Жануарлар этологиясы
жүктеу/скачать 1,51 Mb. Pdf көрінісі
|
Жануарлар этологиясы
| Жыныстық мінезқылық
Көбею - ең маңызды биологиялық жүйе, түрлердің санын ұлғайтуын қамтамасыз етеді. Жыныссыз көбею.Жануарлар әлемінде бірқатар көбею тәсілдері бар, мысалы, тікелей бөлінуі немесе бүршіктенуі төменгі омыртқасыздарға тән, сондай-ақ партеногенез, тіпті жоғары омыртқалыларда байқалады. Әлбетте, ең қарапайым және ең аз энергосыйымды жолы дарақтар санының жыныссыз көбеюі. Алайда, эволюция үдеріснде жыныстық көбею күрделі. Жынысты көбею.Конъюгация. Жыныстық көбею жануарлар эволюциялық баспалдақтың ең төменгі сатысында пайда болады. Қарапайым біржасушалы микроағзалардың пайда болуы - инфузорий, көбеюі тікелей бөлінуі болсада, конъюгация байқалады, бұл жыныстық көбеюдің аналогы болып саналады. Конъюгации кезінде екі инфузория бір біріне жабысып өседі(өскінге айналады), уақытша, осылайша тұқым қуалайтын ақпаратпен алмасады. Содан соң инфузориялар бөлінеді, кейін әрбіреуі өздігенен бөлінуін жалғастырады. Партеногенез. Бірқатар омыртқасыздарда, сондай-ақ көптеген омыртқалы жануарларда мұндай құбылыс, партеногенез ретінде байқалады, бұл кезде аналықтар жұмыртқа салу немесе тірідей ұрпақ туады еркектің қатысуынсыз. Осы жұмыртқалардан жарылып шығатын немесе туып пайда болатын тек ұрғашылары, әрі қызықі,себебі бұл табиғатта жергілікті популяциясында осыған ұқсас түрлер бар. Мұндай популяцияны жартас кесірткесін Арменияда табылған. Қалған жерлерде, өзінің мекенінде, бұл өте қарапайым түрдің көбеюі қарапайым түрде.Партеногенез эксперименттік жағдайында тіпті сүтқоректілерде болуы мүмкін. Бұл үшін ұрықтанбаған аналық жасушасын бөлінуін ынталандыруы үшін, бұны іске асыруға түрлі жолдармен болады, мысалы, жай ғана микроинемен 147 жасайды. Гермафродитизм. Бірқатар омыртқасыз жануарларда гермафродитизм байқалады. Әр дарақта аталық мен аналықтың жыныс бездері болады. Ең танымал гермафродит болып табылатындары жаңбыр құрттары, сүліктер және көптеген ұлу түрлері . Алайда, осы дарақтардың өздері ұрық және сперматозоид шығарса да, олар бір – бірімен қосылады және өзара жыныстық жасушалармен алмасады. Ірі, сауыты жоқ моллюскалар аплизий немесе теңіз қояндары, теңіз жағалау аймағында мекендейтіндері, ұрықтандыру үрдісінде аталық және аналық рөлінде болады. Алайда, жануарлар - гермафродиттер жыныс жасушаларының екі түрінің болуына қарамастан, олар өздігінен ұрықтануына өте сирек жүгінеді, керісінше әдетте басқа дарақпен шағылысуға ұмтылады, соның ішінде жақсырағы туыстас емес дарақтармен. жүктеу/скачать 1,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|