы 
техникалық 
құжаттаманы  жүргізу  ережелері  және  оның  формалары.  
Электр  желісінің  құрылымы  мен  сызбасы  және  токтың 
кемуін  жою  тәсілдер.  Еңбекті  қорғау,  өнеркәсіптік 
санитария  мен  өрт  қауіпсіздігі,  жеке  сақтану  құралдарын 
қолдану  бойынша апаттарды жою жоспары. 
 
D.1 Модулінің негізгі элементтері мен бағалау өлшемдері  (3 деңгей) 
Элементтер 
Өлшемдер 
1.бұрғылау қондырғыларын тасымалдау 
1.1.  тасымалдау  кезінде  техникалық  қауіпсіздік  талаптары  мен  тәртібін 
сипаттау 
1.2. қондырғының тасымалдауға дайындығын анықтау 

2. 
бұрғылауға 
арналған 
алаңдарды 
дайындау 
2.1. бұрғылау жабдықтарын үйлестіру тәсілдерін таңдау 
2.2 бұрғалау ерітіндісіне арналған зумф дайындау 
3 Құралдар мен жабдықтарды дайындау 
3.1. Құралдар мен жабдықтарды тасымалдау мен жұмысқа дайындау  
3.2. Құралдар мен жабдықтардың іске жарамдылығын анықтау 
 
 D.2 Модулінің технологиялық картасы   ««Бұрғылауға дайындық жұмыстарын ұйымдастыру – бұрғылау құралдарын 
(бұрғылар, қарнақтар және бұрғылық қаптамалар) таңдау, шаю сұйықтықтары мен таңуға арналған қоспалар дайындау, 
бұрғылау агрегаттарының жіберуді ретке келтіру жұмыстары» 
   Оқу мерзімінің ұсынылатын көлемі: 22сағ. 
№ 
р/с 
Тақырыпты
қ блок 
Кәсіби 
құзырлықтар 
Оқу модулі 
Оқу құралдары 
Теориялық оқыту 
мазмұны 
Тәжірибелік оқыту 
мазмұны 
1 
1 Тақырып 
Құрал-
жабдықтарды 
дайындау 
 
Арқандау 
жұмыстарын 
(тиеу  –  түсіру 
жұмыстары), 
бұрғылау 
құралдары  мен 
агрегаттарымен 
жұмыстар 
жүргізу 
(электрлік, 
механикалық 
және т.б) 
Бұрғылау 
ұңғымаларының 
 типтері  мен  мақсаттық 
бағыттағы 
жұмыс 
түрлері  мен  көлемімен, 
тапсырмалармен танысу; 
бұрғылау 
қондырғыларын 
құрастыру 
мен 
тасымалдау 
кезінде 
техникалық  қауіпсіздік 
ережері 
бойынша 
нұсқамалықтың 
жүргізілуі. 
Әдебиет 
көздері 
бойынша 
геогиялық 
құрылымдар 
мен 
жергілікті 
пайдалы 
қазбалармен, 
геологиялық 
карта, 
қималармен, 
стратиграфикалық 
бағандармен    танысу. 
Құралдардың 
іске 
жарамдылығын  анықтау 
Бұрғылау 
ерітіндісін 
дайындау  және  өңдеу.  
Тау 
жыныстарын 
талқандау 
құралдарын 
Бұрғылау 
құралдары, 
Тау 
жыныстарын 
талқандау 
құралдар,  бұрғылау  ерітіндісі, 
бұрғылау  мұнарасы  (діңгек), 
обсадты  құбырлар,  бағаналық 
кілттер 

дайындау  және  іріктеу 
(қашаулар  мен  тіреу 
қозғалтқыштары) 
 
2 
Тақырып 
Бұрғылау 
агрегаттарын 
дайындау 
Алғашқы 
техникалық 
қауіпсіздік  нұсқамасын 
жүргізу, 
геологиялық 
барлау 
жұмыстарын 
жүргізу 
мен 
дала 
жағдайларында  алғашқы 
медициналық 
қызмет 
көрсету 
дағдыларын 
жетілдіру 
кезіндегі 
техникалық  қауіпсіздік 
бойынша 
емтихан 
тапсыру. 
Бұрғылау 
жұыстарын 
жүргізу 
кезінде 
құрал-
жабдықтарды 
(қолғаптар, 
каскалар) 
қабылдау мен тексеру. 
Тасымалдауға 
қатысу, 
бұрғылау  жабдықтарын 
құрастыру 
және 
алаңдарды 
дайындау. 
Бұрғылауға 
дайындық 
жұмыстарын 
жүргізу 
(бұрғылау  мен  обсадты 
құбырларды 
төсеу, 
бұрғылық  
бағаналарының  төменгі 
бөлігін 
құрастыру, 
жіберуді  ретке  келтіру 
жұмыстары және т.б). 
Тау  жыныстарын  талқандау 
құралдары, 
 
бұрғылау 
жабдықтары, 
Бұрғылау  ерітіндісі,  бұрғылау 
мұнарасы  (діңгек),  обсадты, 
бағаналық құбырлар. 
Геологты 
техникалық  
құжаттама 
 
3 
Тақырып 
Бұрғылау 
қондырғылар
ына  қызмет 
көрсету 
Бұрғылау 
жұмыстары 
бойынша 
басшылықтың 
нұсқауларын 
орындау. Еңбекті 
қорғау 
мен 
қауіпсіздік 
Бұрғылау құралдары мен 
жабдықтарын 
тиеу, 
жұмыс 
орындарына 
тасымалдау.  Алаңдарды 
дайындау.  Меншіктерді 
қорғау, тұрақ аумағында 
қалыпты 
санитарлы-
гигиеналық 
жағдайды 
Бұрғылау 
қондырғысының  барлық 
түйіндері 
мен 
агрегаттарына техникалық 
қызмет 
көрсету. 
Қондырғылардың  күштеу 
жетектері 
мен 
гидрожүйелерін тексеру.  
Бұрғылау қондырғысы 

техникасы,  өрт 
қауіпсіздігі  мен 
ішкі 
тәртіп 
ережелерінің 
талаптарын 
орындау 
қамтамасыз 
ету 
мен 
тазалау. 
 
 
D.2 Модулі шеңберіндегі негізгі  құзыреттер тізбесі   (3 деңгей) 
Жеке  және кәсіби құзырлықтар 
Дағдылар мен 
икемділіктер 
Білім 
Жауапкершілікті  және    бұрғылау 
қондырғыларын  бұрғылауға  дайындау 
ұңғымаларды  бұрғылауды  аяқтауға 
арналған қорытынды жұмыстар сияқты, 
көмекші  міндеттерді  жүзеге  асыруда 
белгілі 
дәрежедегі 
тәуелсіздікті 
тұспалайтын,  жетекшілік  астындағы 
норманы 
іске 
асыру 
бойынша 
атқарушылық қызмет. 
- Еңбекті ұйымдастыру 
мен; 
-бұрғылау 
станоктар, 
қондырғылары 
мен 
агрегаттармен  жұмыс 
істеуге арналған 
тәжірибелік дағдылар 
 
Тау  жыныстарын  іріктеу  немесе  іріктеусіз  қалыпты  және 
күрделенген  жағдайларында  бұрғылау  тәсілдері  мен 
ұңғымаларды 
кеңейту, 
технологиялық 
режимдер. 
Ұңғымаларды  цементтеу,  битумдеу,  силикаттау,  таңу  мен 
қатырудың мақсаты мен  маңызы.  Шаю сұйықтықтарын, тау 
жыныстары  ның  беріктілігі  мен  күрделі  инъекция 
ертініділерінің төмендеткіштерін дайындау тәсілдері, және 
өңделулері,  құрамы  мен  тағайындалуы.  Бұрғыланатын  тау 
жыныстарының 
беріктілігіне  байланысты,  бұрғылау 
құралдарының  толтырылу  сапасына  қойылатын  талаптар. 
Техникалық  ақаулар  мен  апаттардың  туындау  себептері  , 
олардың алдын-алу мен жою шаралары.  Тау жыныстарын 
іріктеу  мен  сақтау  ережелері.  Топырақ  құнарлылығын 
қалпына 
келтіру 
тәсілдері. 
Алғашқы 
техникалық 
құжаттаманы  жүргізу  ережелері  және  оның  формалары.  
Электр  желісінің  құрылымы  мен  сызбасы  және  токтың 
кемуін  жою  тәсілдер.  Еңбекті  қорғау,  өнеркәсіптік 

санитария  мен  өрт  қауіпсіздігі,  жеке  сақтану  құралдарын 
қолдану  бойынша апаттарды жою жоспары. 
 
D.2 Модулінің негізгі элементтері мен бағалау өлшемдері  (3 деңгей) 
Элементтер 
Өлшемдер 
1. Бұрғылау ерітіндісін дайындау 
1.1. берілген құрамдағы бұрғылау ерітіндісінің  дайындалу технологиясын 
сипаттау 
1.2. бұрғылау ерітіндісінің қасиетін анықтау 
2. Тау жыныстарын талқандау құралдарын 
дайындау және іріктеу 
2.1.  геологті-техникалық  құжатқа  сәйкес  қашаудың  типін,  диаметрі  мен 
таңбасын таңдау 
2.2 бағаналар, құбырлар, бұрғылау құралдарының іске жарамдылығын анықтау. 
3.  Бұрғылау ерітіндісінің сапасын тексеру  3.1. бұрғылау ерітіндісінің параметрлерін анықтау ретін түгендеу 
3.2. Бұрғылау ерітіндісінің сапасын бағалау 
 
D.3 Модулінің технологиялық картасы   «Бұрғылау жабдықтарында орнатылған компрессорлар, көмекші қондырғылар, 
бұрғылау жабдықтарымен (станокпен)  бір  кешенде жұмыс істейтін жылжымалы компрессорлармен, от-жалынды бұрғылау 
кезінде, сорғылар, сұйық оттегіге және т.б арналған сыйымдылықтар үшін  қолданылатын   газбен жабдықталған 
қондырғыларының  жіберілуін ретке келтіру мен дайындау жұмыстары» 
Оқу мерзімінің ұсынылатын көлемі: 8 сағ. 
№ 
р/с 
Тақырыпты
қ блок 
Кәсіби 
құзырлықтар 
Оқу модулі 
Оқу құралдары 
Теориялық оқыту 
мазмұны 
Тәжірибелік оқыту 
мазмұны 
1 
Бұрғылау 
қондырғылар
ы 
мен 
компрессорғ
Бұрғылау жұмыстары 
бойынша 
басшылықтың 
нұсқауларын 
орындау. 
Еңбекті 
Бұрғылау 
құралдары 
мен жабдықтарын тиеу, 
жұмыс 
орындарына 
тасымалдау. 
Алаңдарды  дайындау. 
Бұрғылау 
қондырғысының 
барлық  түйіндері  мен 
агрегаттарына 
техникалық 
қызмет 
Бұрғылау 
қондырғысы, 
компрессор 

а 
қызмет 
көрсету 
қорғау 
мен 
қауіпсіздік 
техникасы, 
өрт 
қауіпсіздігі  мен  ішкі 
тәртіп  ережелерінің 
талаптарын орындау 
Меншіктерді 
қорғау, 
тұрақ 
аумағында 
қалыпты 
санитарлы-
гигиеналық  жағдайды 
қамтамасыз  ету  мен 
тазалау. 
көрсету. 
Қондырғылардың 
күштеу  жетектері  мен 
гидрожүйелерін 
тексеру.  

жүктеу/скачать 1,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: