§17. Қазақ халқының материалдық мәдениеті

Алаша хан кесенесі   ХIV – XV ғасырлар арасындағы сәулет өнерінің басты бір ескерткіші. Ұлытау жерінде Қаракеңгір
өзенінің оң жағасында орналасқан. Кесене Х –ХІ ғасырдағы сәулет өнерінің туындысы, ерекшелігі далалық  сәулет өнерінің
үлгісінде   жасалынған,   іргесі   текшеленіп   қаланып,   төбесі   күмбезделген.   Ондағы   өрнек   Орта   Азияның   сәулет   өнерінде
кездеспейді. Сырты қазақтың дәстүрлі ою –өрнегімен безендірілген. 
Қожа Ахмет Йасауи кесенесінің құрылысы - «Әзірет  сұлтан» деп    аталады.   XIV-XV ғасыр   аралығында Орта Азия мен
Мәуреннахр билеушісі  Әмір  Темірдің бұйрығымен салынған Қожа Ахмет Йасауи  кесенесі. 
Қожа Ахмет Йасауи   мұсылман дінінің көрнекті өкілі, әрі уағыздаушысы, ақын. Кесене Оңтүстік Қазақстанда   Түкістан
қаласының орталығында орналасқан. Кесененің   ішінде үлкен   Тайқазан тұр. Ең негізгі бөлмелердің бірі кітапхана мен
Оңтүстік   үлкен   Ақсарай,   Кіші   Ақсарай.   Бұл   қасиетті   кесенеде   атақты   адамдар   жерленген.   Сондықтанда   бұл   кесенені
«Пантеон» есебінде құрметтейді. 
Пантеон- құдайлар мекені дегенді білдіреді. Кесененің сырты әйнек, сырлы құйма кірпіштермен қапталған, қабырғалары
түрлі өрнектермен әшекейленген. Мұсылман қауымы үшін ең қасиетті жерлердің бірі болып саналады.  
Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі - XV ғасырдың екінші жартысында салынған. Ахмет Йасауи кесенесінің шығыс жағынан 60 м
жерде орналасқан, 5 бөлмеден тұрады. XIX  ғасырдың соңында қираған. 
V. Жаңа сабақты бекіту:  «Миға шабуыл»
1 топқа тапсырма
Сәйкестендіру тест.
Сәулет өнері                                                            «құдайлар мекені»
 Пантеон                                                             Үстіне киіз үй орнатылған арба
 Дың                                               Құрылыс, тұрғын үй салужәне жобалау өнері
 
2 топқа тапсырма.
Мына кесенелерді картаға орналастыр:
1. Қожа Ахмет Йасауи кесенесі
2. Жошы хан кесенесі
3. Айша бибі кесенесі
4.  Қарахан кесенесі
5. Қорқыт ата кесенесі
3 топқа тапсырма.
Тірек сөздерді пайдалана  отырып Қожа Ахмет Йасауи кесенесін сипаттап бер.  Тірек сөздер: Әмір Темір, тайқазан, 
кітапхана, мұсылмандар, Әзірет  Сұлтан.
1.__________________________________________________________
2.__________________________________________________________
3.__________________________________________________________
4._______________________________________________________________
5._______________________________________________________________
Қазіргі заманғы сәулет ескерткіштері. Презентация.
Көп қабатты үйлер
Театр үйлері
Қонақ үйлер
Алматыдағы собор
Бәйтерек
Ақ Орда
Нұрмешіт т.б
VІ. Жаңа сабақты қорытындылау:
Түйін сөз: Әр топтан бір түйін сөз.
 Мұғалім:
Қазіргі кездің сәулет өнері қарыштап дамуда.Дегенмен әлі күнге дейін ортағасырлық ескерткіштердің салыну деңгейінен асу
қиын.Олар ғасырлар мен мыңжылдықтар өтсе де сыр бермей, әлі де өзіндік ерекшеліктерімен 
таңқалдыруда.
-
 
Осыған
 
байланысты
 
біздің
 
міндетіміз
 
қандай
 
болады
 
деп
 
ойлайсыздар?
- Ескерткіштерді сақтау, қорғау, ұрпақтан ұрпаққа жеткізу
Қазақстанда   салынған   әрбір   сәулет   өнері   біздің   тарихи   байлығымыз.   Біздің   міндетіміз   оларды   қорғап,сақтау.   Одан   әрі
ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуіміз қажет. Қазақстан Республикасының Конституциясында көрсетілгендей, әр азамат тарихи және
мәдени мұралардың сақталуына қамқорлық  жасауға, тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғауға міндетті.
VІІ.Үйге тапсырма беру:
1. §18.  Оқу.
2.Өзің тұратын аумақта  тарихи ескерткіштер болса олардың тарихын   жазып келу.
3. Оқулықтағы кестені толтыру.
VІІІ. Оқушыларды бағалау: Стикерлер жиынтығы бойынша бағалау.
*****
55

Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
I санатты математика пәнінің мұғалімі Таубаева Сауле Абаевна 
Сыныбы:  5 «Б»
Сабақ тақырыбы:  Бөлшек деген не
Сабақтың мақсаты: бөлшекті жазып үйрену.
Білімділік: оқушыларды бөлшек ұғымымен, бөлшектің алымы мен  бөлімі туралы түсінікпен, бөлшек түрлерімен таныстыру.
Дамытушылық: логикалық ойлау қабілетін, танымдық белсенділігін дамыту. Математикалық тілде жаза білу дағдысын, ақыл
- ой өрісін дамыту. Өмірмен байланыс жасау арқылы патриоттық сезімін ояту. Пәнге деген ынтасын арттыру.
Тәрбиелілік: оқушыларды ұқыптылыққа, жауапкершілікке, тиянақтылыққа, тапқырлыққа, достыққа тәрбиелеу.
Сабақ типі: жаңа білімді меңгерту.
Сабақ түрі: дәстүрлі.
Сабақ әдісі: сұрақ – жауап, репродуктивті, ішінара ізденушілік, тест әдісі.
Технологиялар: АКТ, сын тұрғысынан ойлау технологиясының элементтері, компьютерлік оқыту әдісінің элементтері. 
Сабақ көрнекілігі: интербелсенді тақта, электрондық оқулық, үлестірме қағаздар.
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, дене шынықтыру, тарих.
Сабақ жоспары:
•
Ұйымдастыру.
•
Үй тапсырмасын тексеру.
•
Өткен сабақты қорыту.
•
Жаңа сабақты түсіндіру.
•
Жаңа сабақты бекіту.
•
Жаңа сабақты қорыту.
•
Үйге тапсырма.
•
Бағалау. 
Сабақ барысы:
I.   Ұйымдастыру.  Оқушылармен   амандасу,   түгендеу.   Құрал-жабдықтарын   қарап,   сабаққа   дайындығын   тексеру,   оқушы
назарын сабаққа аудару. 
II.   Үй   жұмысын   тексеру.  М:   Оқушылар,   бізде   бүгін   ерекше   сабақ   болғалы   тұр.   Осы   аптадан   бастап,   мектебімізде
Информатика, Математика, Физика пәндерінің «ИФМ – білім теңізі» тақырыбында апталық өтеді. Осыған сендердің қосқан
үлестерің: осы апталыққа жақсы атсалысу, ребустар мен сөзжұмбақтарды шешу және т. б. іс-шараларға араласу. Апталыққа
қатысуларың осы бүгінгі ашық сабағымыздан басталмақ. Бүгінгі сабақта көңілді тақпақ арқылы бастайық.
      
  
М: Сонымен, үйге қандай есеп берілді?
О: № 818, және № 822.
М: Қазір, осы есептерді арасынан біреулерің оқисыңдар, қалғандарың мұқият қарап, тыңдап отырыңдар. 
IІI.
Үй тапсырмасын қорыту.
Өткен тақырыпты математикалық диктант арқылы қорытайық.  
Алдарыңда көрсетілген фигураларды үлес бойынша жазыңдар.
Суреттік диктант.
1.
Сегізден бір бөлік.
2.
Сегізден бес бөлік.
3.
Бестен үш бөлік.
4.
Төрттен үш бөлік.
5.
Алтыдан екі бөлік.
6.
Екіден бір бөлік.
                 
                       
56

                        
                                  
Үлес туралы сендер төртінші сыныпта шолу жасағансыңдар. Міне, өткен сабақта осы үлестерді тереңдете білетін боламыз.
Осы сандардың артында жасырын сөздер бар. Оны ашып қарасақ бүгінгі сабағымыздың тақырыбын аламыз.
Сонымен, дәптерлеріңді ашып бүгінгі күн реті мен сабақтың тақырыбын жазып қойыңдар. 
IV.
Жаңа сабақты түсіндіру.
Бүгінгі сабағымыздың мақсаты: бөлшек ұғымымен, бөлшектің алымы мен бөлімі туралы түсінікпен, бөлшек түрлерімен
танысу. Бөлшекті  жазып үйрену. 
Жаңа сабағымызды түсіндіру кезінде электрондық оқулықты тыңдайық. 
      
   
       
Жазылуы:   ,  3 – алым, 5 – бөлім, ортадағы сызық - бөлшек сызығы. Оқылуы:  бестен үш.
Жазылуы:   ,  2 – алым,3 – бөлім, ортадағы сызық  - бөлшек сызығы. Оқылуы:  үштен екі.
Сонымен, бөлшек деген ұғым, математикалық бөлу дегенді білдіреді. Алдағы уақыттарда бөлу амалын бөлшек сызығымен
алмастырамыз. 
Бөлшекті дұрыс бөлшек және бұрыс бөлшек деп екіге бөлінеді. 
Алымы  бөлімінен кіші  бөлшек  дұрыс   бөлшек  деп,   алымы  бөлімінен  үлкен немесе   алымы  бөліміне   тең  бөлшек  бұрыс
бөлшек деп аталады. 
Мысалы: 
     
57

V.
Жаңа сабақты бекіту.
Осы ережелерді есте сақтай отырып, мына есептерді  шығарайық.
№ 826.  
Квадраттың   неше   тең   бөлікке   бөлінгенін   және   оның   қандай   бөлігі
боялғаныын   анықтаңдар.   Бөлшек   түрінде   жазып,   оның   алымы   мен
бөлімін   атаңдар.   Квадраттың   қандай   бөлігі   боялмаған?   Сыныптағы
есептерді   бұрын   орындаған   оқушыларға   жеке   –   жеке   әртүрлі
деңгейдегі есептер беріледі және олар жеке бағаланады.
№ 830
Оқушылар үш топқа бөлініп, әрқайсысы өз есебін жазады. Егер есеп
дұрыс шығарылса, жасырын сөйлемді оқимыз.
         Ал қазір, шамалы демалып алайық. Сергіту сәтін бастайық.
Барлығымыз орнымыздан тұрамыз. 
      
  
№ 831
Үш  топқа бөлініп, әрқайсысы өз есебін жазады. Егер есеп дұрыс шығарылса, жасырын сөйлемді оқимыз.
     VI.
Жаңа сабақты қорыту.
Әр қатардан бір - бір бала шығып, тақтадағы магнитті дөңгелекшенің ішінен бөлшектердің дұрыс бөлшегін және бұрыс
бөлшегін ажыратып орналастыру керек. 
     VII. Үйге тапсырма.
VIII.
Бағалау.
*****
РОЛЬ УЧИТЕЛЯ В ПРОЕКТНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧАЩЕГОСЯ
Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
ғылыми – әдістемелік жұмыстар жөніндегі орынбасары,  I санатты орыс тілі мен әдебиеті 
пәнінің мұғалімі Бисембекова Шамшибану Джамшитовна 
           Сегодня метод проектов успешно развивается и приобретает все большую популярность, т.  к. является   своего рода
ответом системы образования на социальный заказ государства и родительской общественности.
Проектная работа стала популярным видом деятельности.  Основная школа в будущем – это школа проектов. 
Многие педагоги используют метод проектов как на уроках по отдельным предметам, так  и элективным курсам. Появилась
возможность   развития   личностных   качеств   личности,   овладения   учащимися   коммуникативной   и   других   ключевых
компетентностей.   Практика   использования   метода   проектов   показывает,   как   отмечает   С.Полат,   что   “вместе   учиться   не
только легче и интереснее, но и значительно эффективнее”.
Самое решающее звено в реализации проекта - учитель. Меняется его роль. Из носителя знаний и информации, учитель
превращается в организатора деятельности, консультанта и коллегу по решению проблемы, добыванию необходимых знаний
и информации из различных (может быть и нетрадиционных) источников. 
В   определенном   смысле   учитель  перестает  быть   только  «чистым   предметником»  –  он  становится   педагогом   широкого
профиля, педагогом, помогающим ученику увидеть мир во всем его единстве, красоте, многообразии.
Роль преподавателя заключается в постоянной консультативной помощи.
Проектная деятельность - один из методов учебной деятельности, в основе которого лежит мотивация для осуществления
поставленной   учащимися   цели.  Желательно,   чтобы   учащийся   сам   выбрал     тему   проекта   и   сформулировал   ее,   смог
определить ее актуальность  для общественной жизни, для расширения познавательного уровня тех, кто будет знакомиться с
результатами его работы. 
Задачи учителя:  поддержать интерес  ребенка к вопросу, проблеме, научить выдвигать гипотезы и проверять их своими
исследованиями.  Результатом   этой   деятельности   является   создание   творческого   продукта.   На   протяжении   всей   работы
ученик решает ряд поставленных перед собой задач, создает план и реализует их. Учитель  выступает в роли консультанта и
организатора.Если   ученик   не   справляется   с   задачами   своего   проекта,   то   на   помощь   ему   должны   приди   учитель,
одноклассники.
Задача, которая ставится перед учителем – это научить школьников работать с источниками, научной литературой, кроме
того сформировать нестандартное мышление, развить навык работы с информацией, выступать в аудитории, выработать
способы представления информации. 
Ученик
Учитель
Определяет цель деятельности
Помогает определить цель деятельности
58

Открывает новые знания или способы деятельности
Рекомендует источники получения информации
Экспериментирует
Предлагает возможные формы работы
Выбирает пути решения
Содействует прогнозированию результатов
Активен
Создает условия для активности школьника
Субъект деятельности
Партнёр ученика
Несёт ответственность за свою деятельность
Помогает оценить полученный результат, выявить
недостатки.
Возможности метода проектов для развития личности и социализации школьников выявляются через анализ структуры
деятельности   учителя   и  школьника,   которая  существенно   отличается   от  структуры   их  деятельности   при  традиционной
организации обучения. Эту структуру можно представить в следующем виде:
Авторитет учителя определяется его  способностью быть инициатором интересных начинаний. Впереди будет тот, кто
инициирует   и   провоцирует   самостоятельную   активность   учащихся,   кто   бросает   вызов   их   сообразительности   и
изобретательности. Это оказывается еще и вызовом самому себе.
В работе над проектом учитель: 

помогает ученикам в поиске нужных источников информации;

сам является источником;

координирует весь процесс;

поощряет учеников;

поддерживает непрерывную обратную связь для успешной работы учеников над проектом.
Что делать учителю, выбравшему методику проектной деятельности учащихся?
1.
Составить план работы.
2.
Ознакомиться с методами исследования проблемы и данными науки по этому вопросу.
3.
Создать положительную мотивацию к работе у учащихся.
4.
Совместно с учащимися участвовать в анализе проблем по теме проектной работы.
5.
Осуществлять промежуточный контроль и коррекцию выполняемой учеником работы.
6.
Выработать критерии оценки проектной деятельности учащихся.
7.
Составить нормы и требования по оформлению работы.
8.
Разработать примерные критерии оценки выступления докладчиков на защите проекта.
9.
Составить положения методического подхода к проектной деятельности.
10.
Составить совместно с учащимися список тем для проектной деятельности.
 Руководитель, приступая к работе с учеником, должен тщательно и четко вместе с ним спланировать предстоящую работу. 
Примерный план такой работы может выглядеть следующим образом: 
1. Помочь ученику на основе его интересов определить тему его будущего исследования и четко её сформулировать 
2. Установить сроки: 
- начало работы; 
- промежуточных этапов её выполнения; 
- окончание работы;
и стремиться четко их придерживаться. 
3. Ученик, приступающий к исследованию, должен ясно представлять себе его цели. Этому могут помочь вопросы, на
которые в процессе работы должны быть получены ответы. 
4. Для того чтобы работа была хорошо и успешно организована важно продумать способы хранения полученного во время
работы материала. 
5. Одной из важнейших сторон исследовательской работы является систематизация полученного материала по содержанию,
выделение наиболее существенного, главного материала, его обзор, рецензирование. 
6. Когда вся работа проделана, необходимо подумать, в какой форме удобней и целесообразней представить результаты
исследования. 
Наконец, важно дать собственную оценку работе. Критерии при этом могут быть такими: 
- тщательность выполнения;
- новизна содержания;
- полученные исследователем новые знания; 
- дальнейшие интересы, вытекающие из исследования. 
Только при таком подходе исследовательская работа может быть по-настоящему полезной для ученика, вызвать его интерес
к теме исследования и принести ему подлинное интеллектуальное. 
 Можно сделать вывод, что педагогу в ходе  реализации проекта предстоит «прожить» следующие роли:
•
Энтузиаст, вдохновляющий и мотивирующий учащихся на достижение цели
•
Специалист, обладающий знаниями и умениями в нескольких (не обязательно во всех) областях
•
Консультант, организующий доступ к информационным ресурсам, в т.ч. к другим специалистам
•
Руководитель (особенно в вопросах планирования времени)
•    Организатор (человек, который задает вопросы)

Координатор группового процесса

Эксперт, анализирующий результаты выполненного проекта, т.е она разная на различных этапах проектирования. 
Выбирая роль, которую вы будете играть в этой работе, следует учитывать индивидуальные особенности подростка, а также
те задачи обучения и воспитания, которые необходимо решить в ходе работы над проектом. Обсудите с учеником степень
своего участия в проекте. Зная заранее меру своей самостоятельности и ответственности, он не будет чувствовать себя
обделенным   вашим   вниманием,   брошенным   на   произвол   судьбы,   и   в   то   же   время   у   него   не   возникнет   искушения
переложить работу на плечи учителя.
59

Согласитесь, правильно выбранная позиция учителя в значительной степени определяет успех проекта как метода обучения
и воспитания.
Еще один совет. Договоритесь с учеником, что на протяжении всей работы над проектом будет вестись дневник. Его могут
вести  сам  ученик   или  ученик  и  учитель  вместе.   Дневник  –  рабочий  документ,   обязательно  должен  вестись  регулярно,
сопровождать   весь   процесс   от   начала   до   конца.   В   нем   фиксируются   встречи   учителя   и   ученика,   записываются   все
возникающие идеи, советы, который ученик получает от учителя, задачи, которые необходимо решить. Это нужно для того,
чтобы ничего не упустить из виду, принимая во внимание, что в основном ученик выполняет все работу самостоятельно,
работа эта длительная и многоплановая, а встречи с учителем происходят нечасто. И вообще ведение текущих записей по
ходу работы дисциплинирует и помогает не выбиться из графика.
    В ходе размышлений по данному вопросу  хочется  пожелать себе и своим коллегам:
1.Умейте находить общий язык со своими учениками.
2. Идите в ногу со временем.
3. Пополняйте свой  словарный запас и не теряйте  чувство юмора.
4. Будьте современным интеллигентным человеком.
5. Не смущайтесь своими ошибками. Экспериментируйте, ищите.
6. Сохраняйте в себе детскость.
7. Примите всё то,  что есть в ребёнке.
8. Помогайте и одобряйте труд ребёнка.
9. Старайтесь ничему не учить ребёнка напрямую. Учитесь сами.
10.  Искренне восхищайтесь всем красивым, что видите вокруг.
11.  Педагогика нежности – требование сурового времени.
12.
 Не ждите вознаграждения за свою работу.
*****
Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
I санатты математика пәнінің мұғалімі  Сейтенова Лаззат Шайхымуратовна
Сыныбы  5 «Ә»
Сабақтың тақырыбы :  «Бөлшектің негізгі қасиеті» тақырыбына  есептер шығару
Сабақтың мақсаты: 
Білімділік: Оқушылардың өткен тақырып бойынша білімдерін терендетіп, жүйелеп,негізгі бөлімдерінен   білімін тексеріп, 
есептер шығара отырып, білу дағдысын жетілдіру.
Дамытушылық: Қорытынды жасауға үйрету арқылы оқушылардың ойлау қабілетін, математикалық тілін дамыту, есептер 
шартын айқын түсіну және  ауызша, жылдам есептеу біліктерін одан әрі дамыту.
Тәрбиелік: Дәлдікке, ізденімпаздыққа, ұжымшылдыққа тәрбиелеу, өз бетінше еңбектену  сезімдерін әрі жетілдіру.
Сабақтын типі:    пысықтау,жинақтау.
Сабақ   түрі:        дәстүрлі сабақ.
Сабақ әдісі: сұрақ-жауап, көрнекі құралдармен, карточкалармен жұмыс, репродуктивтік әдіс.
Көрнекіліктер: карточкалар,слайдтар.
Сабақ жоспары.
І.Ұйымдастыру кезені.
ІІ.Үй жұмысын тексеру.
ІІІ. Өтілген тақырыптарды қайталау.
ІҮ.Есептер шығару.
Ү.Сабақты қорытындылау.
ҮІ.Үйге тапсырма беру.
ҮІІ.Оқушыларды бағалау.
Сабақ барысы:
І.Ұйымдастыру кезені
ІІ.Үй жұмысын тексеру (мультипроектор арқылы)
Үй  жұмысы № 890 (2 ,3 )
Үй жұмысынна қорытынды жасау.
Оқушылырды сабақ мақсатымен таныстыру.
ІІІ.Өтілген тақырыптарды қайталау
1.Қандай бөлгек дұрыс деп аталады?
2.Қандай бөлшек бұрыс деп аталады?
3.Жай бөлщектің алымы нені көрсетеді?
4.жай бөлшектің бөлімі нені көрсетеді?
5.Бөлшектің негізгі қасиеті?
6.Бөлшекті қысқарту дегенді қалай түсінесіңдер?
7.Толықтауыш көбейткіш деп қандай санды айтамыз?
8.Қысқартылмайтын бөлшек дегеніміз не?
Слайд№2
Жай бөлшекпен дұрыс жазылған ба?
60

Математикалық  диктант 
Оқушылар дәптеріне  жазып  болғаннан кейін слайд арқылы өз-өздерін тексеріп ,бағалау парағына бағаларын қояды.
Бөлшектерді жазып,бұрыс бөлшектердің астарынан сызу.
1.Алымы 7,бөлімі 5-ке тең бөлшекті жаз.
2.Бөлімі ү,алымы 2-ге тең бөлшекті жаз.
3. Алымы 5,бөлімі 2-ге артық бөлшекті жаз.
4.Бөлімі 8,алымы 4 есе кем бөлшекті жаз.
5  .;     6.   ;7.   ; 8.   ; 9.   ; 10.   .      
Слайд арқылы тексеру, бағалау. 
ІҮ.Есептер шығару:
1.
   ; 2.    ;  3.; 
Өз бетінше жұмыс
 Графикалық диктант
1. бұрыс бөлшек 
2.1 метрдің  бөлігі 30 см.
3. 1 сағаттың   бөлігі 15 минут.
4. бұрыс бөлшек.
5. қысқартылмайтын бөлшек
6.  1км.-дің і 50 метр.
7. 27 км-дің і бөлігі 18 км.
8.  қысқартылмайтың бөлшек
9. 1 см. метрдің   бөлігі
10. 1 сағаттың ширегі 15 мин.
                   Тексеру.Бағалау.
                 - ^ ^ - ^ - ^ - ^ ^
 Бағалау тәсілі
«5»         10 -9 дұрыс жауап 
«4»         8-7  дұрыс жауап 
«3»         6-5  дұрыс жауап      
Есептер шығару
Үлестірімділік қасиетін пайдаланып бөлшектің алымын көбейтінді түрінде жазып қысқарт.
1.
2.
3.
Өз беттерінше жұмыс жасау
          .
Лабиринт ойыны 
Тордағы қысқартылмайтын бөлшектерді диагональмен қосқанда 
шығатын сөзді табыңдар
Т            
Б           
Қ                       
М         
Н         
З         
О            
А         
Д          
Ф           
Ы           
А        
З          
Л        
З          
М         
Т         
Ю         
А            
А            
р      34/17
с
Ы     
З         
В            
Ш           
Қ         
Ғ           
О         
Б          
Ш    
Д            
А       
Ж     12/2   
Ы    
Л      
Тордағы дүрыс бөлшектерді диагональмен қосқанда
шығатын сөзді тап
Т         
Е         
С                    
М        
Л         
Я        
Н         
Ә       
Д        
Ф         
П        
Ұ      
У         
Қ      
В         
Ж       
І        
Ю       
Ц         
Е       
Р        
С         
З    
З        
В         
Т        
Л      
П        
О       
Б         
Лабиринт
Тордағы  бұрыс бөлшектерді диогональмен қосқанда шығатын сөзді табыңдар
61

Т         
Е        
Қ                   
М       
Н        
Я        
Н         
А       
Д        
Ф         
П        
А      
З        
Қ      
З         
Ж       
Т        
Ю       
Ц         
А       
Р        
С        
З
З    
В         
Т        
Қ      
П        
О       
Б         
Біз Тәуелсіз Қазақстан болашағымыз!
Балалар 2016жылы  еліміздің егемендік  алғанына  25 жыл толғаның 
тойлап өтеміз.
Ауызша бақылау жұмысы
Оқушылар тақтадағы есепті  ауызша есептеп дәптерлеріне тек 
жауаптарын жазады. 
Ауызша бақылау жұмысы.
Бос орындарды толтыр
Слайд арқылы жауаптарын тексеріп бағалайды
Ү.Сабақты қорытындылау.
ҮІ.Үйге тапсырма беру.
ҮІІ.Оқушыларды бағалау.
*****
Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
технология пәнінің мұғалімі  Иманова Шынарай Абдижалеловна
Сабақтың тақырыбы: Бас орамал және алжапқыштың сызбасын жасауға  арналған өлшемдер. Өлшем алу ережелері
Сабақтың мақсаты:
а)   Білімділік:   өлшемді   қалай   алу   керектігін   түсіндіру,   өлшем   алу   технологиясымен   таныстыру.   Өлшем   алу   жөнінде
теориялық білімін қалыптастыру.
ә)  Дамытушылық:   оқушылардың   ақыл   ойын,   таным   белсенділігін  арттыру,   өзіндік   жұмыс   атқару  қабілетін   дамыту.   Өз
бетінше іс әрекет жасауға дағдыландыру
б)Тәрбиелік:   еңбек   сүйгіштікке   тәрбиелеу,   ұқыптылыққа,   сұлулыққа,   жинақылыққа   назар   аудара   отырып,   эстетикалық,
экономикалық тәрбие беру.
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың түрі: дәстүрлі
Сабақтың әдісі: репродуктивтік, баяндау, түсіндірмелі-көрнекілік, (топтық),  сарамандық.
Көрнекілігі: интерактивті тақта, манекен, дайын алжапқыш бұйымдары,   плакаттар, сантиметрлік таспа.
Пәнаралық байланыс: тарих ,бейнелеу өнері, математика.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушыларды түгендеу, еңбек құралдарын тексеру
II.  Үй тапсырмасын сұрау
1.
Киімнің адам өміріндегі маңызы және жіктелуі. 
2.
Киімдердің пайдалануына қарай  түрлері.
3.
Киімге қойылатын талаптар қандай ?
4.
Эстетикалық, гигиеналық , талап деген не?
Үй тапсырмасын қорытындылау
Адам өзін сенімді  әрі ыңғайлы сезіну үшін киім денеге қонымды және әдемі болуы керек.
III. Жаңа сабақты түсіндіру
Кез келген бұйымды дайындау үшін оның сызбасын жасау керек. Ал сызбаны жасау үшін адам денесінің өлшемін алу керек.
Олай болса,   бүгінгі   сабағымыздың  тақырыбы:     Бас   орамал   және   алжапқыштың  сызбасын  жасауға   арналған  өлшемдер.
Өлшем алу ережелері.
Мақсаты:  Оқушыларға   алжапқыш   туралы   түсінік   беру.   Алжапқышқа     қажетті   өлшем   бірліктерді     үйрету.   Мүсіндегі
бағдарлы нүктенің орнын анықтауды және жазықтықта бейнелеуді меңгерту.
 Адам тұтынатын киімдердің барлығы жүздеген ғасырлар бұрын пайда болған. Әдепкіде киім адамды тек суықтан қорғау
қызметін атқарған. Алайда ғалымдар осыдан 23 мың жыл бұрын адамдар өз киімдерін ілу қабыршақтармен, моншақтармен
әсемдеуге   тырысқандығы  анықтаған.   Ертедегі   адамдардың  жұмыс   киімінен  өзге   киімі   болмағандықтан  оның  сыртынан
алжапқыш киетін болған.
Балалар, алжапқыш деген сөзді естігенде ойларыңа не келді?
Алжапқышты не үшін қолданамыз?  Тағы қай жерлерде қолданамыз? (дайын алжапқыш үлгілерін  көрсету).
(Маталар туралы айту). Алжапқышқа арналған мата түксіз, жеңіл, тез жуылатын, тігісі мықты   болуы қажет. Ең бастысы
оларды шыттан, зығырдан, сатеннен тіккен дұрыс.Себебі: бұл маталардан тігілген бұйым тез жуылады, жақсы үтіктеледі
және сырт көрінісі тартымды болады. Қазіргі кезде тоқыма өндірісінде матаның ені 90 см, 120 см дейін шығарылады,
сондықтан енін ескеріп алған дұрыс. Енді осы сабақта түсінгенімізді сарамандық жұмыспен жалғастырамыз.
IV. Сарамандық жұмыс    Нұсқау карта тарату (слайдтан көрсету)
Ережені айта отырып, қалай өлшеу керектігін манекеннен көрсетемін.
Оқушылар бір-бірін өлшеп, өлшемдерін параққа жазады.
62

 Қорытынды нұсқау.
Оқушылар адам денесіндегі мынадай үш өлшем бойынша нықтап, белгілеуге болатынына көздері жетеді.
1.
Кеуденің жоғарғы тұсы- кеуде енінің сызығы
2.
Белдің төменгі шеті-бел сызығы
3.
Алжапқыштың ең төменгі бөлігі-етек сызығы, қалта (Манекеннен көрсету)
V. Жаңа сабақты бекіту
1.Өлшем дене бітімнің қай жағынан алынады?
2. Өлшем ұзындығы мен айналымы қалай жазылады?
3. Өлшем алу ережесін айтып беріңдер
4. Дене бітіміндегі негізгі сызықтарды атаңдар
5. 4 өлшемді қайталау
VI. Үйге тапсырма: 
Масштабты сызғыш, өшіргіш, қалам алып келу
VII. Бағалау: 
Сабаққа жақсы қатысып отырған оқушылардың білімін бағалау.
*****
Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
I санатты қазақ тілі мен әдебиеті   пәнінің мұғалімі  Мендибаева   Лаззат  Алимжановна
Сыныбы: 5 «Б»
Сабақтың тақырыбы:  Көнерген сөздер
Сабақтың мақсаты: 
Білімділік:  көнерген сөздер  оның түрлері туралы толық мағлұмат бере отырып, ойлау шеберлігін, сөйлеу мәдениетін 
арттыру.
Тәрбиелік: оқушыларды  ұлттық  құндылықтарымызды  дәріптеуге, елжандылыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық:  оқушылардың пәнге деген  қызығушылығын арттыру, шығармашылық  қабілетін дамыту.
Сабақтың типі: жаңа сабақты меңгерту.
Сабақтың  түрі:  дәстүрлі сабақ
Сабақтың  әдісі:  сын тұрғысынан  ойлау  элементтері, ішінара іздену, АКТ, репродуктивті.
Сабақтың көрнекілігі:  интербелсенді тақта,  үлестірме қағаз, семантикалық кесте, кітаптар.
Пәнаралық байланыс:  әдебиет,  тарих пәндері.                                  
І.Ұйымдастыру кезеңі:
-Сәлемдесу.
Поэзия минуты:                                                        
Жеткен арман- жаса Тәуелсіздігім
Өз  қолыма  берген  ерлік, тізгінін.
Ие болған  әлем  ілтипатына,
Дербес, бейбіт  мемлекетпіз  біз  бүгін.
ІІ. -Балалар, өткен тапсырмаларға  шолу жасайық. Зымыран  сұрақтарға жауап берейік. 
1. Лексика  дегеніміз не?
2.Сөздердің тура, ауыспалы мағынасы дегеніміз не?
3. Көп мағыналы сөздер дегеніміз не?
4.Омонимдер дегеніміз не?
5.Синонимдер дегеніміз не?
6.Антонимдер дегеніміз  не?
7. Табу дегеніміз не?
 8.Эвфемизм дегеніміз не?
9.Дисфемизм дегеніміз не?
10. Тұрақты тіркестер дегеніміз не?
11. Сөздік қор дегеніміз не?
12. Сөздік құрам дегеніміз не?
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Балалар,  төмендегі  сөздердің  ерекшелігі неде?  Осы  берілген сөздер қазіргі таңда қолданыста бар ма?
Садақ,  жебе,  дулыға, патша, кебеже, хан 
-Жауаптары тыңдалады.
Не  үшін  тілімізде  кейбір сөздер  қолданыстан шығып қалған?
-Олай болса,  қоғам дамуына  байланысты  тіліміздегі  қолданыстан  шыққан сөздер  көнерген сөздер деп аталады. 
Көнерген  сөздер екіге бөлінеді. Олар:  архаизмдер мен тарихи сөздер.
Архаизмдер- халықтың  тұрмыс-тіршілігіне, салт-сана, әдет-ғұрпына қарай  әр дәуірде  өзгеріп, басқа  сөздермен ауысып  
отырған  немесе  ескіріп кеткен  сөздер.
Мысалы: Жақсының  сөзі  диірменнен  шыққандай.
Жаманның  бөзін алғанша,  жақсының  сөзін ал.
Дүмше  молда  ел бұзар.
Тарихи сөздер- қолданылған  дәуірі өтіп, ескі  заманның  өзімен  бірге  көнерген  тарихи атаулар.
Мысалы.  Бақпен асқан патшадан, мимен  асқан  қара артық.
150-жаттығу    1.Жиі қолданылатын сөздер: сорпа, тамақ, ас, от, ыдыс, теңіз, балық,      пышақ
Мүлде  қолданылмайтын  атаулар: шатұқ, мүйіз , у.
63

Махмұт Қашқари 11 ғасырда  түркілерден шыққан  білімпаз  тілші ғалым, әдебиет үлгілерін жинаушы.
Кім  тапқыр?
Жұмбақ сөздегі көнерген сөзді  тап.
1.
Ақ сандығым ашылды, ішінен жібек шашылды. (Күн)
2.
Мүйізіне  бір  құшақ, пішенді  іліп  алады.
Шаруа  баққан  ұл  құсап, Ақырға  шөп салады. (айыр)
Ақыр- астау, науа, малға  шөп салатын ыдысы.
151-жаттығудағы  көнерген сөздерді ата,
5,6  мақалды кірістіріп,   мәтін құрап жаз.
 152-жаттығу. Киелі, көн  ыдыс, піспек,  саба сөздеріне сөйлем құрау.
Қандай киелі  нәрселерді білесіңдер?
С.Мұқанов- жазушы,  қазақ әдебиетінің көрнекті  қайраткері.  Әдебиет сабағынан «Лашын»  әңгімесін  өткенде тағы да 
түсіндіремін.
Әр қатар бойынша берілген сөздерге  «Математикалық  мінездеме» жасау.
1-қатар:  киелі
2-қатар:  піспек
3-қатар: саба
Тақтаға:  Ағыбаева  Гүлсезім  «көн ыдыс» - сөзін   талдады.
  ІҮ.  Жаңа сабақты  бекіту.
Ертегіден  үзінді көрсетіледі, көнерген сөздерді тауып, түрлерін ажырату, қай ертегі екенін табу.
...тартуды  үйренеді, тартқан садағын тоғыз қабат кетпеннен өткізеді.  Жылқыға  келсе,  жылқының  ішінде  тігулі  қара  ... 
тұр. Көш тұсынан  өтіп  бара  жатқан  кезде, ...  шығып   шайқақтап,  перінің  қызы  Бекторы  сөйлейді.
Ертеде  Мадан деген ... болыпты.  Хан  бұйырған  соң, амал жоқ, ...өзара  ақылдасып,  іздеуге  кіріседі.
Ү. Сабақты қорыту. Семантикалық  кесте.  Соңынан жауабын тақтадан көрсету. Балалар  бір-бірінің  қатесін тексеріп, 
бірін-бірі бағалайды.
  Мысалдар 
  Архаизм  сөздер
   Тарихи сөздер
1.Ханзада
 +
2.Болыс
+
3.Зындан
  +
4.Уәзір
+
5.Би
+
6.Хан
+
7.Лашық
+
8.Найза
+
Бағалау:
«5»- 7,8 жауап   «4»- 5,6 жауап   «3»- 3,4 жауап
-Балалар, мектебімізде қазақ тілі мен әдебиетінің апталығы болып жатырғанын білесіңдер.  16 желтоқсан  қандай мереке?  
Тәуелсіздікке  байланысты жаттаған  «Тәуелсіздік төрінде»  атты өлеңін  Сағидуллаева  Аружан мәнерлеп айтып береді.  
Сонымен қатар осы  тәуелсіздігімізге  басқа  оқушылар  да  сабаққа жақсы жауап беріп, өз үлестерін қосты.
ҮІ.Үйге тапсырма беру. 155-жаттығу.  Мәтінге ат қойып,  ұлттық ұғымдарды білдіретін сөздерді теріп жаз. Архаизм, 
тарихи сөздерді бөліп жаз.  Қазақ халқының қандай салт-дәстүрін білесің, ауызша әңгімелеуге дайындалып келу.
ҮІІ. Оқушыларды бағалау. 
*****
Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
өзін – өзі тану пәнінің мұғалімі  Дыханова Мунсыз Куванышбаевна
Пәні:
Өзін-өзі тану
Сыныбы: 
6 «А»
Тақырыбы:
Құндылық:
Қасиеттер:
Әдептен озбайық     №10 сабақ                                                                     
дұрыс іс-әрекет, имандылық
имандылық, ізгілік, адалдық, кішіпейілділік, мейірімділік, сыпайылық, қарапайымдылық.
Мақсаты:
Оқушыларға әдептен озбауды түсіндіре отырып,дұрыс әрекет құндылығының 
маңыздылығын ашу. 
Міндеттері:
-адами қарым-қатынастағы әдеп нормаларын түсіндіру;
-әдеп нормаларын ұстану іскерліктерін дамыту;
-әдептілікке, мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Технологиясы (модуль), 
әдістері:
АКТ,СТО ( талдау жасау, жағдаяттарды шешу, эссе жазу), ойын технологиясы, топтық 
жұмыс,  
Ресурстар:
Мультипроектор, оқулық, дәптер, карандаш, қағаз
            Іс-әрекет
Кезеңдері
Мұғалімнің іс-әрекеті
64

I.Ұйымдастыру кезеңі
 
5 т ережесі. Тыныштық сәтi.  (нұрға бөлену)
Қайырлы күн, балалар! Сіздерді көргеніме өте қуаныштымын!
     Сендердің жүректерің — сендердің кішкене жарқыраған күндерің. Ол да күн сияқты 
жан-жағына нұрын шаша отырып, жылулық береді. Сендер жақсы іс-әрекеттерің 
арқылы достарыңмен, туыстарыңмен бөлісесіңдер. Ал, енді нұрымызды әке-
анамызға,бауырларымызға, достарымызға,жер бетіндегі барлық адамзатқа,  және 
өзіміздің әдемі жер шарымызға, бәріне-бәріне жіберейік, жақсылық тілейік. 
Енді жайлап көздеріңізді ашуларыңызға болады. Қане, кім өзінің әсерімен бөліскісі 
келеді?
II.Үй тапсырмасын тексеру
Әдеп ұғымына шағын эссе жазып келу 
III. Дәйексөз 
Адамда жақсы қасиет болмаса,
Оған бақ та бақыт та қонбайды Ж.Баласағұни
«Ойлан тап» ойынын ойнату арқылы
жаңа сабақтың тақырыбын анықтау
(Суреттегі жануарлар мен заттар атауларының алғашқы әріптерінен сөз құрастыру, дұрыс 
шешкенде «Әдептілік» сөзі шығады)
 IV. Мұғалімнің сыйы, 
әңгімелеу, сұхбат.
Сұрақ-жауап
Мәтінмен жұмыс
Тістелген алма әңгімесі 
бойынша сұрақтар:
«Әдеп» (әдәб) – тәрбиелілік, көрегенділік, әдептілік деген мағыналарды білдіретін 
арабтың сөзі. 
«Әке мен бала» бейнеролигін көрсету арқылы сабақты бастау
Адами қарым - қатынастағы ең басты міндет не? Әдепті сөйлеудің адами қарым – 
қатынасқа ықпалы қандай?  Сіз өмірде қандай әдеп қағидаларын ұстанасыз?  Қазақ 
халқының қандай әдеп нормаларын білесіз?
Жігіттің қылығын қалай бағалайсыздар?
Бақ иесінің жігітті ұнату себебі неде?
Жігіт пен бақ иесінің қандай ортақ қасиеттері бар?
Топтық жұмыс
Не істер едіңіз?
Не айтар едіңіз?
Сұрақ-жауап
Дәптермен жұмыс
1-тапсырма
2-тапсырма
Жағдаяттарды шешу.
Автобуста отырсыз. Үлкен қарт адам кірді. Бос орын жоқ. Көшеде бір қарт адам құлап 
қалды.
Сіз мектепте біреудің сөмкесін тауып алдыңыз.
Сіз дүкенде кезекте тұрсыз. Сіздің артыңызда әжей тұр. Көшеде, мектепте, таныс кісілер, 
мұғалімдер кездесті. Үлкен кісі қолындағы затын көтере алмай келе жатыр.
Өзіңе көмектескен адамға немесе жолдасыңа не деп айту керек?    - Рахмет
Тамақ ішіп болған соң не деу керек?
- Тамағыңыз дәмді екен, рахмет.
Байқаусызда біреуді қағып кетсең не деу керек?    - Кешіріңіз. 
Сыныпқа кешігіп келсең не істер едің?
- Мұғаліммен, жолдастарыммен амандасып, кешірім сұрар едім.
Мектептен, қонақтан қайтқан кезде не дегенді ұмытпау керек? - Сау болыңыз.
Әдепті адам қандай болуы керектігін топшылатып, тұжырымыңды жаздыру.
Адамға тән жақсы қасиеттердің тізбегін жасату
VI.Топпен ән айту 
Келші, келші балашым әнін топпен айтқызу
Айым болып тудың ба?     Күнім болып тудың ба? 
Әке жолын қудын ба?        Ата жолын қудың ба? 
Бұл дүниеге келген соң,      Сұрауы бар судың да... 
Қуанышым, арай жүз,       Сөйлесерміз талай біз. 
Бар ағайын жиналып,        Мәз боп саған қараймыз. 
Сендей бала ешкімде,         Болмаған  деп санаймыз. 
Не деп енді мақтайын,       Айтуға сөз таппаймын. 
Мақтап кетсем көбірек,    Мен әжеңе жақпаймын. 
Келші, келші, балашым,     Бір иіскемей жатпаймын. 
VII. Үйге тапсырма беру
“Бір атаның балалары” әңгімесін оқып келу 
VIII. Соңғы тыныштық сәті
Соңғы тыныштық сәтi 
Әдеп пен әдептілік – өмірді ретке келтіретін адамдық ұстаным. 
«Тыныштық, тыныштық, тыныштық, тыныштық бар жерде,
Тыныштық, тыныштық, тыныштық, тыныштық бүкіл әлемде». 
*****
65

Қызылорда облысы, Байқоңыр қаласындағы Қармақшы аудандық білім бөліміне қарасты
 «№275 орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
I санатты химия пәнінің мұғалімі  Кужагулова Гульшат Клышбековна
Сабақтың тақырыбы: VIII тарау. Сілтілік металдар. Галогендер. Олардың қосылыстары. §  65. Сілтілік металл - натрий
Сабақтың мақсаты:
а)   оқушыларға   жаңа   тараудың   ерекшелігін   түсіндіре   отырып,типтік   металдардың   өкілі   ретінде   натрий   металымен
таныстыру,оның периодтық  жүйедегі  орны,  атом  құрылысы, табиғатта  кездесуі,  физикалық  және  химиялық  қасиеттерін
меңгерту;
б) дамытушылық: оқушылардың өздігінен ойлау, бақылау, тұжырым   жасай алу қабілеттерін дамыту, логикалық ойлауын
жетілдіру;
в) тәрбиелік: белсенді іс-әрекетке, ұқыптылыққа, тәрбиелей отырып, қауіпсіздік ережелерін сақтай білуге үйрету. 
Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ
Сабақта қолданылатын әдістер: репродуктивті,  түсіндірме-көрнекілік, ішінара іздену, тәжірибе көрсету әдісі,ақпаратты-
комплексті,түсіндірмелі,топтық
 Сабақтың көрнекілігі: интербелсенді тақта, таратпа қағаздар
Пәнаралық байланыс: математика, биология, география, физика,әдебиет
Сабақтың барысы: 
І.   Ұйымдастыру кезеңі
ІІ.  Үй тапсырмасын сұрау
ІІІ.  Өткен сабақты қорыту
ІV.  Жаңа сабақ
V.  Жаңа сабақты бекіту
VІ.  Жаңа сабақты қорыту
VІІ. Үйге тапсырма
VІІІ. Оқушылар білімін бағалау
І. Ұйымдастыру кезеңі ( Оқушыларды түгелдеп, олардың назарын сабаққа аудару).
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау    §64. Тотығу дәрежесі.Тотығу-тотықсыздану реакциясы
1. Электротерістілік деген не?
2. Тотығу-тотықсыздану реакциялары дегеніміз не?
3. Тотығу және тотықсыздану процесі дегеніміз не?
4. Тотықтырғыш, тотықсыздандырғыш дегеніміз не?
5. Тотығу дәрежесі дегеніміз не? Оның сандық мәні қалай анықталады?
6. Күрделі қосылыстардағы элементтердің белгісіз тотығу дәрежесін қалай есептеп шығарады?
7.Тотығу-тотықсыздану реакция теңдеуін теңестіргенде қандай әдісті қолданамыз?
№2 
   Мына қосылыстарды қай элементтің тотығу дәрежесі нольге тең және басқалары қандай тотығу дәрежесін көрсетеді ?
    
 
    Н
2
S   N
2
,   HI,  H
2
,   NaF,   CI
2
,   CaF
2
№8 
   K
2
 Cr
2
 O
7
  қосылысындағы хромның тотығу дәрежесін есептеп шығар.
Қатесін тап.
а) ?
-3
    H
3
 
+1
    
ә) Ca
3
+2
   P
?
-3
б) Ca
?
 F
2
-1
   
в) 
N
2
?
г) Na
+1
 F
?
“Құпия сөздің кілтін аш”           
 
Магний
хлориді
Кальций
гидроксиді
Калий
оксиді
Натрий
сульфаты
Фосфор        
қышқылы
Натрий 
гидроксиді
Na2SO4
Д
А
Г
Н
М
А
MgCl2
А
Л
Д
О
С
Б 
K2O
Ю
Э
Т
Б
А
Ж
Ca(OH)2
Щ
Р 
М
К
 Р
 О
H3PO4
Т
Л
К
Ь
И
Р
66

NaOH
С
Я
М
Э
К
Й
ІV. Жаңа сабақты түсіндіру
                       VIII  тарау. СІЛТІЛІК МЕТАЛДАР. ГАЛОГЕНДЕР. 
                                     ОЛАРДЫҢ ҚОСЫЛЫСТАРЫ
        Алдыңғы тарауларда химияның негізгі түсініктерімен таныстыңдар, элементтердің периодтық жүйесі, атом құрылысы
және химиялық байланыс, заттардың құрылыс теория негізінде химиялық элементтерді, жай және күрделі заттарды мына
сызбанұсқаға сай: құрамы → құрылысы → қасиеті бойынша сипаттауды үйрендіңдер.
              Осы   білімдеріңе   сүйіне   отырып,   типтік   металдар   ─сілтілік   металдар   мен   типтік   бейметалдар   ─   галогендердің
құрылысын және қасиеттерін қарастырамыз. Бұл тарауда металдардың бейметалдардан айырмашылығын жай және күрделі
заттардың құрылысы және қасиеттері арқылы анықтаймыз.
                               

жүктеу/скачать 9,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: