«Педагогика ғылымдары» сериясы

лений о том деле, которым ты занимаешься, постоянно совершенствоваться в каких-то новых областях. Научный и 
социальный  прогресс  быстро,  кардинально  изменяет  условия  труда  и  содержание  деятельности  человека.  Многое 
изменилось и в отечественной педагогической системе последнего десятилетия.  
 
В  этих  условиях  учителю,  руководителю  учебного  процесса  необходимо  ориентироваться  в  широком  спектре 
инновационных технологий, идей, школ, направлений, не тратить время на открытие уже известного. Сегодня быть 
педагогически грамотным специалистом нельзя без изучения всего обширного арсенала образовательных техноло-
гий. В  настоящее  время  много  внимания  уделяется  инновационным  образовательным  технологиям.Инновации  (от 
англ.  Innovation  –  нововведение,  новация)  –  это  изменения  внутри  системы.  В  педагогической  интерпретации  и  в 
самом общем смысле  инновации  подразумевают нововведения в педагогической системе,  улучшающие течение  и 
результаты  учебно-воспитательного  процесса. Объяснения  сущности  педагогических  инноваций  очень  противо-
речивы. В  «Профессиональной  педагогике», дается следующее определение:  «Инновации  –  комплексный  процесс 
создания,  распространения  и  использования  нового  практического  средства  (новшества,  нововведения)  в  области 
техники, технологии, педагогики, научных исследований».Получается, что нет нового практического средства – нет 
и  инновации.  Однако  все  не  так  просто:  «новых  практических  средств»  в  педагогике  не  так  уж  и  много.  Значит, 
инновации не могут быть сведены к созданию только средств. Инновации – это и идеи, и процессы, и средства, и 
результаты, взятые в единстве качественного совершенствования педагогической системы.  
Ключевые слова:процесс обучения, инновация, информационные технологии, инновационные технологии 
 
Abstract: The general statement is that the reasons behind the innovative teaching and learning methods and approach are 
the  failures  and  weaknesses  of  the  traditional  methods.Traditional  methods  are  not  enough  to  promote  adequate  level  and 
quality of student learning. It tends to be teacher-centered methods,  while ignoring the student-centered aspects of teaching 
and learning. In terms of assessment it does not pay enough attention to students’ real knowledge and skills. On the contrary 
the crucial question without satisfactory answer still exists: Why teach and try to learn innovatively despite the risk associated 
with it? Adding that from the student’s perspective the innovative methods are not welcomed in any case, situation, learning 
environment. It is very interesting that however students are critical of conventional assessment methods they admit that they 
appreciate safety and security comparing to the innovative methods. There is sometimes a presumption that the reasons behind 
the innovative methods are to release lectures, to make assessment easier, to reduce costs. On the contrary students argue that 
exams, essays which often appear to them are totally irrelevant and pointless tasks. Since it does not measure real learning and 
would not make sense in real life situations. However a lot of empirical researches, studies, working papers support the idea 
and beneficial aspects of innovative methods we still do not know enough about the overall success of it. 
Key words:teaching process, innovation, informational technologies, innovational technologies 
 
ӘОЖ 378.016:811.111 
 
СТУДЕНТТЕРДІҢ КОММУНИКАТИВТІ-КОГНИТИВТІ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН 
ҚАЛЫПТАСТЫРУ  
(КӘСІБИ БАҒЫТТАЛҒАН ШЕТЕЛ ТІЛІ НЕГІЗІНДЕ)  
 
Н.У. Сайбекова – «Шет тілі: екі шет тілі» мамандығының 2 курс магистранты 
Абай атындағы ҚазҰПУ 
 
Аңдатпа:  Қазіргі  таңдазаманауи  әдістемежеке  тұлғаға  бағытталған  білім  беру  парадигмасының  негізінде 
дамытылады.  Оның  тұжырымдамаларына  сәйкес,  білім  беру  үдерісінің  мақсаты  жеке  тұлғаны  жоғарғы  рухани 
құндылық ретіндедамыту болып табылады. Қазіргі таңдағы жағдайда шет тілінде оқытудың негізгі тәсілі коммуни-
кативті-когнитивті тәсіл болып  табылады. Коммуникативті  құзыреттілікті  негізгі құзыреттілік ретінде  қарастыруға 
болады,  себебі  ол  басқа  құзыреттіліктерге  негізделеді.  Коммуникативті  құзыреттілікті  басқа  оқу  және  ақпараттық 
біліктерімен,  ана  тіліндегі  және  шет  тіліндегі  мәселелерді  шеше  алу  қабілеттілігімен  даярлығымен  бірге  қалып-
тастырып, дамыту қажет. Коммуникативті құзыреттіліктің мазмұны сөйлеу іс-әрекетінің төрт түрі болып табылатын 
сөйлесім, тыңдалым, оқылым және жазылым арқылы жүзеге асырылады. Алайда, мәдениет аралық қарым-қатынас-
тың  табыстылығы  оқытылатын  тілдің  грамматикалық  құрылымының,  лексика  мен  фонетика  біліміне  ғана  байла-
нысты болып  табылмайды, сонымен қатар осы білімді қарым-қатынастың  нақты жағдаятына байланысты  қолдана 
білубілігінедебайланысты болыптабылады.  
Тірек сөздер:коммуникация, когнитивтілингвистика, дискурсивті, концепт. 
 
Құзыреттілік белгілі-бір пәндер мен үдерістерге және оларға байланысты болып табылатын 
сапалы да өнімді іс-әрекетке негізделген жеке тұлғаның өзара байланысқан қасиеттерінің (білім, 
білік,  дағды,  іс-әрекет  тәсілі)  жиынтығын  құрайды.  Құзырет  –  білімді  қолдана  отырып 
мәселелерді  шешуге  деген  потен-циалды  даярлық:  мағыналық  (білім)  және  процессуальды 
(білік) компоненттерінен тұрады және мәсе-ленің мәнімен оны шешу білігіне негізделеді; білімді 

үздіксіз жаңартып отыру, осы алынған білімді нақты жағдаяттардатабысты қолдану үшін жаңа 
ақпаратты меңгеру, яғни оперативті және мобильді білімді меңгеру. ХХ ғасырдың ортасындағы 
коммуникацияның  қолданбалы  моделінде  тиімді  коммуникативті  іс-әрекеттерді  болжам 
жасаудағы коммуникативті тізбек құратын техникалық жүйедегі жылдам қарқынмен дамып келе 
жатқан үдерісті түсіндіре білу қажет болды. «Коммуникативті құзыреттілік» термині білім беру 
үдерісінің 
негізгі 
мақсатынайқындайтынтілді 
үйретудің 
жалпымақсатын 
көрсетеді. 
Коммуникативті  құзыреттіліктің  негізгі  компоненттері:  тілдік  (лингвистикалық),  сөйлесімдік 
(дискурсивті),  әлеуметтік  мәдени,  компенсаторлы  немесе  стратегиялық  болып  табылады. 
Аталған  қабілеттіліктер  құзыреттіліктің  коммуникативті  ортасын  түзеді.  Когнитивті 
құзыреттілік – тану, оқуіскерлігі [1]. Шет тілін меңгерудің классикалық моделі С.Д. Крашеннің 
моделі болып табылады:  
Кесте 6 
 
inputoutput  
 
Білім  алушы  оған  берілген  материалды  қабылдайды  және  талдайды  (input).  Алынған  білім 
фильтр секілді оқушының қысқа мерзімді жадысы арқылы өтеді (intake). Қысқа мерзімді жады 
таңдамалы,  сондықтан  тек  қана  білімнің  бір  бөлігі  ғана  ұзақ  мерзімді  жадыға  өтеді  (L2 
knowledge).  Адамның  ұзақ  мерзімді  жадыда  қалған  бөлігі  ғана  қарым-қатынаста  белсенді 
қолданылады  (output)  [2].  Когнитивті  лингвистика  –  адамның  қоршаған  орта,  әлем 
тұрғысындағы  білімінің,  жалпы  ақпараттардың  санада  қабылдануы,  өңделуі  және  сақталуы 
механизмдерін  табиғи  тілдік  деректерді  зерттеу  арқылы  анықтау  мақсатын  көздейтін  тіл 
білімінің бағыты. Когнитивті лингвистиканың зерттеуі бойынша тілдік деректер адам миының 
ақпараттарды  қабылдауға  және  өңдеуге  байланысты  жұмыс  істеу  механизмін  түсінуде  өзіндік 
үлесін қоса алады. Бұл тұрғыда тіл көмегімен ақпараттарды жеткізу, өңдеу және сақтау тәсілдері 
өзге тілді меңгеру, машиналық аударма, ақпараттарды автоматты іздестіру секілді қолданбалы 
лингвистика міндеттері шешімінде маңызды болып табылады. Когнитивизмнің зерттеу нысаны 
– адам-ның ақыл-ойы, танымы және солармен байланысты менталды үдерістер болып табылады. 
Бұл адамдар-дың іс-әрекеті үдерісіндегі әлемді қабылдау, тану және білу туралы ғылым болып 
табылады. Білім мен ақпаратпен байланысты үдерістер когнитивті немесе когниция деп аталады. 
Олардың  синонимдары  «интеллектуальды»,  «менталды»,  «парасаттылық»болып  табылады. 
Қазіргі  таңда«когнитивизм»  термині  аясында  қарастырылады  [3,6]:  адамның  «ойлау 
механизмін»зерттеу  бағдарламалары;  әртүрлі  каналдар  арқылы  адам  миына  түсетін 
ақпараттарды  өңдеу  үдерістерін  зерттеу;  әлемнің  менталды  моделінің  құрылымы;  әртекті 
когнитивтік  актілерді  қамтамасыз  ететін  жүйелердің  құрылысы;  табиғи  тілде  баяндалған 
ойларды  адамның  және  компьютерлік  бағдарламалардың  түсінуі  мен  қалыптастыруы;  мәтінді 
түсінуге  және  тудыруға  қабілетті  компьютерлік  бағдарламалардың  модельдерінің  жасалуы; 
ойлау  актілеріне  қызмет  ететін  психикалық  үдерістердің  түрлері.  Дж.  Миллер 
когнитивистиканың  «Туылған  күні»  деп  ХХғ.  50  ж.  өткізілген  ақпараттар  теориясы  туралы 
симпозиумды  атайды.  Дж.  Миллермен  Дж.  Бруннер  біріге  отырып  1960  жылы  Гарвард 
университетінде когнитивтік зерттеулер орталығын ұйым-дастырады. ХХ ғасырдың ортасында 
баланың тілді меңгеруін бақылау барысында кейбір ойлау үдеріс-терін анықтауға жол ашылды: 
онда балалардың өз ана тілін меңгеруде біртекті әдіске сүйенетіндігі, тілді меңгеру универсалды 
«алгоритмі»  баланың«ішкі  грамматика»  ережесіне  жаңа  қағидалар  енгізуден  тұратындығы 
түсіндіріледі.  Когнитивті  лингвистика  когнитивизм  негізінде  қазіргі  антропоцентристік 
парадигма аясында пайда болды. ХХ ғасырдыңаяғында адамның танымдық қызметіндегі тілдің 
орны  қарастырыла  бастады.  Адамның  заттық-танымдық  қызметінің  нәтижесінде  оның  миына 
келіп  түскен  ақпараттардың  тілдік  формадағы  көріністері  ғана  когнитивті  лингвистиканың 
зерттеу  нысаны  болады.  Когниция  –  когнитивті  лингвистикадағынегізгі  ұғым  болып 
табылады.Когнитивтілингвистикадағыәрекет  ету  құралы  жадыныңоперативті  бірліктері  – 
фреймдер  (стереотипті  ситуациялар,сценарийлер),  концеп-тілер  (сөзбен  қамтылған  барлық 
мағыналардың жиынтығы), гештальттар  (әлем  фрагменттерінің тұтас бейнесі) және т.б. болып 
Intake            L2 knowledge  

табылады. Когнитивті лингвистика әлем бейнесін және тілдік сананы модельдеуге негізделген. 
Әлем туралыбелгілі – бір түсінік қалыптастыру психикалық көрінісінің өзараіс –әрекетіндегі үш 
деңгейінің  нәтижесі  болып  табылады:  cезім  арқылы  қабылдау  деңгейі,  түсінікті  қалыптастыру 
деңгейі  (қарапайым  талдау  және  абстракция),  сөйлеу  ойлау  үдерістерінің  деңгейі.  Барлық 
ақпарат  жиынтығы  концептілер  жүйесінің  мәнін  құрайды.  Когнитивтілингвистика  – 
«лингвистикалық бағыт» болып табылады, ондағы«тіл - жалпы когнитивті механизм, когнитивті 
құрал – ақпаратты репрезентациялау  (кодтау) ментрансформациялауда  рөл  атқаратын белгілер 
жүйесі».  Когнитивті  лингвистиканыңорталық  мәселесі  –  білім  алмасу  негізі  ретіндегі  тілдік 
коммуникация моделінің құрылуы болып табылады. Когнитивті лингвистикада тілтаным құралы 
мен шарты болып табылады. Кез –келген тіл әлемде бір нәрсені бейнелеп жасайды, немесе сол 
тілде сөйлейтін адам үшін әлем бейнесін қалып-тастырады [3, 12].Адамның барлық танымдық 
іс-әрекетін (когницияны)д амып келе жатқан білік ретінде қарастыруға болады, ал бұл іс-әрекет 
нысандарды  теңдестіру  мен  ажырата  білу  қажеттілігіне  негізделеді:  концептілер  осы  секілді 
операцияларды қамтамасызету үшін туындайды. Когнитивті лингвистиканың тірек терминдері: 
парасат,  білім,  концептуализация,  концептуальды  жүйе,  когниция,  когнитивті  база,  менталды 
репрезентациялар,  когнитивті  модель,категоризация,  вербализация,  мәдениет  константалары, 
концепт,  әлем  бейнесі,  концептосфера,  ұлттық  мәденикеңістік  және  т.б.  болып  табылады. 
Аталған  барлық  ұғымдар  адамның  когнитивті  іс-әрекетімен  байланысты,  нәтижесінде  адам 
белгілі  бір  шешімге  немесе  білімге  келеді.  Когнитивті  іс-әрекет  ақпаратты  өңдеуді  жүзеге 
асыратын  үдерістерге  жатады,  сананың  айрықша  құрылымдарын  жасауға  негізделеді.  Тілдік 
(сөйлеу)  іс-әрекеті  –  когнитивтііс-әрекеттің  бір  түрі.  Когнитивті  лингвистика  көзқарасы 
тұрғысынан таным – бұл концептілерді (мағыналарды) тудыру мен трансформациялау үдерісі, 
сондықтан  когнитивті  лингвистикадағы  маңызды  зерттеу  нысаны  «концепт»  болып  табылады. 
Концептілер  әлем  туралы  біздің  санамыздың  және  біліміміздің  компоненттері  бола  отырып, 
философияның,  психологияның,  когнитивті  лингвистиканың,  лингвомәдениеттанудың  және 
басқа  да  гуманитарлық  ғылымдардың  зерттеу  пәні  болып  табылады.  Еңмаңызды  концептілер 
тілде  кодта-лады.  Бірақ  қай  жерде?  Кейбір  лингвистер  орталық  концептілер  тіл 
грамматикасында  бейнеленген,  атап  айтқанда  грамматикалық  категоризация  лексикада 
бейнеленген  тіректі  жасайды.  Басқа  лингвистер  болса  концептілерді  зерттеп  көрсету  үшін 
лексика  маңызды  деп  санайды.  Қазіргі  таңда  көпшілігі  Р.Джекендорффтың  көзқарасына 
қосылады,  концептуальды  жүйенің  негізгі  конституенттері  концептілер  болып  табылады, 
«семантикалық  сөз  таптарына»  жақын  болып  табылатын  концептілер  нысаны  және 
оныңбөліктері,  қозғалыс,  әрекет,  орын  немесе  кеңістік,  уақыт,  белгі.  Сонымен,  концепті 
табиғатын  бейнелеу  мен  анықтауды  тіл  қамтамасыз  етеді.  Концептосфера  құрылымындаядро 
(маңызды  концептінің  когнитивті  –  пропозициональды  құрылымы),  ядроға  жақын  аймақ 
(маңызды концептінің басқа лексикалық репрезентациялары, оның синонимдары және т.б.) және 
периферия  (ассоциативті  –бейнелік  репрезентациялар).  Ядро  мен  ядроға  жақын  аймақ 
универсалды және жалпыұлттық білімді,  ал периферия  – жеке білімді көрсетеді.  Білім түсінігі 
құрылымының  әртүрлі  түрлері  бар:  елестету,  схема,  картина,  фрейм,  сценарий  (скрипт), 
гештальт.  Теориялық  ұқсассөйлемдерсөйлеуде  концептілердің  әртүрлі  белгі-лерін  көрсетуі 
мүмкін:  мен  қуаныштымын  (фрейм),  мен  қуанып  тұрмын(сценарий),  қуанту  (схема),  қуан-
ғаннан  секіру  (картина)  [3].  Когнитивті  лингвистика  негізінде  адамның  іс-әрекеті  мен  мінез-
құлқы оның білімімен анықталады, ал оныңтілдік мінез-құлқы – тілдік білімдермен анықталады 
деген тұжырымдама жатыр. 
 
1. Щепилова А.В. Теория и методика обучения французскомуязыку каквторомуиностранному: учеб. Пособие для 
студентов вузов по специальности Иностр.яз. – М.: Гуманитар. изд. Центр ВЛАДОС, 2005 . -245с. 
2. Krashen S.D. Second Language Acquisition and Second Language Learning. Oxford Pergamon Press, 1981.  
3. Маслова, В.А. Когнитивная лингвистика: учеб.пособие/В.А.Маслова. – 2-е изд. – Мн: Тетрасистемс, 2005. -
256с. 
 
Аннотация: В настоящее время современная методика развиваетсяв рамках личностно-ориентированной образо-
вательной  парадигмы.  В  соответствиис  ееположениями,  целью  образовательного  процесс  является  развитие 
личности  человека  как  высшей  духовной  ценности.  Ведущим  подходом  к  обучению  иностранным  языкам  в 

современных  условиях  является  коммуникативно-когнитивный  подход.  Коммуникативную  компетенцию  вполне 
можно рассматривать как ведущую, поскольку именно она лежит в основе всех других компетенций. Необходимо 
формировать и развивать коммуникативную компетенцию совместно с учебными и информационными умениями, 
готовностью  решать  проблемы  на  родном  и  иностранном  языке.  Содержание  коммуникативной  компетенции 
реализуется  посредством  четырех  видов  речевой  деятельности  –  говорения,  аудирования,  чтения,  письма.  Но 
успешность  межкультурной  коммуникации  зависит  не  только  от  простого  знания  грамматических  структур 
изучаемого языка, лексики и фонетики, но и умения использовать эти знания в зависимости от конкретной ситуации 
общения. 
Ключевыеслова: коммуникация, когнитивная лингвистика, дискурсивный, концепт. 
 
Annotation: At present, the modern method is developed within the limits ofindividually –oriented educationalparadigm. 
Accordingtotheconceptions,  aim  ofeducationalprocessisthedevelopmentofpersonalityofthe  man  as  higher  spiritualvalue.  The 
basic  approach  offoreign  language  in  modernconditions  is  communicative  –cognitive  approach.  Thecommun  icativecom-
petence  can  beconsideredas  the  leading  one,  because  it  isbased  on  theothercompetencies.  It  isnecessaryto-forman 
ddevelopcommunicativecompetence  with  educationalandinformationalskills,  readiness  tosolvethe  problem  in  nativean 
dforeignlanguage.  Thecontent  ofcommunicativecompetence  is  realizedbythe  meansoffourtypesofspeechactivities-  speaking, 
listening,  readingandwriting.  But,thesuccess  ofinterculturalcompetence  depends  notonlyon  thesimpleknowled  geof 
grammaticalstructureofstudiedlanguage, vocabularyandphonetics, butalsoitdepen dsontheskilltou sethisk now led geaccording 
to theconcretesituationofcommunication.  
Key words: communication, cognitive linguistics, discursive, concept.  
 
УДК  
 
ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗГЕТІЛДІ КӘЛЕУМЕТТІК – 
МӘДЕНИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 
 
А.Қ. Иралиева – Абай атындағы ҚазҰПУ-нің 6М011900- «Шет тілі: екі шет тілі» 
2 курс магистранты 
 
Аңдатпа.  Шетел  тілін  оқытудың  ең  басты  мақсаты  –  студенттердің  (үйренушілердің)  мәдениетаралық  және 
кәсіби  коммуникативтік  біліктілігін  қалыптастыру.  Коммуникативті-бағдарланған  шетел  тілін  оқыту-  лингвис-
тикалық (тілдік), дискурсивтік (сөйлеу), әлеуметтік-мәдени және басқа компоненттерден тұратын күрделі интегра-
тивтік тұтастыққа негізделген. Атап айтқанда, лингвистикалық компонент  — оқып үйренетін тілдің фонетикалық, 
лексикалық, грамматикалық құбылыстары мен сол тілдің қалыптасқан заңдылықтарын оқушылардың өзара қарым-
қатынаста  қолдана  білуіне  үйретеді.  Дискурсивтік  компонент  -  нақтылы  әлеуметтік-мәдениконтексте  кездесетін 
тілдік бірліктерді нақтылы ауызекі сөйлеу процесінде пайдалана білуге бағытталған. Әлеуметтік – мәдени компонент 
– тілін оқып үйренетін елдің мәдениетін, дәстүрін, әдет-ғұрыптарын, мемлекеттік құрылысын заң ережелерін және 
тіл  өкілдерінің  мінез-құлық  ережелерін  үйретуді  мақсат  етеді.  Әлеуметтік  -  мәдениқұзырлықты  қалыптастыру 
әлеумет  пен  оның  өкілінің  ұлттық  мәдени  өзгешелігі  көрінетін  тіршілік  әрекеті  өрістерімен  негізделеді:  қоршаған 
ортамен  қарым-қатынасы;  кеңестікке,  уақытқа  қатысы;  оқу  –  кәсіби  қызметі.  Қазіргі  кезде  мәдениетаралық 
коммуникация облысында коммуникативті құзырлықты қалыптастыру шет тілін оқытудың мақсаты болып тұр. Бұл 
өзге мәдениет өкілдері мен тілдік әрекеттестікке қабілеттің болуын меңдейді. Мәдениетаралық коммуникация - бұл 
әртүрлі  ұлттық мәдениетке  жататын  коммуникативті  актіге  екі  қатысушының өзара  түсіністігі.  Сондықтан  да  шет 
тілін  оқытудың  мақсаты  –  бұл  алдымен  серіктестер  арасындағы  өзара  түсіністікпен  мәдениетаралық  қарым  – 
қатынасты  қамтамасыз  ету.  Студенттер  өздерінің  ана  тілі  мен  туған  мәдениетімен  қатар  шет  тілі  мен  өзге  халық 
мәдениетін де қатар үйренеді. Оқушылардың бойында өз елінің мәдениетін көрсету қабілеті де қатар дамиды. 
Тірек сөздер. Әлеуметтік-мәдениқұзыреттілік, лингвистикалық компонент, дискурсивтік компонент, әлеуметтік 
–  мәдени  компонент,  коммуникативтік  құзыреттілік,  коммуникативті  бағдарланған  оқыту,  әлеуметтік-лингвисти-
калық құзыреттілік, мәдениаралыққатынас, әлеуметтік- мәдениқұзырлық,ұлттықмәдениет, тілдік құралдар, әлеумет-
тік-мәдени компонент, мәдениетаралық қызмет, танымдық ізденушіліктапсырмалар. 
 
Шет тілін оқытуда өзге тілді әлеуметтік-мәдени құзырлықты қалыптастырудың жасақталған 
үлгісі  екі  кезеңдеіске  асырылады.  Бірінші  кезеңде  оқытудың  мақсаты  студенттерде 
мәдениаралық  өзгешеліктерге  психологиялық  зеректікті  қалыптастыру  болыптабылады 
(құндылық  нысаналар,  менталитет,  әртүрлі  мәдениеттердегі  танымтәсілдері,эмоцияны 
ажыратужәне 
бағалау, 
психикалықбұзылудыңерекшеліктері, 
уақытқа, 
материалдыққұндылықтарға,еңбекке, дінге,отбасынақатынасы). 
Өзге  тілді  әлеуметтік-мәдени  құзыреттіліктің  құрылымымен  мазмұнына  кіретіндер:  кәсіби 
өріс лекси-калық  бірліктерінің  эквиваленттілігі мен эквиваленттілік  емес қатынастары туралы, 

лексикограммати-калық құрылымдар; ана тілі мен шет тілінде тілдік және тілдік емес тәртіптің 
стереотиптері;  зерттеп  танылған  қоғамдағы  әртүрлі  әлеуметтік  топтар  өкілдері  әрекеттерінің 
ережесі мен дәстүрі, мәдени тарихи құндылықтары туралы түсініктері; ауызекі тілде әлеуметтік-
мәдени  таңбаланған  бірліктерді  әдепті  пайдалану;  әлеуметтік-мәдени  этнорелятивизм, 
толеранттық, өзге тілді мәдениеттің құбылыстарын қабылдау және оғанбейімделу. 
Студенттердің  өзге  тілді  әлеуметтік-мәдени  құзыреттілігін  қалыптастыруға  қажетті  барлық 
мәдени-танымдық  мәселелі  тапсырмалар  кәсіби  бағытталған  сипатта  болады  және  танымдық, 
ізденімпаздық, зерттеушілік түрде болады.  
-  Тұлғаның  туған  және  зерттеп  жатқан  мәдениеттегі  мұқтаждық  –  мотивациялық  және 
құндылық – мағыналық приоритеттерін анықтау;  
-Зерттеулі бірлестіктің әр алуан қызмет салаларында белсенді пайдаланатын психологиялық 
тәсілдер мен технологияларды игеру. 
- Зерттеулі бірлестіктегі мәдени және әлеуметтік теңсіздік себептерін табу, классификациялау 
және, тұлғалық, отбасылық, басқармалық мәселелер мен шиеленістерді шешу. 
Үлгіні  іске  асырудыңосы  кезеңінде  әлеуметтік-мәдени  компонент  ағылшын  тілін  оқытудың 
мазмұ-нына танымдық-ізденушілік тапсырмалар түрінде кірістіріледі: 
-  әр  түрлі  мәдениет  өкілдерінің  уақытқа,  кеңістікке,  тұлғаға,  өз  жеке  меншігіне  деген 
қатынасы мысал-дарын мәтінмен табу; 
 
 
-  еңбек,  тәрбие,  білім  беру  және  басқа  да  қызметтерінде  зерттеліп  жатқан  мәдениет 
өкілдерінің  маңыз-дылық  дәрежесі  бойынша  құндылық-мәндік,  мұқтаждық  -  мотивациялы 
приоритеттерін классификация-лау; 
-зерттеулі  елдегі  қоғам,  тұлға,  отбасы  және  құрылымы  туралы  және  өмір  сапасы  жайлы 
бейнелі - сызбалы, статистикалықақпаратты зерттеу. 
Кәсіптік маңызды мәдениетаралық коммуникацияғаөзге тілде дайындаудың екінші кезеңінде 
болашақ мамандар әрқилы тәжірибелік жағдайларда әлеуметтік – мәдени білім, дағды, әдеттерін 
қолдануды үйренеді. 
Белсенді  коммуникативті  іс-әрекеткеауысуға,  кәсіптік  қызмет  аясында  өз  мәдениеті  өкілі 
ретінде  қимылдауға,  түсініспеушілікке,  жалған  стереотиптер  жасауға,  мәдениет  фактілерін 
бұрыс  түсіндіруге,  кроссмәдени  кикілжіңдерге  жетелейтін  әлеуметтік-мәдени  кемістіктерді 
болжау мен анықтауға, мәде-ниеттер диалогында толеранттық көрсету болып табылады. Екінші 
кезеңде  студенттердің  әлеуметтік-мәдени  құзырлығын  қалыптастыруға  бағытталған 
тапсырмалардың  дидактикалық  негізі  олардың  кәсіптік  бағытталғандығы,  әлеуметтік-мәдени 
оқытудың  кәсіптік  өзгешелігін  тереңдетугемүмкіндік  беретін  арнайыпәндік  мазмұндыигеруде 
шет тілін құрал ретінде пайдалану болып табылады.  
Situation: conflict between different cultures based on business ethics. 
Japanese 
clients 
came 
to 
negotiate 
theautomobilesalefranchise 
agreement. 
Russianbusinessmenpreparedthe  talks  and  therestaurantwith  a  show  programafter  talks.  How  do  you 
thinkwhat wasthe Japaneseclients ‘ reaction ?  
Werethe  talkssuccessful  ?  What  should  the  representatives  of  two  cultures  do  to  understandeach 
other better? 
Behavior Expectation ValueCreative, 
Emotional and communicative  
Easy – going; 
Responsible. 
Perspective of the Partner  
Behavior Expectation Value  
Understanding and delicate, 
This goes without saying; 
Careful and restraint. 
Tasks :  
1.
 
Make a list of inferences found in problem description. 
2.
 
 Take the perspective of the other and assessthe situation from bothside points of view. 
3.
 
Assessthe  accuracyof  one  side  perspective  on  the  situationand  explore  ways  to  modify  the 
behavior of one partner and stimulate more adequate behavior of the other side . 

4.
 
Role playthe given incident and try to come to an agreement and solve the conflict.  
Нәтижелі кәсіптік мәдениетаралық қызметті жүзеге асыру үшін студент өзге тілді әлеуметтік-
мәдени құзырлыққа ие болуы тиіс, оны қалыптастыру тілдік жоғарғы оқу орындарында шет тілі 
мен кәсіптік дайындық пәндерінің пән аралық интеграциясы жағдайында мүмкін болмақ. 

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: