Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
- ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ Қ(-К) ДАУЫССЫЗ ДЫБЫСЫ ВАРИАНТТАРЫНЫҢ (АЛЛОФОНДАРЫНЫҢ) АЙЫРЫМ БЕЛГІЛЕРІ
- This article deals with the differential signs of variants of the consonant sound Ќ(-К ) in the Kazakh language.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Талдыбаева М.Д. Қазақ тіліндегі Қ(-К) дауыссыз дыбысы варианттарының...
- Н.И.ИМАНҚҰЛОВА
- В этой статье рассматривается умелое использование пародии сатириком К.Амирбеком, а также приведены их примеры.
- This article deals with a skillful use of a parody by the satirist K.Amirbek and also examples are resulted.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Иманқұлова Н.И. Көпен Әмірбек пародияларындағы сатиралық бейне
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Сәулембек Г.Р. Түстердің кейіпкердің психологиясын ашуда қолданылуы
Жер бетін көгілдір балдырға толтыра құяды. ...Маңайда өмір, бейбітшілік... Бейбітшілік өмір... ...Айдың көгілдір сәулесі [3.192].
Тек сайраған сандуғашты, жұпар иісті бәйшешекті, әсем бір ертек орманның ортасына жаңа түсіп, маңайдағы әдемі көріністен көз ала алмай әсерлі әуезге құлақтарын тіге балбырай, алыстағы шұғыланың қызылды- жасылды түсіндей раушан өмірдің бояуына таңырқасып, тұрып қалған кездері еді. Табиғат та соны түсінгендей бар қасиетін жайып салып, үнсіз тұрған шақта осы бір таңғажайып керемет дүниені белгісіз жендет дөкір қолмен төңкеріп тастағандай астаң-кестеңін шығарып тастады... Жаңа ғана бетіндегі қаймағы бұзылмай көгілдірлене кілкіп тұрған көк жібек көл көбігін шаша бұрқ-сарқ болды да, әсем құстар өзінің ащы дауыстарымен шаңқылдай, қанаттарын ебедейсіз сабалап, барқыт орман қалың да қара бір тұманға сүңгіп жөнеле берді [3.173].
Жоғарыдағы аталған әңгімеде кездесетін сары түс табиғаттағы жаз қызығының, балауса балғын жасыл желектің күні бітіп сарғайып солатыны секілді адам баласының да жастығының өте шығатыны, жанын жегідей жеген қайғы мен ауыр тұрмыс, тағдыр тәлкегі әсіресе Қатира өміріне сары күздің мезгілсіз ерте келгендігінен хабар беріп тұрғандай болса, көгілдір түс бақыт пен шаттыққа, мамыражай бейбіт күннің егізіндей алынған табиғат көрінісінде эпитет түрінде жиі кездеседі. Ал, «Қуғын»
әңгімесіндегі түстер
ешқандай астарсыз таза физиологиялық өзгерістерді, яғни кейіпкердің бойында өтіп жатқан психикалық күйдің сыртқы көріністерінен хабардар етеді.
Сәлмен шөлмектей боп-боз болып кетіпті [3.163]. Боқыш бұрынғыдан бетер қуқылданып, өліктей бозарып кетті [3.171]. Беті дуылдап отша жанып барады, қып-қызыл. Ерні кемсеңдеп, аузынан ақ көбік шашырайды. [3.164].
«Сентябрь түні» повесінде автор зорлықшыл ақ казактардың ауыл алдында арын таптап кеткен келіні Зәниданың өлімді таңдап, жар басында елмен қош айтысып бақилыққа аттанып кете барғанында, қабырғасы қайысып, қан жұтқан қайын атасының бүкіл ішкі жан күйзелісін түстердің контрасты арқылы шебер бере білген. Маңайындағы «не болды» деп жүгірген балалардың бірін бастан, бірін арқадан ұрып, еңіретіп отырғызып қойды да, өз үйінің шаңырағына келе жатқан қара бақытсыздыққа қарап, ақ сақалын көз жасы жуа селкілдеп жылап тұр [4.160]. Жазушы халықтың дүниетанымын, наным-сенімін, т.б. шығарма кейіпкерлерінің психологиясын, ішкі рухани әлемін ашатын психологиялық әдіс-тәсілдерге айналдыра отырып шебер өрнектейді.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Жармағамбетов Т. Отамалы. –Алматы: «Раритет», 2002. –212 б. 2.
Қыз Жібек. Лиро-эпостық поэма. –Алматы: «Мектеп», 2003. -128 б. 3.
Жармағамбетов Т. Соңғы хат. –Алматы: «Жазушы», 1977. –248 б. 4.
Жармағамбетов Т. Ақ жауын. –Алматы: «Жазушы», 1984. –400 б.
91 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің магистр-оқытушысы
Белгілі бір дыбыстық бірліктерді бір-бірінен ажыратып тұратын қасиетті айырым белгі деп атаймыз. Дыбыстардың айырым белгілері бір- біріне қарама-қарсы қойылғанда барып, дыбыс мағына ажыратушы функцияға ие болады, яғни дыбыстар бір-бірімен қарама-қарсы оппозиция құрайды [1.37]. Қазақ тілі дыбыстарының жіктелімі орнықты болу үшін олардың негізгі, үндесім және үйлесім үлгілері (варианттары, аллофондары) өзара дербес-дербес топтастырылып, жеке-жеке сипатталуы қажет. Тіл дыбыстарының айырым белгілері фонологиялық бірліктер болғандықтан, оның құрамы әр тілдің өзіне лайық болады. Қазақ фонологиясында дыбыстардың бір-бірінен айырмасын іздеп, оларға сипаттама жасау ең алғаш А.Байтұрсынұлының еңбектерінен бастау алады. Қазақ тілінің айырым белгілер құрамы сингармонизмге тікелей байланысты. Бүгінгі таңда Ә.Жүнісбектің басшылығымен қазақ тіліндегі фонемалардың айырым белгілері сингармониялық тұрғыда қарастырылып, экспериментальды фонетиканың түрлі әдістерімен айқындау арқылы жаңа нәтижелер мен тың тұжырымдар жасалуда. Қазақ тілінің негізгі үлгісі бір дыбыстың барлық айтылым үлгілеріне ортақ белгілерден құралады. Сондай дыбыстың бірі – Қ(-К) дауыссыз дыбысы. Н.Уәлиев: «Қ мен к бір фонеманың, атап айтқанда, к фонемасының жуан, жіңішке реңктері. Олай болса, бұлар неге бір ғана әріппен таңбаланбайды деген заңды сұрақ қоюға болады. Әрине, к де, қ да бір фонеманың әртүрлі реңктері екені даусыз. Бірақ бұл реңктердің бірі негізгі, екіншісі қосалқы деуге болмайды. К фонемасының к, қ реңктерінің тепе-тең болуы өзге дауыссыздардан олардың өзіндік ерекшелігі деуге болады»,- деп көрсетеді [2.10]. Қ(-К) дауыссыз дыбысының негізгі варианты Қ ы (-К
і ) болып айтылады [3.32]. Негізгі вариантының артикуляциясына тоқталатын болсақ, ол тіл түбі мен тілшік (тіл ортасы мен таңдай) арқылы жасалады. Жасалу орны ретінде белсенді қатысып отырған сөйлеу мүшесін аламыз, жасалу орнына байланысты тілшік (тіл ортасы) дауыссыз болып табылады. Дауыссыздың жасалу орнына қатысты артикуляциялық белгісі – тілшік (тіл ортасы). Тілшік пен тіл түбінің (таңдай мен тіл ортасының) тоғысуы арқылы жасалады. Жасалу тәсіліне қарай тоғысыңқы дауыссыз
92 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Талдыбаева М.Д. Қазақ тіліндегі Қ(-К) дауыссыз дыбысы варианттарының...
дыбыс болып табылады. Сонымен, толық артикуляциялық белгілеріне қарай тілшік (тіл ортасы), тоғысыңқы (шұғыл) дауыссыз болып табылады. Негізгі вариантының акустикалық сипаттамасы:
- дыбыстың жасалуына қатысатын сөйлеу мүшелері тілшік пен тілдің түбі (таңдай мен тіл ортасы) нық тоғысып, күшті лепті серпінмен аяқталады. Жасалу тәсілінің акустикалық әсеріне қарай лепті серпінді дауыссыз дыбыс болып табылады. Негізгі вариантының естілім сипаттамасы: - тілшік пен тілдің түбінің (таңдай мен тіл ортасының) тоғысымының серпінді ажырасымы күшті салдыр болып естіледі. Естіліміне қарай салдыр дауыссыз дыбыс. Сонымен, Қ (-К) дауыссыз дыбысының толық фонетикалық (артикуляциялық, акустикалық, перцепциялық) белгілері мынадай болып шығады: тілшік (тіл ортасы), тоғысыңқы (шұғыл), лепті серпінді, салдыр, қатаң дауыссыз дыбыс. Қ (- К) дауыссыз дыбысының негізгі белгілері тұрақты болады [4.84]. Ал Қ дауыссыз дыбысының Қ а вариантының (аллофонының) фонетикалық сипаттамасына келетін болсақ, Қ а варианты сөздің барлық шенінде кездеседі: сөз басында, сөз ортасында, сөз соңында. Дауыссыздың негізгі артикуляциясының үстіне төмендегідей қосалқы артикуляция қосылады. Дауыссыз вариантын айтқанда тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады; тілдің ауыз қуысындағы көлденең жатысына қарай дауыссыздың кейінді варианты болып табылады. Тілдің көлденең қалпына қатысты қосалқы белгісі – кейінді. Тіл ауыз қуысында төмен жатады, яғни жақ кең ашылады, сөйтіп тілдің артқы тұсы мен таңдай бір-бірінен алшақ жатады; тілдің тік қалпына немесе жақ қатысына қарай төменді дауыссыз болып табылады. Тілдің тік қалпына немесе жақ қатысына қарай артикуляциялық қосалқы белгісі – төменді. Ерін тігінен кең ашылады, яғни астыңғы ерін мен үстіңгі ерін бір- бірінен алшақ жатады; еріннің бір-бірінен алшақ қалпына қарай ашық ерін дауыссыз болып табылады. Сонымен, артикуляциялық толық қосалқы белгілер: кейінді, төменді, ашық ерін дауыссыз варианты болып табылады. Қосалқы акустикалық сипаттамасы: - тілдің дөңес тұсы ауыз қуысының арт жағында жатады, тілдің дөңес тұсы көмей қуысына жақын жатқандықтан көмей қуысты дауыссыз болып табылады. Қосалқы перцепциялық сипаттамасы: - тілдің дөңес тұсы ауыз қуысы мен көмей қуысын екіге бөліп жатыр; ауыз қуысы көмей қуысынан үлкен; ауыз қуысы үлкен
93 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Талдыбаева М.Д. Қазақ тіліндегі Қ(-К) дауыссыз дыбысы варианттарының...
болғандықтан дауыссыз жуан естіледі; ауыз қуысының қатысына қарай жуан дауыссыз дыбыс болып табылады. Ауыз қуысының қосалқы белгісі – жуан. Қ дауыссызының Қ а вариантының айырым белгісі: кейінді, төменді, ашық ерін, көмей қуысты, жуан, қатаң дауыссыз болып шығады. К ә вариантының кездесім мүмкіндігі шектеулі: сөз басында, сөз ортасында, сөз соңында. Қосалқы артикуляциялық сипаттамасы: а) Тіл ауыз қуысында ілгері жылжып жатады; тілдің ауыз қуысындағы көлденең жатысына қарай дауыссыздың ілгерінді варианты болып табылады. ә) Тіл ауыз қуысында төмен жатады, яғни жақ кең ашылады, сөйтіп тілдің артқы тұсы мен таңдай бір-бірінен алшақ жатады;тілдің тік қалпына немесе жақ қатысына қарай төменді дауыссыз болып табылады. тілдің
тік қалпына қарай немесе жақ қатысына қарай артикуляциялық белгісі – төменді. Қосалқы акустикалық сипаттамасы: -
тілдің дөңес тұсы ауыз қуысының алдыңғы жағында жатыр, тілдің дөңес тұсы ауыз қуысына жақын жатқандықтан ауыз қуысты дауыссыз болып табылады.
Қосалқы перцепциялық сипаттамасы: -
тілдің дөңес тұсы ауыз қуысы мен көмей қуысын екіге бөліп жатыр; ауыз қуысы көмей қуысынан кіші; ауыз қуысы кіші болғандықтан дауыссыз жіңішке естіледі; ауыз қуысының қатысына қарай жіңішке дауыссыз болып табылады. Ауыз қуысының қатысына қарай қосалқы белгісі – жіңішке.
К дауыссызының К ә вариантының айырым белгісі: ілгерінді, төменді, ашық ерін, ауыз қуысты, жіңішке, қатаң дауыссыз болып шығады.
Қ дауыссыз дыбысының Қ ұ
вариантының (аллофонының) фонетикалық сипаттамасы. Қ ұ варианты сөздің барлық шенінде кездеседі: сөз басында, сөз ортасында (дауысты-дауысты аралық, дауысты-дауыссыз аралық, дауыссыз-дауысты аралық), сөз соңында. Қосалқы артикуляциялық сипаттамасы. Дауыссыз вариантын айтқанда: а) Тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады; тілдің ауыз қуысындағы көлденең жатысына қарай дауыссыздың кейінді варианты болып табылады.
Тілдің көлденең қалпына қатысты қосалқы белгісі – кейінді. ә) Тіл ауыз
қуысында жоғары жатады; яғни жақ қысаң ашылады, сөйтіп
тілдің артқы тұсы мен таңдай бір-бірінен жақын жатады; тілдің тік
Талдыбаева М.Д. Қазақ тіліндегі Қ(-К) дауыссыз дыбысы варианттарының...
94
қалпына немесе жақ қатысына қарай жоғарылы дауыссыз болып табылады. Тілдің тік қалпына қарай немесе жақ қатысына қарай артикуляциялық қосалқы белгісі – жоғарылы. б) Ерін доғалдана дөңгеленіп ашылады, яғни астыңғы ерін мен үстіңгі ерін бір-біріне дөңгеленіп, жуық жатады; еріннің дөңгеленген қалпына қарай доғал ерін дауыссыз болып табылады. Сонымен, артикуляциялық толық қосалқы белгілері: кейінді, жоғарылы, доғал ерін дауыссыз варианты болып табылады.
Қосалқы акустикалық сипаттамасы: -
тілдің дөңес тұсы ауыз қуысының арт жағында жатыр, тілдің дөңес тұсы көмей қуысына жақын жатқандықтан көмей қуысты дауыссыз болып табылады. Қосалқы перцепциялық сипаттамасы: -
тілдің дөңес тұсы ауыз қуысы мен көмей қуысын екіге бөліп жатыр; ауыз қуысы көмей қуысынан үлкен; ауыз қуысы үлкен болғандықтан дауыссыз жуан естіледі; ауыз қуысының қатысына қарай жуан дауыссыз дыбыс болып табылады. Ауыз қуысының қатысына қарай қосалқы белгісі – жуан.
Қ дауыссызының Қ ұ вариантының айырым белгісі: кейінді, жоғарылы, доғал ерін, көмей қуысты, жуан, қатаң дауыссыз болып шығады. К дауыссыз дыбысының К ү
вариантының (аллофонының) фонетикалық сипаттамасы. К ү варианты сөздің барлық шенінде кездеседі: сөз басында, сөз ортасында, сөз соңында. Қосалқы артикуляциялық сипаттамасы:
а) Тіл ауыз қуысында ілгері жылжып жатады; тілдің ауыз қуысындағы көлденең жатысына қарай дауыссыздың ілгерінді варианты болып табылады. Тілдің көлденең қалпына қатысты қосалқы белгісі – ілгерінді.
ә) Тіл ауыз қуысында жоғары жатады, яғни жақ қысаң ашылады, сөйтіп тілдің алдыңғы тұсы мен таңдай бір-біріне жақын жатады; тілдің тік қалпына немесе жақ қатысына қарай жоғарылы дауыссыз болып табылады. Тілдің тік қалпына қарай немесе жақ қатысына қарай артикуляциялық қосалқы белгісі – жоғарылы.
б) Ерін доғалдана дөңгеленіп, қысаң ашылады, яғни астыңғы ерін мен үстіңгі ерін бір-біріне жақын жатады; еріннің дөңгеленген қалпына қарай доғал ерін дауыссыз болып табылады.
Еріннің шығар тұсының қалпына қарай қосалқы белгісі – доғал ерін. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Талдыбаева М.Д. Қазақ тіліндегі Қ(-К) дауыссыз дыбысы варианттарының...
95
Сонымен, артикуляциялық толық қосалқы белгілері: ілгерінді, жоғарылы, доғал ерін дауыссыз варианты болып табылады. Қосалқы акустикалық сипаттамасы: -
тілдің дөңес тұсы ауыз қуысына жақын жатқандықтан ауыз қуысты дауыссыз болып табылады. Қосалқы перцепциялық сипаттамасы: -
тілдің дөңес тұсы ауыз қуысы мен көмей қуысын екіге бөліп жатыр; ауыз қуысы көмей қуысынан кіші болғандықтан дауыссыз жіңішке естіледі; ауыз қуысының қатысына қарай жіңішке дауыссыз болып табылады.
Ауыз қуысының қатысына қарай қосалқы белгісі – жіңішке. К дауыссызының К ү вариантының айырым белгілері: ілгерінді, жоғарылы, доғал ерін, ауыз қуысты, жіңішке, қатаң дауыссыз болып шығады. Осы ретпен қазақ тіліндегі бір ғана дыбыстың варианттарының айырым белгілерін анықтауға болады.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Трубецкой Н.С. Основы фонологии. М., 1960. -371 с. 2.
Джунисбеков А. Сингармонизм в казахском языке. Алма-Ата: Наука, 1980. 3.
Уәлиев Н. Қазақ грамматикасы мен орфографиясының фонологиялық негіздері. Ф.ғ.к. ғылыми дәрежесін алу үшін жазылған дисс. Алматы, 1993. 4.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
96 Н.И.ИМАНҚҰЛОВА А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің ізденушісі КӨПЕН ӘМІРБЕК ПАРОДИЯЛАРЫНДАҒЫ САТИРАЛЫҚ БЕЙНЕ В этой статье рассматривается умелое использование пародии сатириком К.Амирбеком, а также приведены их примеры. This article deals with a skillful use of a parody by the satirist K.Amirbek and also examples are resulted.
Пародия тарихының өн бойына көз салсақ, мұның көбісі саяси реакцияға қарсы бағытталып отырды. Бізге жеткен кейбір шығармалардан қаһарлы ел билеушілерге арналып жасалған астарлы сатира іздерін тани аламыз. Оның көбінде әлсіз болса да мысқылға құрылған ойлар жанама рең беріп отырған. Пародия – сатираның ішіндегі синкретті өнер. Мұнда автордың пародия жазуы – қаламгерлік нақышқа, ондағы сынға алған кейіпкердің болмысын танытуы барысында сөз құбылтуы немесе шығармасын өзі орындауы - әртістік нақышқа, негізгі объектісін дәл таба білуі - әдеби мергендікке ұқсаса, сонымен қатар сыншылық, күлдірушілік секілді толып жатқан шаралар пародияның синкретті болмысын арттыра түседі. «Пародия – әдеби сатираның бір белгісі. Сатиралық әшкерелеуге құрылған форма. Сатиралық мінез-құлықтағы әзіл-оспақтан тұратын бұл түр қоғамды жамандық пен кемшіліктен тазалауға қызмет етеді» [1.98]. Әдебиет тарихына үңілетін болсақ, пародияның ең ежелгілерінің қатарында Сервантестің «Дон Кихот» романы аталады. Мұнда басты кейіпкер елдегі, атап айтсақ, сол уақыттағы бай-манаптарға, әлеуметтік қараңғылыққа қарама-қайшы пародиялық фон ретінде бейнеленген. Пародияның өн бойында стильдердің алмасу процесі ұдайы жүріп тұрады. Бұл оның түрдік тұрғыдағы басты ерекшелігі де. «Дон Кихот» романында пародияның үлкен түрімен кездесеміз. Автор бұл ретте қулық-сұмдыққа қарама-қарсы ұғымдағы пародия жасайды. Еуропаның Орта ғасырлар мәдениетінде пародия буржуазиялық идеологтарды сынауға бағытталып, феодализмдік қоғамдық қатынастарды мінеуден, схоластикалық шіркеу мәдениетін әшкерелеуден құралды. «Түлкі туралы роман» секілді дүниелерде бұл ашықтан-ашық көрініс тапты. Сонымен қатар, Ломоносовтың сықақтарын, Достоевскийдің мысқалдарын, Пушкин өлеңдеріндегі сатираны да осы қатарда атай аламыз. Пародияның теориясын қалыптастыруда орыс зерттеушілері біршама еңбектер тудырды [2.153]. Көпен Әмірбек сатирасының үлкен бір қыры – пародиялар тарапы. Сатириктің бұл тарапта тілі жатық, осы арқылы кісі бойындағы түрлі кемшілікті бейнелеумен қатар, автор өз саяси көзқарасын да осы жанр арқылы көрсетті. Автор шығармашылығындағы саяси сатира пародия формасы арқылы көрінеді. Бұл ретте, автор саясаткерлер бейнесін көркемдік тұрғыда сомдайды. Прозаға тән көркем эстетикалық сипаттағы саяси сатираларды автордың шеберлігін көрсетіп қана қоймайды, пародияға алған нысананың жалпы сипаты толық көрініс береді. Саяси сатираның
97 кейіпкерлері – негізінен саясаткерлер мен өнер адамдары. Өзге сатириктермен салыстырғанда пародия саласында Көпен ағамыздың еңбегі ерекше. Автор өзі жазған пародиясын өзі орындайтын әртіс қабілетімен ерекшеленеді. Белгілі ғалым Дандай Ысқақұлы пародияны әдебиеттің бір көркем тәсілі ретінде қарастырып, сынның бір түрі деген тұжырым жасайды. «Сынның сатиралық жанрларының ішінде әдеби фельетон жартылай публицистикалық, жартылай көркемдік сипат танытып, бір аяғын журналистикаға, екінші аяғын әдебиетке нық тіреп тұрса, пародия, эпиграмма сияқтылар таза әдеби тұрпатта келеді» [3.75]. Сатирик Көпен Әмірбек пародияларының нысанасы болған кейіпкерлер арасында Амантай қажының да бейнесі бар. Мұнда автор бір адамға жасаған сынау арқылы қоғамның керітартпа жақтарынан хабар беріп өтеді. «Амантай қажы: - Аттан, Аттан!
Қажыгелдинге – қақпан! - Ау, Амантай ағасы, Тоқта, Тоқта!
Қажыгелдиннен басқа Коррупционер жоқ па?» [4.55]. Шығармадан осы комизмнің сәтті жүзеге асырылғанын көреміз. Автордың күлкілі жағдайды шебер пайдалануы күлкі шақырады. Пародияның сюжеттік құрылымына қарасақ, артық ой айту, артық қыстырма сөз жоқ. Мұнда Көпеннің Амантай қажымен сөз жарыстыруын, өнер жарыстыруын көре аламыз. Көпен пародиясында сынға алынған тұлғаның стилі мен мәнері сол қалпында сақталған. Пародия кейде мәдени, этикалық проблемаларды шешуге де белсенді ат салысады. Мұнда сыналушы тұлғаның көркемдік әдісі мен көркемдік жүйесі сақталуы тиісті. Автор осы екі фактор арасынан өз ойына, атап айтсақ, пародияға орын таба білуі тиісті. Қаламгердің Амантай қажы туралы пародиясында жаңалық - өткірлігінде, күлкі әдісін көп қырлы мәнермен ұсына білуінде және жазу мәнерінің өзі сынап отырған тұлғаның стилімен жеткізуінде. Осы ретте, автор жемқорлары бар трагедиялық қоғамның суретін ащы шындықпен емес, юморлық бояуының молдығымен ерекшелеп, күлкі шақырарлық қызғылықты леппен баяндайды.
Сатириктің пародия тақырыбына айналдырған тұлғаларының ішінде Фариза Оңғарсынова да бар. Автор оның жалпы өлеңсүйер қауымға жақсы таныс жырының нақышымен пародия туындатады. «Облыс әкімі Шөкеев те ғажап адам! Ойпырай, сол емес пе
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|