Ұлттық баяндама

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
208 
нақты, егжей
-
тегжейлі аспектілер анықталынды.  Белгіленген мақсаттарға жетудегі 
прогресс  білім  беру  үдерісінің  барлық  қатысушыларының,  сонымен  бірге  өңірлік 
білім  беру  жүйелерінің  де    әрекеттерін  үйлестіруге  тікелей  тәуелді.  Елдегі  білім 
беру  жүйесінің  бәсекеге  қабілеттілігі  әр  өңірдің  «Сапа  белгісі»  көрсеткішімен 
қалыптастырылады.  Осыған  байланысты  Баяндаманың  барлық  тараулары 
жүргізіліп  жатқан  өңірлік  білім  беру  стратегиясының  нәтижелілігі  туралы 
салыстырмалы  ақпаратты  құралған.  Білім  жүйесінің  басшыларына,  мектеп 
директорларынан бастап ЖОО ректорларына дейін балалар мен жастардың білім 
алудағы  конституциялық  құқықтарын  іске  асыруда  ерекше  жауапкершілік  пен 
шешуші роль жүктелген. 
 
Бүтіндей  алғанда  Баяндама  оның  мазмұнының  басты  құрамдарына  сәйкес 
жеткен жетістіктердің тұрақтылығын сақтаудың 4 негізгі тұғырын қорытындылады. 
 
Кіші  жастағы  балаларды  тәрбиелеу  мен  оқыту    тұлғаның  білім  алудағы 
табыстылығының  кепілі  болады. 
Мектепке  дейінгі  білім  беру  ұйымдарының 
құрлысын
 
одан  әрі  дамыту  олардың  өңірлік  ерекшелігі  және  болжау  мәліметтері 
бойынша  тұрғындардың  демографиялық  өсімін  есепке  ала  отырып  талданады. 
Жас  ерекшелігін  есепке  ала  отырып  әзірленген  ерте  дамытудың
 
арнайы  тиімді 
икемді  әдістері    тұтас  білім  беру  жүйесінің  сапасын  арттыруға  жәрдемдеседі
. 
Халықаралық  сарапшылар  «Бастауыш  білім  беру  сапасы»  түсінігіне  біліктілік 
талаптарына  сәйкес  арнайы  білімдері  бар  педагогтар  үлесін  ендіреді.  Осыған 
байланысты,  мектепке  дейінгі  ұйымдар  педагогтарының  кәсіби  құзіреттілігі  кіші 
жастағы  балалардың  сапалы  бастауыш  деңгейін  қамтамасыз  ету  басты  орын 
алады.  
 
Мемлекеттік  білім  беру  саясаты  мектептік  білімді  қолдауға  бағытталған.  
Мемлекеттік шығындардың 
60%-
ынан астамы осы
 
білім беру деңгейіне жіберіледі. 
 
Қазіргі
 
өмір
 
шындығы білім беру мазмұнының жаңартылып отыруын және оған сай 
оқу
-
әдістемелік
 
сүйемелдеудің  болуын  талап  етеді.  Еліміздің  педагогикалық 
қауымдастығы
 
прогрессивті және тиімді әдістерді саралаудан өткізіп және
 
енгізіп, 
жаңашыл мұғалімдердің ерекше тәжірибелерін жинақтап және таратып отырулары 
қажет.    Сонымен  бірге  білім  беруді    басқару  органдары  өз  жұмыстарында 
айтарлықтай  нәтижелері  жоқ  білім  беру  ұйымдарына  тікелей  көмек  көрсетіп 
отырулары  керек.  Өңірлік  білім  беру  ұйымдарының  нәтижелілігі  білім  беру 
сапасын  сырттай  бағалау  рәсімдерінің  қорытындылары  бойынша  ашық 
жарияланып  отырулары  керек,  бұл  жалпы  орта  білім  жүйесінің  сапалы  жаңа 
деңгейге көтерілулеріне түрткі болады. 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
209 
Кәсіби  лицейлер  мен  мектептердің  колледждерге  қайта  құрылуы 
жұмысшы 
кәсібінің  беделін
 
көтерудегі  елеулі  жаңалықтардың  бірі  болды.  Техникалық  және 
кәсіби  білімі  бар  жоғары  білікті  мамандар  еліміздің  үдемелі  инновациялық
-
индустриялық  дамуында  басты  роль  атқарады.  Сонымен  еңбек  ресурстарының 
ұтқырлығы
 
кәсіби стандарттардың және модульдік бағдарламалардың оза отырып 
жаңаруы мен икемділігін талап етеді, бұларды қалыптастыру білім алушылардың 
кәсіби  құзіреттілігі  мен  жұмыс  берушінің  талаптары  арасындағы  кері  байланысты 
ұйымдастыруды
 
шамалайды. 
 
Енгізілген  дуальді  оқыту    жобасы  кең  дамытуды  талап  етеді.  Жергілікті 
атқарушы органдарға өндірістің өңірлік мемлекеттік және жеке салаларымен
 
біріге 
отырып «теория
-
практика» принципін енгізуді қажет ететін мамандықтардың нақты 
тізімдемесін    құру  керек.  Оқытуда  максималды  жақындатылған  жағдайларды 
студенттерге  білім  алуға  ғана  емес,  сонымен  қатар  кәсіби  дағдыларын  игеруге 
ынталандырады.  Оның  үстіне  еңбек  нарығы  талаптарына  сай  бітірушілерді 
әлеуетті
 
мамандар ретінде  жұмысқа орналастыру мүмкін болады. Арнайы пәндер 
оқытушылары мен өндірістік оқыту шеберлерін өндірістерге тағылымдамаға және 
шетелдік  орталықтарға  жіберу  арқылы  кәсіби  дамыту  мәлімделген  жобалар  мен 
техникалық және кәсіби білім беру жүйесінің трендтерін тиімді және сапалы жүзеге 
асыруға мүмкіндік береді.   
 
Бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ету жолында 
жоғары білім берудің
 
басты 
стратегиясы қазақстандық ЖОО
-
ын оңтайландыру мен жаңғырту болып табылады
. 
Республиканың  индустриалды
-
инновациялық  ЖОО
-
ы  дарынды  студенттердің 
тікелей  қатысуымен  ғылымды  дамытуды  көздейді. 
 
Институцияланған  қайта 
құрулар
 
ЖОО
-
дың зерттеушілік өнімдерінің олқылықтарын толтыруға бағытталған. 
 
Зерттеу  университеттерінің  инфрақұрылымын  күшейту    елдің  жаһандық  бәсекеге 
қабілеттілігінің
 
және  ЖОО
-
ы  ПОҚ
-
ның  ғылыми  белсенділігін  білім  алушы 
жастардың  білімі  мен  құзіреттілігін  жаңа  технологиялар  мен  инновацияға 
айналдырудың    негізгі  құрамдас  бөлігі  болады.  Қазақстандық  және  шетелдік 
ғалымдар
 
мен  зерттеушілердің  академиялық  ынтымақтастығы  қазақстандық 
жоғары білім беруді жоғары тұғырдан  халықаралық желілердегі алдыңғы қатарлы 
біліммен алмастыруды қамтамасыз етеді.
. 
Осылайша,  білім  беру  салаларын  дамыту  жолдарын  болжау  табысты  іске 
асырылып  жатқан  іс
-
шараларды  есепке  ала  отырып 
2012 
жылдан  бастап 
Қазақстан 
 
жылғы  білім  беру  көрсеткіштері  бойынша  нысаналы  индикаторларға 
жетудің даму қарқынын дәлелдеді,  Қазақстан  2015 жылы Біріккен
 
Ұлттар Ұйымы 
Бағдарламасы беделді рейтингісінің жоғары мемлекеттер қатарынан көрінді.
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
210 
ГЛОССАРИЙ
 
 
Білім беру ұйымдарын аттестаттау –
 
білім беру ұйымдары көрсететін білім беру 
қызметтерінің  жалпыға  міндетті  стандарт  талаптарына  сәйкестігін  бақылау 
мақсатымен жүргізілетін рәсім. 
 
 
Педагог қызметкерлерді аттестаттау
 
–
 
педагог қызметкердің біліктілік деңгейінің 
біліктілік талаптарына сәйкестігін айқындау мақсатында жүргізілетін рәсім.
  
 
Бакалавриат
 
—  жоғары  білім
, 
бакалавр    академиялық  дәрежесін  иемденген 
бакалавр дипломымен немесе бакалавр  біліктілікгімен дәлелденеді.
  
Жалпы  ішкі  өнім  (ЖІӨ)  –
 
экономикалық  жүйенің
 
барлық  өндірушілері,  оның 
ішінде,  көтерме және бөлшек сауда,
 
көлік, өнімдерге салынған  барлық салықтан, 
өнім құнына кірмеген барлық субсидияларды қоспағанда, өнімнің бағасынан бөлек  
құн
. 
 
Дүниежүзілік  банк 
- 
халықаралық  қаржы  ұйымы,  ұйымның 
 
мақсаты  дамушы 
елдерге қаржы
 
және техникалық көмек 
 
көрсету
. 
 
Жоғары  білім  беру  (ЖББ)  –
 
мамандарды  жоғары  білім  беру  бағдарламасымен 
дайындайтын білім беру деңгейі.
 
 
Жоғары  оқу  орны  (ЖОО)
 
–
 
жоғары  және  жоғары  білімнен  кейінгі  кәсіптік  білім 
беру  бағдарламаларын  жүзеге  асыратын,  ғылыми  зерттеулер  жүргізетін  жоғары 
кәсіптік оқу орны  (институт, академия, университет).
 
 
Гимназия –
 
білім алушылардың бейімділігі мен қабілетіне сәйкес бастауыш, негізгі 
орта және жалпы орта білім берудің гуманитралық бейіндері бойынша жалпы білім 
беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын оқу орны. 
 
 
Білім  беру  ұйымдарын  мемлекеттік  аттестаттау    –
 
білім  беру  ұйымдары 
көрсететін  білім  беру  қызметтерінің  мемлекеттік  жалпыға  міндетті  стандарт 
талаптарына сәйкестігін бақылау мақсатымен жүргізілетін рәсім. 
 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
211 
Мемлекеттік  білім  беру  тапсырысы 
  - 
мемлекеттік  бюджет  есебінен 
қаржыландырылатын  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  білім  беру,  экономика  мен 
өндірістің  сұраныстарын  білікті  жұмыс  күшімен  және  қоғамның  интеллектуалды 
әлеуетімен  қамтамасыз  ету  үшін  білікті  қызметкерлер  мен  мамандар  даярлау, 
біліктіліктерін  арттыру  және  қайта  даярлау,  сондай
-
ақ  білім  беру  жүйесін  оқу
-
әдістемелік жағынан қамтамасыз ету бойынша қызметтер көлемі.  
 
 
Ересектердің  сауаттылығы  –
 
15  және  одан  да  жоғары  жастағы  сауатты  халық 
үлесін көрсетеді.
 
 
Философия  докторы  (РһD),  бейіні  бойынша  доктор
 
–
 
тиісті  мамандықтар 
бойынша докторантураның кәсіптік білім беретін оқу бағдарламаларын меңгерген 
және диссертация қорғаған адамдарға берілетін ғылыми дәреже
. 
 
Білім беру
 
–
 
білім алу қажеттерін жан
-
жақты қанағаттандыру мақсатында жүзеге 
асырылатын тәрбиелеу мен оқыту процесі . 
 
 
Мектепке  дейінгі  ұйымдар
 
–
 
мектеп  жасына  жетпеген,  1  жастан  6  жасқа  дейінгі 
балаларды оқыту мен тәрбиелеуді жүзеге асыратын білім беру ұйымдары. 
 
 
Ұлттық  бірыңғай  тестілеу  (ҰБТ)  –
 
орта  білімнен  кейінгі  немесе  жоғары  білім 
беретін  білім  беру  ұйымдарына  түсу  емтихандарымен  біріктірілетін,  жалпы  орта 
білім 
беру 
ұйымдарында 
білім 
алушыларды 
қорытынды 
аттестаттау 
нысандарының бірі. 
 
 
Инклюзивтік  білім  беру
 
–
 
оқытудың  тиісті  білім  беретін  оқу  бағдарламаларына 
білім  алушылардың  өзге  де  санаттарымен  тең  қолжетімділікті,  арнайы 
жағдайларды  қамтамасыз  ету  арқылы  дамытуға  түзету
-
педагогикалық  және 
әлеуметтік  қолдауды  көздейтін,  мүмкіндігі  шектеулі  адамдарды  бірлесіп  оқыту 
және тәрбиелеу.
 
 
Шетелдік студенттер –
 
Қазақстан Республикасының оқу орындарында білім алып 
жатқан шетелдік студенттер. 
 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
212 
Legatum
 
Институтының  индексінің  гүлденуі 
(The  Legatum  Prosperity  Index) 
—
 
бүкіл  әлемнің  жетістіктерің,  елдің  өркендеуін  өлшейтің    Legatum  Institute  атты 
британдық орталығының аралас көрсеткіші.
 
 
Біліктілікті арттыру институты
 - 
білім беру ұйымы, үздіксіз оқу жүйесінде кәсіби 
біліктілікті 
көтеру 
және 
кадрларды 
қайта 
даярлауға, 
инновациялық   
қозғалыстардың  қолдауын  жүзеге  асыру,  әдістемелік    жұмыстың  тиімділігің 
қамтамасыз етеді  
 
Интеграцияланған  білім  беретін  оқу  бағдарламалары
  -
білім  беретін  оқу 
бағдарламаларының  тиісті  мазмұнды  аспектілерін  біріктіру  негізінде  әзірленген 
білім беретін оқу бағдарламалары.
 
 
Білім  алушыларды  қорытынды  аттестаттау  –
 
тиісті  білім  беру  деңгейінің 
мемлекеттік  жалпыға  міндетті  стандартында  көзделген  оқу  пәндерінің  көлемін 
олардың меңгеру дәрежесін айқындау мақсатында жүргізілетін рәсім. 
 
 
Ғылым  кандидаты,  ғылым  докторы 
- 
ғылыми  дәреже
, 
диссертация  қорғау
 
негізінде
 
беріледі.
 
Біліктілік
 
–
 
білім  жөніндегі  құжатта  көрінетін  түр  және  түлектің  кәсіптік  қызметті 
орындауға  немесе  білімін  жалғастыруға  мүмкіндік  беретін  кәсіптік  дайындық 
деңгейі. 
 
 
Колледж
 
–
 
жалпы  білім  берудің  оқу  бағдарламалары  мен  жалпы  орта  білім 
беретін  техникалық  және  кәсіптік,  орта  білімнен  кейінгі  білім  берудің  кәсіптік  оқу 
бағдарламаларын іске асыратын оқу.
 
 
Қабылдау контингенті –
 
оқу орнына қабылданған үміткерлердің саны мен жалпы
 
сипаттама.
 
 
Бітіру контингенті
 
–
 
оқу орнын бітірушілердің саны мен жалпы сипаттама
 
Білім алушылар контингенті  –
 
оқу орнында білім алып жатқандардың саны мен 
жалпы сипаттама.
 
  

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
213 
Магистранттарды  қабылдау  контингенті  –
 
оқу  орнына  қабылданған 
магистранттардың
 
саны мен жалпы сипаттама
.  
 
Бәсекеге қабілеттілік –
 
бәсекелестікті ұстап тұра алу, бәсекелестікке қарсы тұра 
алу қабілеттілігі.
 
 
Бітіру  коэффициенті  –
 
бітірушілер  санының  оқу  орнындағы  білім  алушылардың 
жалпы санына ара қатынасы
. 
Білім  берумен  қамту  коэффициенті  –
 
жас  ерекшеліктері  ескерілмеген,  белгілі 
бір  білім  беру  деңгейінің  типтік  жас  тобындағы  халық  санынан  пайыздық 
қатынастағы, белгілі бір білім беру деңгейіндегі білім алушылар саны.
 
Жалпыға  ортақ  бастауыш  білім  берумен  қамту  коэффициенті  –
 
бастауыш 
және орта білім берумен қамтылған мектеп жасындағы балалар үлесі. 
 
Кредиттік  оқыту  технологиясы
  - 
білім  алушының  және  оқытушының  оқу 
жұмысының көлемін өлшеудің сәйкестендірілген бірлігі ретінде кредитті пайдалана 
отырып,  білім  алушылардың  пәндерді  оқып  зерделеу  дәйектілігін  таңдауы  және 
дербес жоспарлауы негізіндегі оқыту
 
Лицей
 
–
 
негізгі орта білім берудің және жалпы орта білім берудің жаратылыстану
-
ғылыми,  физика
-
математикалық  бейіндері  бойынша  жалпы  білім  беретін  оқу 
бағдарламаларын  білім  алушылардың  бейімділігі  мен  қабілетіне  сәйкес  іске 
асыратын оқу орны. 
 
 
Магистр –
 
жоғары білімнен кейінгі білім берудің тиісті бағдарламаларын меңгерген 
тұлғаларға берілетін академиялық дәреже. 
 
 
Магистратура
 
–
 
тиісті  мамандығы  бойынша  «магистр»  академиялық  дәрежесі 
беріле отырып, ғылыми және педагог кадрлар даярлауға бағытталған, жоғары оқу 
орнынан кейінгі білім берудің кәсіптік білім беретін оқу бағдарламасы;
 
 
Шағын жинақты  мектеп  –
 
білім алушылар контингенті шағын,  сынып
-
жинақтары 
біріктірілген
 
және  оқу  сабақтарын  ұйымдастырудың  өзіндік  нысаны  бар  жалпы 
білім беретін мектеп
  

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
214 
Айлық есептік көрсеткіші (АЕК)  –
 
бұл Қазақстанда зейнетақы, жәрдемақы және 
басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеуде, сонымен қатар айыппқұл шараларына, 
салық және басқа төлемдерде қолданылатын көрсеткіш. 
 
 
Модульдік оқыту
 
–
 
нақты кәсби құзыреттіліктердің құрылымдық компоненттеріне 
бағытталған аяқталған блоктардан тұратын оқыту жүйесі.
 
 
Ұлттық  білім  беру  сапасын  бағалау  жүйесі  –
 
білім  беру  сапасын  мемлекеттік 
жалпыға  міндетті  білім  стандарттарына  тұлғаның,  қоғамның,  және  мемлекеттің 
сұраныстарына сәйкестендіріп бекітудің институционалдық құрылымы, үрдіс және 
үлгілер жиынтығы.
 
 
Білім  беру  туралы  құжаттарды  нострификациялау
  - 
басқа  мемлекеттерде, 
халықаралық немесе шетелдік оқу орындарында (олардың филиалдарында) білім 
алған  адамдарға  берілген  құжаттардың  баламалылығын  айқындау  мақсатында 
жүргізілетін рәсім.
 
 
Білім беру гранты
 
—
 
кәсіптік білім алуға төлеу үшін Қазақстан Республикасының 
заңнамасымен  белгіленген  шарттармен  білім  алушыға  берілетін  ақшаның 
нысаналы құны;
 
 
Білім  беру  мониторингі  –
 
білім  беру  үрдістерін
 
с  жүзеге  асырудың  жай
-
күйін 
және  нәтижелері мен шарттары  өзгеруінің серпінін, білім алушылар контингентін, 
білім беру ұйымдары желісін жүйелі түрде байқау, талдау, бағалау және болжау.
 
 
Жалпы білім беретін мектеп —
 
бастауыш, негізгі орта және жалпы білім берудің 
оқу  бағдарламаларын,  сондай
-
ақ  білім  алушылар  мен  тәрбиеленушілердің    білім 
алуының оқу бағдарламаларын жүзеге асыратын оқу орны.
 
 
Тірек  мектеп  (ресурс  орталығы)
  - 
шағын  жинақталған  мектеп  оқушыларының 
сапалы  білім  алуына  қолжетімділігін  қамтамасыз  ету  мақсатында  қысқа  мерзімді 
сессиялық  сабақтарды  және  аралық  әрі  қорытынды  аттестаттауды  өткізу  үшін 
базасында таяу маңдағы шағын жинақталған мектептердің білім беру  ресурстары 
шоғырланатын жалпы орта білім беру ұйымы
.  
 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
215 
 
Кәсіптік  дайындық  деңгейін
 
бағалау
  -   
Білім  беретін  ұйымдардың  түлектерің 
нақты таңдаған мамандықтары бойынша кәсіптік білікті дайындығын бағалау
. 
 
Педагог  кадрлар  –
 
білім  алушының  оқуы  мен  тәрбиесін  тікелей  қамтамасыз 
ететін, оқу орнына қабылданған қызметкер. 
  
 
Жоғары  білімнен  кейінгі  білім  беру  (ЖБКББ)  –
 
жоғары  білікті  педагог  және 
ғылыми
-
педагог  кадрларды  даярлау  мақсатында  берілетін  үздіксіз  білім  беру 
жүйесінің ең жоғары сатысы (магистратура, аспирантура, докторантура).
 
 
Мектепалды  даярлық    –
 
мектепке  дейінгі  білім  беру  ұйымдарының  мектепалды 
топтарында  немесе  жалпы  білім  беретін  оқу  орындарының  мектепалды 
топтарында  жүзеге  асырылатын,  мектеп  бағдарламасын  меңгеруге  бағытталған, 
            
5 (6) жастағы балаларды міндетті және тегін дайындау үлгісі.  
 
 
 
Өмір  сүру  ұзақтығы    –
 
жас  нәрестенің  өмір  сүрген  кезеңінде  өлім  деңгейінде  
               
ол туған кезде орын алған деңгейіне сәйкес келетін өмір сүретін жыл саны
. 
Кәсіптер  мен  мамандықтардың  тізбесі 
  - 
оқытудың  неғұрлым  жалпы 
өлшемдерін:  кәсіби  біліктілік  деңгейін,  базалық  біліміне  байланысты  оқыту 
мерзімдерін анықтайтын кәсіптер мен мамандықтардың жүйеленген тізілімі
 
 
Бейінді  оқыту  бағдарламасы
   
–
 
бейінді  пән  бойынша  білім  беру  мазмұнын 
айқындайтын және белгілі бір пәнді тереңдетіп оқытуды қарастыратын құжат. 
 
 
Бейінді  пән 
 
–
 
жалпы  орта  білім  берудің  жоғары  сатыларында  тереңдетіп 
оқытылатын оқу пәні. 
 
 
Рейтинг  –
 
қандай
 
да 
 
болса
 
берілген
 
мөлшерлеменің
 
субъективтік
 
бағалау 
тәсілі
.  

жүктеу/скачать 11,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: