Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі «Болашақ» академиясы
жүктеу/скачать 5,4 Mb. Pdf көрінісі
|
МАМАНДЫҚҚА БАЙЛАНЫСТЫ ОҚЫТУ
Халықаралық білім беру корпорациясы (Қазақ-Америка университеті), Алматы қ., Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік тілдің əлеуметтік-қатысымдық қызметін кеңейту мен дамытуда, оның ғылымда, елдің өндіріс жəне ауыл шаруашылық салаларында, халықаралық байланыстарда қолдану аясының дами түсуі студенттердің болашақ мамандығымен тығыз байланысты. ЖОО бітірген жас маман-экономиканы ілгері дамытатын болашақ маман. Заманауи білім беру үдерісі ең алдымен жеке тұлғаға бағытталып, тіл үйренушінің іскерлігін, коммуникативтік құзыреттілігін дамыту міндеттерімен ұштасады. Кəсіби қазақ тілін меңгерту бүгінгі қоғамдық- əлеуметтік қажеттілікпен сəйкестендірудің маңызды алғышарты ретінде мəселе болып саналады. Кəсіби қазақ тілін мамандыққа қатысты оқытудың ұтымды жақтары: кəсіби қазақ тілін кəсіби қатынас құралы ретінде қолдана алады, кəсібіне байланысты жинаған лексикалық сөздік қорды сұранысына қарай пайдаланып, өз мамандығына қатысты ой-пікірлердің толық, анық жеткізу дағдысы қалыптасады, қазақ тілінің танымдық қызметінің маңызы арта түседі; күнделікті өмірде ресми-іскери қатысымдық сөйлесуге тəн тілдік бірліктерді меңгеріп, мамандыққа қатысты іс-қағаздарды жазуды үйренеді; болашақ маманның жеке тұлға ретінде қалыптасуына, өсуіне жəне дамуына, өз мамандығын саналы игеруге мүмкіндік туады. Қазақ тілін мамандыққа байланысты оқытуда жүргізілетін жаттығу жұмысының мəні зор. Жаттығулар тілді үйрететін негізгі құралдардың бірі болып табылады. Студенттер
20
бағдарламаға сай оқулық материалдарын меңгергендерімен, жаттығу жұмыстары тиянақты жүргізілмесе, білім тиянақты болмайды, үйренгендерін тез ұмытып қалады. Сондықтан да оқытушы студенттерге сапалы да терең, берік білім берумен қатар жаттығу, дағдыландыру жұмыстарын да тиянақты жүргізіп отыруы тиіс. Жаттығу нəтижесінде студенттер алған теориялық білімдерін практикада тез де дəл қолдана алу дағдысына ие болады. Жаттығу арқылы студенттер өздерінің алған білімдерін нығайтып, нақтылап қана қоймайды, сонымен бірге өз беттерімен жұмыс істеуге, жаттығу кезеңінде үзіліссіз талдау, жинақтау жұмысын жасайды, жаттығу арқылы білімін жүйелейді. Грамматиканың заңдылықтарын меңгеріп, оны сөйлеуде қолдану арқылы ғана байланысты ойды білдіруге болады. Бірақ грамматикалық заңдылықтарын жатқа білгенмен, оны сөйлеуде қолдана алмаса, ол да тіл білгенге жатпайды. Сондықтан да тіл үйрету, тілдік нұсқаларды студентке білгізу жəне олардың сөйлеуде қолдануын меңгерту жаттығудан басталады. Жаттығуларды ғылымда екіге бөледі: тілдік жаттығулар жəне сөйлеу жаттығулары. Тілдік жаттығулардың міндеті тілдің грамматикалық материалын студентке меңгерту. Тілдік жаттығулар тілдік тұлғаны таныстырады, оны қолданып үйренуге жаттықтырады. Сөйлеу жаттығулары тек жаттығуларда меңгерілген тілдік материалды керек кезінде, айтылатын ойға байланысты студент орынды қолдана алатын болуын көздейді. Сөйлеу жаттығулары қарым-қатынас жасауға бағытталады. Оған сұраққа жауап беру, өзі сұрақ қоя білу, тілдік жаттығуларда меңгерген сөйлем үлгілерін сөйлеуде еркін қолдану, орысшадан қазақшаға аударып, тақырып бойынша шағын əңгіме құрастыру, жоспарланбаған, дайындалмаған тақырыптарда сөйлесу т.б жатады. Сөйлесу жаттығуларын барысында қазақша сөйлеуге студент əбден жаттығады, сөйлеу автоматты түрге көшеді. Мысал ретінде, болашақ байланысшыларға арналған «Радиотехникалық материалдар» атты мəтінді алып жаттығу жұмыстарына тоқталайық. Радиотехникалық материалдар Радиотехникада жиі қолданылатын материалдардың бірі-мыс Мыстан радиотехникада керекті бірнеше бөлшектер жасайды. Мысалы: трансформатор үшін төменгі жиілікті дроссельдердің орамдарын, кабельдердің сымдарын. Жиі қолданылатын материалдарға жататынның бірі-алюминий. Алюминийден сымдар, парақ, фольга т.б жасайды.
жасауға пайдаланады. Жездің қатты түрі: механикалық беріктігі өте жоғары, сымның əр түрлерін, шайбалар жасайды. Қола бронза: антеннаның сымдарын, түтіктердің жуан жəне жіңішке түрлерін жасайды. Қорғасын: конденсаторлар үшін фольга, аккумуляторға пластина, балқитын сақтандырғыштар жасу үшін пайдаланады. Қалайы: дəнекерлеу үшін пайдаланады. Мырыш: мырышпен металдың беттері жаңқауықтанбас үшін қаптап жабады, флюсті дəнекерлеу үшін пайдаланады. Күміс: релелердің түйістірмелерінде қолданады, сымдардың сыртқы қабатын тотықтан, заттың бетін сақтау үшін күміспен жабады. Платина: түсі сұрлау келген метал. Релелердің қосатын ұштарына, температураға өте төзімді. Вольфрам: ақ, күміс түсті метал, температураға өте төзімді. Тұрмыста электр шамдарының қылдарын жасайды. Константан: кедергілер мен реостаттар, электроқыздырғыш приборлар жасайды. Нихром: əр түрлі электрқыздырғыш элементтер мен сымдардан резисторлар жасайды. Тапсырма №1. Сөздікпен жұмыс істеңіздер, мəтіннен табыңыздар. мыс-медь- copper бөлшек-часть, деталь-detail түтік-труба - chimney дəнекерлеу-паять-welding қорғасын-свинец-lead мырыш-цинк-zinc орам-моток-winding берік-прочный-resistant құрылыстық-строительный-building material тотық-ржавчина- rusting
21
тотықтану-ржаветь – to rust төзімді-стойкий-steady шам-лампа-lamp сұр-серый-grey
1.Радиотехникада жиі қолданылатын материалдардың бірі 2.Алюминийден нелер жасайды? 3.Платина қандай метал? 4.Металдың беттерін мырышпен неге қаптайды? 5.Электр шамдарының қылдарын жасайтын метал 6.Температураға өте төзімді метал
Бір тілдің шеңберінде қолданылатын терминдерді түгелдей жинақтап, жүйелейтін ғылымды терминология дейміз. Терминологияны толықтыратын, əрі дамытатын-салалық терминдер. Қазақ тіліндегі кірме терминдер қазақ терминологиясының, лексикасының едəуір бөлігін құрайды. Қазақ терминологиясының қорына негізгі екі бағытта кірме терминдер енеді:орыс тілі терминдері жəне халықаралық терминдер. Тапсырма №3.Термин мəселесі туралы өз пікіріңізді білдіріңіз «Біріншіден, өз басым түбірі латын, грек тілдерінен алынып, Еуропа тілдерінің бəріне сіңісті болып кеткен термин сөздерді сол күйінде қалдырған жөн деп есептеймін. Екіншіден, түбі таза орыс, славян тілдерінен алынған сөздерге міндетті түрде қазақша балама табуға болады деген пікірмен келісуге болады. Үшіншіден, əрбір терминді бекітуде оның орыс, түрік, Еуропа тілдеріндегі нұсқаларына салыстырмалы талдау жасап, қазақ тілінің тілдік нормасына сəйкесін ғана қабылдаған жөн. Төртіншіден, қазақ тілінің термин жасау мүмкіндігі тарылған жағдайда туыс тілдердің, яғни түркі тілдерінің терминдері ескерілген жөн. Бесіншіден, терминнің қазақ тіліндегі бірінші кездескен баламасымен шектеліп қалмай, онымен ұялас, іргелес сөздердің мағынасын, реттік жүйесін тұтас қамтыған жөн» Мұхтар Құл-Мұхамед «Егемен Қазақстан» газеті «Аударуды қажет етпейтін терминдерді қазақшалаймыз деп қателіктерге ұрыну жиі ұшырасады. Мəселен, эпонимдерді аударудың еш реті жоқ. Алгоритмді бағдаржол деп аударудың ешқандай қисынға келмейтіні анық. Алгоритм адам аты-«əл-Хорезми», сондықтан оны аударудың қажетсіздігі өзінен өзі түсінікті. Бұл жөнінде айтылып та жазылып та жүргеніне қарамастан бағдаржол терминін қалыптастыруға ұмтылушылар бар» Ш. Құрманбайұлы, филология ғылымдарының докторы, профессор
1.Сəтсіз аударылған терминдер: Телефон-сымтемір, радио-үнжария, директор-мүдір, министр-уəзір, тираж-ұзынсан, техника-жасалым, рецепт-ішірткі. 2.Тұрақты қолданылмай немесе бұрынғысынша шет тілдеріндегі нұсқалары жарыса қолданылып жүрген терминдер: Мəртебе-статус, сынып-класс, мəтін-текст, əлеует-потенциал. 3.Əр сөздікте, əр түрлі деңгейдегі оқулықтар мен ғылыми еңбектерде түрліше қолданылып жүрген терминдер: Спонсор-демеуші, мияткер, қолдаушы; ткань-ұлпа, тін; клетка-жасуша, торша т.б. Тапсырма №6. Мəтіннен туынды зат есім, туынды сын есімдерді теріп жазыңыздар. Тапсырма № 5. Тест жұмысы 1.«Электронные оборудования» деген тіркестің қазақша баламасын табыңыз а) Электрондық құралдар ə) Электрондық заттар б) Электрондық бұйымдар
Сын есімді көрсетіңіз? 2.Негізгі сын есімді көрсетіңіз 22
а) құрылыстық ə) ұлттық б) сұр
3.Туынды зат есімді көрсетіңіз а) бөлшек ə) сымдар б) шайбаның
4.«Официальный»сөзінің аудармасы? а) мемлекеттік ə) ресми б) мəдени
а) байлық ə) күш-қуат б) механикалық Етістікті көрсетіңіз а) дəнекерлеу ə) сымды б) ұялар Үй жұмысы ретінде ұялы телефондар,тоңазытқыштарға жарнама дайындатуға, «Диод», «лазер», «транзистор», «қондырғы», «талшықты-оптикалық кабель» деген термин сөздердің мағынасын анықтатуға болады. Ұсынылған жаттығулар жүйесі студенттердің сөздік қорын молайтып, сөйлеуге жаттықтырады, білімін жүйелейді. Студенттерді мамандыққа байланысты оқыту оқытушының іздесіне, шеберлігіне байланысты.
1.Бөрібаева С.Б. Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу. – Алматы: Зият-Пресс, 2006. – 220 б. 2.Ерназарова З.Ш. Қазақ тілі. Жаттығылар жинағы. – Алматы, 2006. – 112 б.
УДК 811.111
school number 1, Osakarovka s., Karaganda region, Republic of Kazakhstan
Nowadays there are many types of teaching children to English language. And one of them are interesting games. Because primary school children love playing games. Children will learn through games:
Games make learning fun so your class and children are willing participants and not just there because they have to be.
they feel more confident and do even better.
Playing a game has a purpose to it, an outcome, and in order to play children have to say things – they have a reason to communicate rather than just repeating things back mindlessly. Therefore they want to know and learn more.
Games stimulate and motivate children to new levels.
If they do not pay attention during the presentation of new language, and make a mental effort to memorise it, they will not be able to play the games well, and they will let their team and themselves down, so they make more effort to join in and learn as much as possible.
Children use the language all the time during the games 23
The physical games help to keep everyone stimulated and focused. Children naturally have a lot of energy and are not good at sitting for long periods so if you throw in a game with movement from time to time you will prevent them from getting restless and bored.
everyone down or throw in an exciting game when you want to pick up the pace. The following games are great for children to learn English language Game: Alphabet whispers What You Need:
Sheet of paper and pens
6 or more players
The children split up into groups of three, one is at the blackboard, one is sitting down and one is running between the two. The sitting children have a sheet with the alphabet printed out in a disordered manner - she/he whispers the first letter to their team mate who in their turn runs to the board and whispers the letter to their other team member. If the letter is understood she/he writes it on the board. The first team to write it correctly gets a point. This can also be adapted to spelling words. The teams can change positions and get maximum benefit from this game.
A room filled with colorful objects
At least 6 friends
Everyone stands in a circle, except for one person that is chosen to stand in the middle. The person in the middle gets to shout the name of a color. Everyone in the circle must then run and as fast as they can, try and locate something that is the color called. The first person to have the correct colored object wins and now stands in the middle to start the game again.
Game: Clothes Fun What You Need:
Some clothes
At least 6 friends
Children form teams of 3. Each team has a bag with some clothes in it. The first team member puts on the clothes. He/She must say, "This is my shirt", "These are my trousers", "This is my hat" etc., with each item of clothing. Then when all the clothes are on, they say, " I'm dressed" and start removing the clothes, passing them to the next team member, who repeats the process. If you have some fancy high-heeled shoes and silly hats this is a really fun game! Very young beginner students will normally only say, "shirt", "hat" etc. but it's still a worthwhile game for the vocabulary.
Flashcard of the animal
10 or more players
This is a fun activity for young learners on the topic of animal noises. After teaching the animals and their noises sit each S in a different part of the classroom and assign them as different animals (to make it clearer you can give each S a flashcard of the animal they are representing). Walk around the room and talk to each S, who can only reply as an animal. E.g. T: "Hello Yumi", S1:"Moo! (cow). T: "What's your name?" S2: "Roar!" (lion). T: "How are you, Kenta?" S3: "Bow-wow!" (dog). Game: Giants, Wizards, and Elves Number of kids: at least 4, but best for larger groups. How the game is played: This is a whole-body game based on Rock, Paper, Scissors. Before you begin, explain these rules to the players:
Wizards conquer elves. To be a wizard, make a triangle with your arms over your head (like a wizard hat). 24
Elves conquer giants. To be an elf, place your hands alongside your ears with index fingers extended. Divide the kids into two teams with a space of about 4 feet between them. Direct each team to retreat a few feet for a huddle to decide which they will be: giants, wizards, or elves. In their huddles, each team decides what they will be, plus a backup choice. Then they come back to their 4-feet-apart stance. On a count of three, each team yells what they are. If one team yells "Elves!" and the other yells "Wizards!," the wizard team will chase the elves to their safe zone (you can mark these with cones or use a tree or other found object). Anyone who is tagged becomes part of the opposing team. If both teams yell the same creature, they do it over using their backup choice. What the game teaches: Agility, listening skills, teamwork. Game: Easy as 1, 2, 3 What You Need:
3 people
A blindfold
Paper
Pen Instructions: 1. Choose one person to be the first “listener.” 2. Have the “listener” stand in the center of the room, and put on a blindfold. 3. Another player then goes to any area of the room they choose and claps. 4. The blindfolded person points to the area they think they heard the claps coming from. 5. If he points in the wrong direction, he gets an “x” marked on a sheet. 6. If he points in the right direction of the clap, he receives a check mark. 7. Repeat this ten times, and have the player who claps move to different parts of the room each time. 8. After ten tries, the game becomes harder. The blindfolded person now has to cover one ear with his hand and try to guess the direction of ten more claps. 9. Everyone takes a turn at the game. 10. The object is to see how well you can hear, and how covering an ear affects your ability to sense direction. What the game teaches: listening skills, teamwork. Game: Museum Statues What You Need:
3 or more players
A spacious room Instructions: 1. Have the players gather in a large room, called the “Museum.” One person, who is “it” should then leave the room and count to 20. 2. The players then pose like statues, and the person who is “it” comes back and pretends to be a museum guide. 3. If the guide leaves the room, the players must choose a new pose. 4. When the guide spots someone moving, that player becomes a tourist, and must follow the museum guide. 5. Anytime the guide looks at another statue you can quickly change your pose. 6. Continue play until only one statue is left. He becomes the new museum guide. What the game teaches: Problem-solving, to be active Game: Alphabet Animal Game What You Need:
One friend or lots of friends to make it even more fun! Instructions: 1. Think of an animal that begins with the letter ‘a’. (like ant) 2. The next person has to think of an animal which begins with the last letter of the last animal thought of within a certain time limit. (like: an(t) – (t)urtle) 3. Continue the pattern until someone fails to think of an animal.
So this games will help not only for children also for teachers. Teachers will discover new ways to: 25
Encourage even those who are always at the bottom of the class.
Improve your pupils' grades.
Save preparation time.
Successfully handle mixed ability situations in class.
Enjoy yourself more in class.
Achieve results 2x as fast
УДК 81: 372.881.1 ФОРМЫ И МЕТОДЫ РАЗВИТИЯ КОММУНИКАТИВНЫХ НАВЫКОВ У УЧАЩИХСЯ ПРИ ОБУЧЕНИИ АНГЛИЙСКОМУ ЯЗЫКУ
Карагандинский индустриально-технологический колледж, г. Караганда, Республика Казахстан
Покажи мне, и я запомню. Увлеки меня, и я научусь. Китайская мудрость Происходящие сегодня изменения в общественных отношениях, средствах коммуникации требуют
повышения коммуникативной компетенции школьников, совершенствования их филологической подготовки, поэтому приоритетную значимость приобрело изучение английского языка как средства общения и обобщения духовного наследия стран изучаемого языка и народов. Перед преподавателями английского языка стоит задача сформировать личность, которая будет способна участвовать в межкультурной коммуникации. В моей системе работы накоплен определенный опыт по развитию коммуникативных навыков учащихся на уроках английского языка и во внеурочное время. Коммуникация предполагает самостоятельность, независимость, оригинальность мышления, богатство отношений. Учитывая это, я построила свою работу, направленную на положительную динамику развития знаний, умений и навыков ребенка в первую очередь на уроках, а затем во внеурочное время. На протяжении нескольких лет я, как учитель предметник, активно с интересом для себя, работаю в этом направлении. Процесс овладения коммуникативными навыками представляет собой многократное выполнение иноязычных действий, направленных на автоматизацию в различных видах речевой деятельности и общении на английском языке. Остановимся для начала на содержании обучения английскому языку в средней школе. Оно реализует основные цели, направленные на развитие у школьников культуры общения в процессе формирования коммуникативных навыков. Данные навыки предполагают формирование как чисто лингвистических навыков (лексических, фонетических, грамматических), так и их нормативное использование в устной и письменной речи. Различные темы, тексты, проблемы, речевые задачи ориентированы на формирование разных видов речевой деятельности, развитие социокультурных навыков и умений, что обеспечивает использование английского языка как средства общения. При изучении английского языка в основной школе (5-10 классы), в центре внимания находится последовательное и систематическое развитие у школьников коммуникативных навыков в процессе овладения различными стратегиями говорения, чтения, аудирования и письма. В коммуникативные навыки включаются следующие важнейшие умения: - читать и понимать несложные, аутентичные тексты (с пониманием основного содержания и с полным пониманием); - устно общаться в стандартных ситуациях учебно-трудовой, культурной, бытовой сфере; - в устной форме кратко рассказать о себе, окружении, пересказать, выразить мнение, оценку.
26
- умение письменно оформить и передать элементарную информацию (письмо). Основной целью обучения английскому языку в школе является развитие способности школьника к общению на английском языке. Реализация этой цели связана с формированием у учащихся ряда коммуникативных навыков: понимать и порождать иноязычные высказывания в соответствии с конкретной ситуацией общение, речевой задачей и коммуникативным намерением; осуществлять своё коммуникативное поведение в соответствии с правилами общения и национально-культурными особенностями страны изучаемого языка. В основе обучения детей устному общению на иностранном языке в начальной и средней школе лежит игра, которая, по меткому выражению И.А. Зимней, является психологическим оправданием для перехода на новый язык обучения. Использование игры как способа формирования коммуникативных навыков в начальной школе, позволяют учителю формулировать такие речевые задачи, в которых есть мотив и цель речевого действия и которые диктуют употребление необходимых образцов общения. Например, в первом классе для организации тренировки детей в употреблении образца общения «Моя(кошка) умеет(прыгать)» можно предложить такую речевую задачу: «Злой волшебник заколдовал наших любимых животных. Чтобы их расколдовать (это игровой мотив), нужно сказать, что они умеют делать (это цель данного речевого действия)». Вслед за учителем, который дает образец решения коммуникативной задачи, каждый ученик рассказывает о своем животном: Учитель: Моя собака умеет бегать. Му dog can run. У1: Моя лягушка умеет прыгать. My frog can jump. У2: Мой попугай умеет летать. My parrot can fly. Чем больше игровых приемов использует учитель, тем интереснее проходят уроки, тем прочнее усваивается материал. В методическом плане коммуникативная игра представляет собой учебное задание, включающее языковую, коммуникативную и деятельностную задачи. Так например, игра «В МАГАЗИНЕ». На прилавке магазина разложены различные предметы одежды или еды, которые можно купить. Учащиеся заходят в магазин, покупают то, что нужно. P 1 : Good morning! P 2 : Good morning! P 1 : Have you a red blouse? P 2 : Yes, I have. Here it is. P 1 : Thank you very much. P 2 : Not at all. P 1 : Наve you a warm scarf? P 2 : Sorry, but I haven`t. P 1 : Good bye. P 2 : Good bye. Таким образом, я рассматриваю игру как ситуативно - вариативное упражнение, где создаётся возможность для многократного повторения речевого образца в условиях, максимально приближенных к реально-речевому общению с присущими ему признаками - эмоциональностью, целенаправленностью речевого воздействия.
- создание психологической готовности детей к речевому общению; - обеспечение естественной необходимости многократного повторения ими языкового материала; - тренировка учащихся в выборе нужного речевого варианта;
последовательности в серии фотографий или фрагментов текста, обнаружение отсутствующих элементов в изображениях и текстах, формулирование точных инструкций партнеру для успешного выполнения им задания, поиск ответов на вопрос путем соединения вместе всех факторов, известных остальным участникам. Например, функционально - коммуникативное задание «Собери пословицу» ученик читает начало пословицы, команды должны закончить ее. При правильном ответе команда получает балл. Например: A FRIEND IN NEED ……
27
IS A FRIEND INDEED. Формированию коммуникативных навыков служит исполнение песен на английском языке. Отработка интонационных ударений и ритмичности. Преподавателем к уроку подбирается песня исходя из поставленной методической задачи. Каждая пара учащихся получает ксерокопию слов песни, проигрывается запись, во время которой дети читают и слушают одновременно. Школьники в парах отмечают ударные слоги, учитель проверяет, затем запись прослушивается снова, во время которой дети слушают и окончательно проверяют. Наконец, запись прослушивается третий раз, во время которой ученики поют вместе с исполнителями хором. Изучение грамматических правил и структур – процесс сам по себе очень трудный и зачастую скучный. Поэтому и мотивация учеников к овладению английской грамматикой тоже невысока. Но ведь возможно сделать процесс обучения английскому языку интересным и ярким, используя картинки, знаки и символы, которые помогут сделать материал нагляднее и потренировать применение грамматических правил на практике, а также будут развивать внимание и зрительную память ребенка. Используя разнообразные формы и методы работы с одаренными детьми, в частности: индивидуальный подход в объяснении и проверке знаний, консультации, собеседования, предметные кружки, написание творческих рефератов, олимпиады; создаются благоприятные условия для развития и обучения ребенка по развитию одарённых детей. Таким образом, развивая коммуникативные навыки на уроках английского языка, ученики стремятся узнать больше дополнительной информации путём самостоятельной работы. Учащиеся способны умело организовать свою деятельность, иногда не прибегая к помощи учителя. Ученики становятся более открытыми для общения и обучения. Они стремятся выразить себя, показать свои таланты, добиваются успеха в учёбе и практике применения английского языка на практике.
1. Гальскова Н.Д. Теория и практика обучения иностранным языкам в начальной школе. – Москва: Просвещение, 2006. 2. Барбар М.П. Развитие коммуникативных способностей на уроках английского языка. – Москва: Просвещение, 1992. 3. Зотов Ю.Б. Организация современного урока. – Москва: Просвещение, 1994. 4. Савченко Г.А. Развитие коммуникативных навыков на уроках английского языка. – Москва: Изд. Панорама, 2006.
жүктеу/скачать 5,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|