Алматы 2017 январь

 

●

 Техникалық ғылымдар 

 

ҚазҰТЗУ хабаршысы №1 2017                                          

327 

 

 

 

Рис. 8. Запрос №5 

 

Заключение 

Предложенный  модульно-компетентностный  подход  обеспечивает  прозрачность  содержания 

профессиональных компетенций для ИКТ-специалистов. В дальнейшем будет выполнена интеграция 

онтологии e-CF и онтологии образовательных программ ВКГТУ это позволит студентам строить ин-

дивидуальную  траекторию  обучения,  направленную  на  получение  конкретных  результатов,  необхо-

димых для выполнения интересных ему компетенций. 

 

ЛИТЕРАТУРА 

[1] Об  утверждении  Правил  разработки,  апробации  и  внедрения  образовательных  учебных  программ, 

реализуемых  в  режиме  эксперимента  в  организации  образования.  Приказ  Министра  образования  и  науки 

Республики  Казахстан  от  21  февраля  2012  года  №  58. Зарегистрирован  в  Министерстве  юстиции  Республики 

Казахстан 30 марта 2012 года № 7496 

[2] Сухомлин В.А. Международные образовательные стандарты в области информационных технологий 

// Прикладная информатика –№ 1(37), 2012. – С. 33-55. 

[3] Овчинникова  И.Г.,  Курзаева  Л.В.,  Захарова  Т.В.,  Миронова  А.А.  Разработка  основных 

образовательных  программ  на  основе  использования  модульно-компетентностного  подхода:  методические 

рекомендации. – Магнитогорск: МаГУ, 2013. – 36 с. 

[4] Искаков, Б. М. Национальное академическое ранжирование вузов Казахстана [Текст] / Б. М. Искаков 

// Аккредитация в образовании. - 2012. - № 7 (59): Ноябрь. - С. 30-33 

[5] Ибрагимов,  Г.И.  Компетентностный  подход  в  профессиональном  образовании.  /  Г.  И.  Ибрагимов.                

- 

Educational 

Technology 

& 

Society 

10(3) 

2007. 

- 

ISSN1436-4522.-Режим 

доступа: 

http://ifets.ieee.org/russian/depository/v10_i3/pdf/3_Ibragimov.pdf.  Дата  последнего  обращения  к  ресурсу 

15.10.2016 

[6] Европейская  рамка  ИКТ-компетенций  2.0  Часть  3.  Создание  e-CF  –  соединение  методологических 

основ и  опыта экспертов: [Электронный ресурс]//Соглашение рабочей группы CEN. М., 2011. Режим доступа: 

http://raisa.susu.ru/task/211/ecf%20part3.pdf. Дата последнего обращения к ресурсу 15.10.2016 

[7] Европейская  рамка  ИКТ-компетенций  2.0  Часть  2.  Руководство  по  использованию  Европейской 

рамки ИКТ-компетенций: [Электронный ресурс]//Соглашение рабочей группы CEN. М., 2011. Режим доступа: 

http://www.ecompetences.eu/site/objects/download/6163_rusCWA162342Part22010.pdf. Дата последнего обращения 

к ресурсу 15.10.2016 

[8] User  guide  for  the  application  of  the  European  e-Competence  Framework  3.0.  CWA  16234:2014  Part  2. 

Режим 

доступа: 

http://ecompetences.eu/wp-content/uploads/2014/02/User-guide-for-the-application-of-the-e-CF-

3.0_CEN_CWA_16234-2_2014.pdf Дата последнего обращения к ресурсу 15.10.2016 

[9] European  e-Competence  Framework  3.0.  A  common  European  Framework  for  ICT  Professionals  in  all 

industry 

sectors. 

CWA 

16234:2014 

Part 

1. 

Режим 

доступа: 

http://ecompetences.eu/wp-

content/uploads/2014/02/European-e-Competence-Framework-3.0_CEN_CWA_16234-1_2014.pdf  Дата  последнего 

обращения к ресурсу 15.10.2016 

 

●

 Технические науки 

 

328                                                                                            

№1 2017 Вестник КазНИТУ 

 

Базарова М.Ж., Жомартқызы Г. 

АКТ-мамандары үшін кәсіби құзыреттілігін онтологиялық моделі 

Түйіндеме. Әр түрлі елдерде білім беру бағдарламаларын әзірлеу нәтижесінде (е-CF-жақтау Еуропалық 

АКТ  құзыреттерін)  алынған  ғылыми  дәрежелер  мен  біліктілік  корреляциялық  қалыптастыру  тетігі  баптың 

модульдік құзыреттілік тәсіл бойынша. е-CF құрылымы негізінде және электрондық CF АКТ мамандар EUCIP 

онтология үшін сертификаттау Еуропалық жүйесiнен алынған деректерге  сәйкес EUCIP (EUCIP  профильдері) 

ұстанымдары  құзыреттерді  электрондық  CF  жататын  салынды.  Онтология  білім  базасын  тексеру  үшін 

семантикалық сұраулар жасады. ол EUCIP нақты лауазымына қажетті құзыреттіліктері, білімі мен дағдыларын 

анықтау болады, оның негізінде. 

Түйін  сөздер.  модуль-құзыреттілік  тәсіл,  кәсіби  біліктілік,  онтология,  білім  қоры,  білім  беру 

бағдарламалары. 

 

Bazarova M.Zh., Zhomartkyzy G. 

The ontological model of professional competence for ICT professionals 

Summary.  In  the  article  the  modular  competency  approach  in  the  formation  mechanism  of  correlation  of 

academic  degrees  and  qualifications  obtained  as  a  result  of  the  development  of  educational  programs  in  different 

countries (e-CF- European e-Competence Framework). Based on the structure of the e-CF and according to data from 

the European System of certification for ICT professionals EUCIP ontology of e-CF has been constructed in which the 

positions  of  the  EUCIP  (EUCIP  Profiles)  relate  to  competencies  e-CF. To  check  the  ontology  knowledge  base  made 

semantic queries. On the basis of which it is possible to identify the necessary competencies, knowledge and skills for a 

particular position of the EUCIP. 

Keywords.  module-competence  approach,  professional  competence,  ontology,  knowledge  base,  educational 

programs. 

 

 

 

УДК 621.01 

 

Н.С. Иманбаева

1

, А.Т.Нұрмағанбетова

2

, М.Е.Исаметова

1

,  

А.Б. Рахматулина

1

, А.М. Сакенова

1

 

(

1

Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, 

2

Туран университеті, Алматы, Қазақстан Республикасы, 

imanbaevan@mail.ru) 

 

ШТАНГАЛЫ ПІСПЕКТІ ҚОҢДЫРҒЫНЫҢ (ШПҚ) ТҮРЛЕНДІРУШІ МЕХАНИЗМІНІҢ, 

ҚАРСЫ САЛМАҚТЫҢ ОРНЫН АНЫҚТАЙ ОТЫРЫП, ТЕҢГЕРІЛУ РЕЖИМДЕРІН 

ЗЕРТТЕУ 

 

Аңдатпа. Мұнай өндіріс орнында штангалы піспекті қондырғыларды тиімді пайдалануды қарастырдық. 

Штангалы  піспекті  қоңдырғының  түрлендіруші  механизмінің  кинематикалық  және  кинетостатикалық 

есептеулері орындалды. Айналшақтың бұрыштық жылдамдықтарының әртүрлі мәндерінде, сальник ауызында 

(6т/4т, 6т/3т және 8т/4т, 8т/5,3т максимал/минимал) жүктеме әсер еткен кездегі ШПҚ түрлендіруші механизмі-

нің теңгерілу режимдері зерттелді. Штангалы піспекті қоңдырғының (ШПҚ) түрлендіруші механизмінің теңге-

рілу режимдерін, теңгеруші моментті азайту және қарсы салмақтардың нақты орындарын анықтау мақсатында 

қарастырамыз. Штангалы піспекті қондырғының түрлендіруші механизмінің кинематикасы зерттелді. Кинетос-

татикалық  зерттеулер  жүргізілген,  айналшақтағы  теңгеруші  моменттің  өзгеруі  есептеп  шығарылған.  Алынған 

нәтижелер кестелер мен диаграммалар түрінде көрсетілген. Ең маңызды роторлы теңгеру есебі шешіліп, теңге-

руші салмақ айналшаққа қойылған кездегі жағдай қарастырылған. Ең қарапайым теңгеру есебі үшін теңгеруші 

жүк массасын табатын аналитикалық формулалар квадраттық жуықтау есебі түрінде алынған.  

Тірек сөздер: штангалы піспекті қондырғы, оптимизация, механизм, айналшақ. 

 

ШПҚ түрлендіруші механизімнің тиімді теңгеру G

П

 оптималды салмағы мен 

OL

l

П



 айнал-

шақтың  минималды  моментінің  табу  [1-6].  Тәжірибе  жүзінде  М

Т 

  айналшақтың  теңгеруші  моментін 

эмпирикалық жолмен табамыз.  

 

●

 Техникалық ғылымдар 

 

ҚазҰТЗУ хабаршысы №1 2017                                          

329 

 

 

 

1-сурет. ШПҚ түрлендіруші механизмі 

 

Айналшақтың  теңгеруші  моментінің  мәнін

M



  минимализациалау  және  қарсы  салмақтың  ор-

нын анықтау мәселесін шешу қажет.     

Қарсы салмақтардың айналу центрінен қашықтығы жуық түрде былай есептеледі: 

 

                                          





П

вниз

вверх

E

G

P

P

H

k

OL









4

                                                      (1) 

 

мұндағы 

E

Н

  –колонна  штангының  жүру  ұзындығы,  P

вверх

,  P

вниз

  –  ілінген  штанганың  жоғарғы 

және төменгі күштері, G

П

 – қарсы салмақтардың қосындысы,

k

- түзету коэффициент, М

ур 

 - теңгеруші 

моменті. 

Мүмкін орнын ауыстырулар принципі бойынша  

 

                                         



 0

i

А



,

 



 0

i

N

                                                               (2) 

 

Біздің  механизмге  (екінші  түрдегі  рычагтың  балансирдің  кинематикалық  схемасы)  жүктеме-

лермен звеноларға ауырлық күштері және сальниктің аузына жүктеулер әсер етеді: 

G

1

=2 G

айн

,  – айналшақтың салмағы; 

G

21

=2 G

тб

, мұндағы G

тб

 – бұлғақтың төменгі басының салмағы; 

G

22

= 2G

Б

,, мұндағы G

Б

 бұлғақ салмағы; 

G

23

=G

Т 

–маңдайша салмағы; 

G

31

= G

ТТ

 – балансирдегі маңдайша  тірегінің салмағы; 

G

32

=G

б

 – балансир салмағы; 

G

33

=G

бб

 –балансир басының салмағы; 

G

Q  

–сұйықтың салмағы; 

G

Т 

–теңгеруші салмақ; 

Осы күштердің элементар қуаты нөлге тең болуы керек. Біз келесі теңдеуді жазамыз: 

 

        

0

3

2

32

31

23

22

21























OA

i

Q

Q

L

П

Г

Г

S

B

T

S

A

S

кр

M

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

i

ш



                      (3) 

 

●

 Технические науки 

 

330                                                                                            

№1 2017 Вестник КазНИТУ 

 

мұндағы 

i

V

- ауырлық күші түсіріген  нүктенің жылдамдығы; 

OA



- айналшақтың бұрыштық жылдамдығы; 

М –  айналшақтың моменті.   

Мынадай белгілеулер еңгіземіз: 

Т

Т

l

G

x 

1

, мұндағы 

OL

l

Т



. Онда  

  

                            

айн

iОО

Т

Т

y

L

Т

L

Т

l

G

V

G

V

G



















cos

 

 

 

                       (4) 

Ары қарай (4) өрнегін еңгізілген белгілеуді ескере отырып і – і  механизмнің орналасуын былай 

шығарамыз : i=1,…,N 

 

               

N

i

M

V

G

x

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

айн

i

Q

Q

i

ОА

айн

бб

бб

S

B

T

S

A

Ss

айн

i

i

i

i

i

i

i

i

i

,...,

1

,

0

cos

1

32

31

23

22

21

3

2

1





























         

 

(5) 

 

Теңгеруші моменттерінің табудың екі жағдайын қарастырамыз. 

1) Алынған  M

i 

өрнектерін қуаттың басқа мәндері арқылы өрнектейміз: 

 

                       





i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

ОA

Q

Q

i

бб

бб

S

B

T

S

A

Ss

айн

айн

i

x

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

M





cos

1

1

32

31

23

22

21

3

2

1





















 

 

         (6) 

 

Мынадай белгілеулер еңгіземіз: 



































i

Q

V

i

Q

G

i

i

бб

V

бб

G

i

S

V

G

i

B

V

G

i

T

V

G

i

S

V

G

i

A

V

G

i

Ss

V

айн

G

айн

i

b

3

32

31

23

2

22

21

1

1



 

1

cos

i

AB

i

c





 

Онда:                     

                                                    

i

i

i

c

x

b

M

1





.                                                                 (7) 

 

1-кесте. Теңгерілу режимдерінің мәндері 

 

 

Максималды білік 

қос иінің бұралу 

моменті 

Қарсы салмақтың 

массы 

Айналшақ осі-

мен қарсы сал-

мақ арасындағы 

ұзындық 

жог

Р

 

том

Р

 

Бұрыштық 

жылдамдық 

Қайнал-

шақтың 

ұзынды-

ғы 

кН 

КН 

айн/мин 

мм 

кН м 

кг 

мм 

ПШН6-2,5-3500  

60 

30 

6,9 

1000 

23,3 

1912 

1197 

60 

30 

6,9 

550 

10,7 

478 

120 

60 

40 

4,3 

1000 

20,4 

1912 

1507 

1 кестенің жалғасы 

60 

40 

6,9 

1000 

25,5 

1912 

1515 

60 

40 

4,3 

550 

8,0 

478 

523 

60 

40 

6,9 

550 

8,3 

478 

525 

ПШН8-3-4500 

80 

40 

4,3 

1195 

37,5 

4576 

1185 

80 

40 

6,8 

570 

14,5 

1144 

900 

80 

53 

4,3 

1195 

32,6 

4576 

1371 

80 

53 

6,8 

570 

11,5 

1144 

1201 

 

 

●

 Техникалық ғылымдар 

 

ҚазҰТЗУ хабаршысы №1 2017                                          

331 

 

Онда  S  функцияның  минимумын іздейміз, ол х

1

 – н тәуелді  

 

 

1

min

1

1

2

1

x

N

i

i

M

N

x

S









 

 

Осылай   х

1 

мәні  табылады,  осы  жағдайда  М  бұраушы  моментінің  орта  квадраттын  мәні  мини-

мумға жетеді.  

Бізге белгілі, минимум функциясына жету үшін, оның бірінші туындысы нөлге тең болу керек:  

                                                   





0

2

,

0

1

1

2

1











N

i

i

i

i

N

x

c

c

b

dx

dS

                                                 (8) 

Мына шешімді аламыз : 





i

i

Q

Q

i

бб

бб

S

B

T

S

A

Ss

айн

N

i

i

N

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

V

G

c

c

b

x





2

32

31

23

22

21

1

2

1

1

cos

cos

   

          

          

          

          

          

3

2

1































 

 

Қарсы  салмақтың  орнын  және  массасын  анықтай  отырып  есептелген  теңгерілу  режимдерінің 

мәндері келесі 1 кестеде көрсетілген.  

Піспекті  штангалы  қондырғының  түрлендіруші  кинематикасын  қарастырылып,  айналшақтағы 

теңгеруші  моменттің  өзгеруі  кестеде  көрсетілген.  Теңгеруші  салмақ  айналшаққа  қойылған  кездегі 

жағдай қарастырылды. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР 

[1] S. Joldasbekov, S. Ibraev, N. Imanbaeva, A. Zhauyt, A. Nurmaganbetova. Modular Synthesis of Plane Lever 

Six-Link Mechanism of High Class // Middle-East Journal of Scientific Research 21 (12) – 2014 – P. 2339-2345.  

[2] Джолдасбеков С.У., Ибраев С.М., Иманбаева Н.С., Акимжанова М.М. Исследование кинематики, ки-

нетостатики    самоустанавливающегося  преобразующего  механизма  привода  штанговых  насосных  установок 

(ШНУ)  //Тезисы  докладов  первого  международного  Джолдасбековского  симпозиума  –  Алматы,  1-2  марта, 

2011г., – С. 47. 

[3] Джолдасбеков У.А. Основы кинематического и динамического анализа механизмов высоких классов 

с относительным законом движения входного звена // Изв. АН КазССР. – 1988. - № 5. – С. 80–83. 

[4] Нурмаганбетова  А.  Т.  Синтез  грузоподъёмных  механизмов  с  заданным  относительным  движением 

подвижных звеньев по критерию качества передачи силы: дисс. кан. тех. наук. -Алматы, 2009.- 60-77. 

[5] Joldasbekov  U.A., Baigunchekov Zh.Zh. and Ibraev S.M. Kinematics and Kinetostatics of Multi-Degree of 

Freedom Mechanisms of High Classes with Given Relative Motions of Moveable Links // Proc. Tenth World Congress 

on the Theory of Machines and Mechanisms of IFToMM.- Oulu; Finland, 1999. – P. 592–596. 

[6] Джолдасбеков  У.А,  Ибраев  С.М.,  Нурмаганбетова  А.Т. Кинетостатика  многоконтурных  механизмов 

высоких  классов    с  заданным  относительным  движением  подвижных  звеньев  //  Материалы  международной 

конференции «Джолдасбековские чтения», 2006. – С. 65–70. 

жүктеу/скачать 28,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: