Выпускники КазНТУ зарекомендовали себя высококвалифицированными специалистами
2
ЖЕЛТОЌСАНЄА АРНАУ
Бұл өлең Желтоқсанға арнау деймін,
Емес қой құр бекер бұл сарнау деймін.
Өзім де сол қырғында болғаннан соң,
Жаздым мен Желтоқсанға арнау деймін.
Әй-шәйсіз бас сап ұстап сабады ғой,
Аққан қан қар үстіне тамады ғой.
Оқ тиген ақ бөкендей сорлы бізді,
Зорлықпен темір торға қамады ғой.
Итшелеп темір торға қамады ғой,
Тергеуші бір амалын табады ғой.
5 жылдан 10-15 жыл және ату,
Саяси қылмыскер деп жамады ғой.
Ей, қазақ! Неменеңе мастанасың,
Тілі жоқ, сақау, мылқау жас баласың.
Тіл мен дінді, жеріңді бәрін сатып,
Ішіп, жеп тойғаныңа мас боласың.
Ұлы жүз, орта, кіші бірге деймін,
Күлесің ей қазағым кімге деймін.
Өзді-өзің жүз бен ру жікке бөліп,
Көкпар боп көрінгенге жүрме деймін.
Бас идім сақ бабамның әруағына,
Бір Алла бүгін бізді қолдады ма.
Бірліктің арқасында қайран қазақ,
Жеңіп еді қалмақ пен жоңғарды да.
Сақтың мен тұқымымын саңқылдаған,
Жау көрсе Түрік бабам жарқылдаған.
Желтоқсан Алаңында қазағым деп,
Мен едім қыран құстай саңқылдаған.
Мұхаммед пайғамбардың жиенімін,
Ішінде Түркі елінің киелімін.
18 мың Ғаламды жаратушы,
Әрқашан басты сізге иемін мен.
Қош болғын артта қалған туған елім,
Аққу, қаз, қыран құстар ұшқан жерім.
Қыршын жас 23-те түстім торға,
Қайғыдан қапаланып жазған едім.
Мың өлім, мың тірілген қайран жұртым,
Кім сүймес өзі туған асыл ұлтын.
Тілеймін қазағыма мәңгі ғұмыр,
Майлансын қанжығаңмен және ұртың.
Мәден ӘБІЛОВ,
Желтоқсанға қатысушы, (1986 жыл)
Ректору КазНТУ им.К.И.Сатпаева
академику Адилову Ж.М.
Уважаемый Жексенбек Макеевич!
ТОО “Компания по нефтяному технологическому обслуживанию ТУ-ХА” благодарит
Вас и Ваш коллектив за плодотворное сотрудничество. Выражаем Вам искреннюю призна-
тельность за добросовестное отношение и взаимопонимание, за хорошие рабочие контакты
между нами. Мы очень довольны компетентным и профессиональным персоналом Вашего
университета, в частности начальником отдела профориентации практики и трудоустрой-
ства – Әбілқайыр Алмас, который своевременно представляет для нашей компании резюме
кандидатов для трудоустройства, снабжает нас нужной информацией, доводит до нас все
проводимые вашим университетом мероприятия.
Будем рады развитию нашего сотрудничества и взаимопонимания.
С уважением,
Генеральный директор, Цао Сянюань
Ректору КазНТУ
им.К.И.Сатпаева
профессору Адилову Ж.М.
Уважаемый Жексенбек Макеевич!
ТОО “КИТНГ” выражает глубокую признательность кафедре “Проектирование, соору-
жение и эксплуатация газонефтепроводов и газонефтехранилищ” и благодарит за подго-
товку квалификацированных специалистов. В настоящее время в ТОО “КИТНГ” трудятся
выпускники Вашего университета. Они зарекомендовали себя высококвалифицированны-
ми, целеустремленными специалистами. Нам черезвычайно приятно отметить, что знания
и навыки, полученные в университете, применяются в работе и отражаются на их карьер-
ном росте.
С уважением,
Генеральный директор А.А.Просвирнов
Dear professor Zheksembek Makeyevich
Agip KCO expresses deep appreciation to the department of «Design, construction and
operation of oil and gas pipelines and storages» at Kazakh National Technical University named
after K.Satbayev and would like to thank for training of highly qualified specialists for our compa-
ny. At present time, our organization has employed many graduates from the mentioned departm-
ent of your university. We are very pleased about their highly qualified knowledge and aspiration
to learn more, thereby enhancing efficiency of the company as well as economy of Republic of
Kazakhstan.
Agip KCO is responsible for the execution of the first phase of development of the giant
Kashagan oil field which plays one of important roles in the development of Kazakhstan.
Sincerely,
оnshore Site Manager Narciso Piffari
Уважаемый профессор, Жексенбек Макеевич!
Компания «Agip КСО» выражает глубокую признательность кафедре «Проектирова-
ние, строительство и эксплуатация газонефтепроводов и газонефтехранилищ» Казахском
национальном техническом университете имени К.Сатпаева и хотели бы поблагодарить за
подготовку высококвалифицированных специалистов для нашей компании. В настоящее
время в нашей организации трудятся многие выпусники из указанного факультета ваше-
го университета. Мы очень рады сообщить что они показывают очень высокие знании и
стремление узнать больше, тем самым повышая эффективность работы компании, а также
экономики Республики Казахстан.
«Agip КСО» несет ответственность за выполнение первого этапа развития нефтяного
месторождения Кашаган, которая играет одну из важных ролей в развитии Республики
Казахстан.
С уважением,
менеджер Нарциссо Пифари
ЌАЗЎТУ СТУДЕНТТЕРІ ЕЛБАСЫНЫЅ СЫНДАРЛЫ САЯСАТЫН ЌОЛДАЙДЫ
3
The Republic of Kazakhstan today has
a real possibility of self-determination and
choice of forms of government, economic,
political and spiritual life. And it should
be noted that our country today is confid-
ently moving towards integration with the
international scientific and educational co-
mmunity. This is natural. After all, science
and education are important indicators of
the socio-economic level of the country.
In this connection special importance is
the speech of President of the Republic of
Kazakhstan N.A. Nazarbayev initiated the
implementation of a new national project
“Intellectual nation-2020”, where as one of
the main focuses is the spiritual education
of young people through forming a correct
value system, which is based on the qua-
lity of such as diligence, honor, integrity,
striving for constant self-improvement and
learning discipline.
Science and education - the vital areas
without which the unthinkable building
developed democratic state. Kazakhstan is
building its well thought-time, long-term
strategy of intellectual development. In a
message to the people of Kazakhstan Pres-
ident Nursultan Nazarbayev stressed: “The
success of the social and physical well-bei-
ng of Kazakhstan.”
The university is the alma mater of top
class, which ultimately will determine the
level of development of the state. It is no
accident thirty Kazakh universities sign-
ed the Charter of universities aimed at the
integration of education and science inter-
nationally. In 37 universities, a project of
education and science internationally. In
37 universities, a project of Education with
two diplomas - Kazakh and international
standard. In 131 universities teaching is on
credit technology, and 20 universities - dis-
tance learning. Three Kazakh university to
date received specialized international acc-
reditation. For entry into the world rankin-
gs focus all Kazakh universities.
Thus, the high school must pass from
one generation to not only knowledge, but
also the accumulated wisdom of centuries
of common human reflecting inner spiritual
power of man: tolerance, honesty, altruism,
respect for all living things, allowing to use
this knowledge for the benefit of human-
ity.
As noted by President Nursultan Naz-
arbayev, “project” intellectual nation-2020
“should take into account three potenti-
al moment”. The first point relates to the
innovative development of the education
system. “It is necessary to ensure that our
young people are able to not only receive,
but also to create new knowledge. The most
valuable knowledge of today new solutio-
ns, technology innovation, said the preside-
nt. Of course, this requires new techniques,
new forms of teaching, new specialists. The
second key point of the project, according
to the head of state, should be the informa-
tion revolution, because in this area of our
country is lagging far behind. In particul-
ar, the President proposes to “create-based
Information Technology Park near the city
of Almaty, a major regional university with
leading universities, with the best experts
from abroad.” “As the third track is the pr-
oject can be noted the spiritual education
of youth.” “We need to consider the impact
of globalization, we must oppose the stre-
ngthening of national and cultural values,
morals young generation”, - concluded the
President.
And so we can confidently say that it
is an intellectual nation, it has the creative
thinking. And that intelligent people can be
a source of innovation in the various differ-
ent areas of social life.
Department of Foreign languages
S.K. SEISEMBIEVA major teacher.
Университетімізде тұңғыш Пре-
зидент күніне арналған іс-шаралар ая-
сында әлеуметтік және тәрбие жұмысы
департаменті мен Қ. Тұрысов атындағы
Геология және мұнай-газ институтының
ұйымдастыруымен
киноактер,
Қазақстан Республикасының халық
әртісі, КСРО мемлекеттік сыйлығының
иегері Нұржұман Ықтымбаев және
кинорежиссер, «Танарис Продакшн»
киностудиясының директоры Сергей
Әзімовпен кездесу болып өтті.
Тәрбие жұмысы жөніндегі прорек-
тор Гүлнар Әлібекқызы Сәрсенбекова
кездесуді ашып, қонақтарға сөз берді.
Кездесу
барысында
қонақтар
өздерін қысқаша таныстырып өтіп,
Елбасымыздың атқарып жатқан игілікті
істері туралы әңгімеледі. Студенттер мен
оқытушылардың көптеген көкейтесті
сауалдарына жауап берді. Сөйтіп, әсерлі
әңгіме өрбіді. Қонақтар студенттерге ең
бастысы – жақсы білім алуға, адамгер-
шілік қасиеттерді бойға жинауға ұмтылу
қажеттігі хақында мысал келтіре от-
ырып, есте қаларлықтай тыңғылықты
әңгіме қозғады. Өз ұлтының тілін жетік
білген жан ғана нағыз азамат ретінде
қалыптасатынын тілге тиек етті.
Нұржұман Байжұманұлы Ғарифолла
Құрманғалиевтің ең алғашқы шәкірті
екенін, ойнаған фильмдері жетпіске таяп
қалғанын, «Балалық шағымның аспа-
ны» фильмінде мемлекет басшысының
әкесі Әбіштің бейнесін тұшымды
сомдағанын айтты. Ол фильмді Елбасы-
мыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың
өзі келіп тамашалап: «Сіз енді менің
екінші әкем болдыңыз» - деп қолын
алып, ризашылығын білдіріпті. Соны-
мен қатар студенттердің сұрауы бойын-
ша қонақ кәде ретінде домбырамен ән
айтып берді.
Режиссер Сергей Әзімов өзі түсірген
«Бес кездесу. Бейтаныс Назарбаев» атты
деректі фильмдері туралы әңгіме қозғап,
көрермен сұрақтарына жауап берді.
Сұхбаттасу барысында аталмыш деректі
фильмдерден үзінділер көрсетілді.
Кездесуден кейін көрермендерге
«Менің балалық шағымның аспаны»
(реж. Р.Әбдірашев) көркем фильмі
көрсетілді.
Сая РЫМҒАЛЫҚЫЗЫ,
Тәрбие жұмысы
жөніндегі бас маман
ҐНЕР ЌАЙРАТКЕРЛЕРІМЕН КЕЗДЕСУ
Spiritual education of young people as part of
the project the Head of State
N.A Nazarbayev “Intellectual Nation – 2020”
Еліміздің жүрегі Астана қаласы аз жылдар
ішінде бой көтеріп қана қоймай, төрткүл дүниеге
мүмкіндігін мойындатқан жас қалалардың
қатарында. Осы қысқа ғана уақыт ішінде Қазақстан
экономикалық және әлеуметтік маңызды жобалар-
ды қолға алып, әлемдік деңгейдегі іс-шаралардың
өтуіне ұйытқы болып келеді. Әлемдік мәселелер
талқыға түскен кешегі ЕҚЫҰ-ның Саммиті, Аста-
на экономикалық форумы, Инвестициялық фо-
рум, Дүниежүзілік Ислам экономикалық форумы
мемлекетіміздің беделін көтере түскендігінің дәлелі.
Осындай игі істердің жалғасы ретінде 166 жылдық
тарихы бар EXPO-2017 көрмесінің біздің елде өтуі
бұл, әрине, біздің мақтанышымыз.
2017 жылы Астанада өтетін EXPO-2017 көрмесіне
дайындық жұмыстары басталып та кетті.
Алыс-жақын шет елдерден келген меймандар-
ды таңқалдыру үшін Астанаға кіреберіс жолдар-
да киіз үйлер тігіліп, этно-ауылдар бой түземекші.
Ал, халықаралық көрмені өткізу үшін бюджеттен
бөлінетін қыруар қаржының әр тиынына дейін тиімді
жұмсалуын қадағалау үкімет басшысына тапсырылды.
Көрме өтуі тиіс Астанадағы аумақ бес жылдың ішін-
де осындай керемет қалашыққа айналуы тиіс. Көрмеге
160 мемлекеттен 5 млн-ға жуық адам келетінін ескер-
сек, қауіпсіздікке де баса мән берілмек. Сол себепті
шаһар жаппай бейнебақылауға алынбақ. Елбасы сон-
дай-ақ, Ақордада өткен жиында болашақта EXPO-2017
көрмесі еліміздің бренді болуы керек екендігін де ай-
тып өткен болатын.
Қазақ мемлекетін төрткүл дүниеге танытып,
әлемнің дамушы елдерінің санатына қосқан тұңғыш
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың сындарлы сая-
сатын қазақ жастары қашанда қолдайды. Туған
еліміздің жылдар өткен сайын өркендеп, көркеюі кез
келген қазақстандық азаматтың жүрегіне мақтаныш
ұялатары анық. Сондықтан да, Президент саясатын
қолдай отырып, қашанда өз еліміздің патриоты болуға
ұмтыламыз. Астананы жоғары дәрежелі деңгейдегі
көрмені өткізуге лайық, деп 103 мемлекеттің дауыс
беруі – Қазақстанға артылған үлкен сенім ғана емес,
жұрттың 20 жылда жеткен жетістіктеріне берілген баға
екені даусыз. EXPO – бұл әлемдегі ең үлкен көрме.
EXPO сияқты халықаралық көрмелерге қатысу қай
елдің болсын мерейін асқақтататыны белгілі. Сондай-
ақ, мұндай дәрежеге қол жеткізу кез келген мемлекеттің
арманы. Өйткені, елдерді достастыру, ауызбірлікке
шақыру, инфрақұрылымдарды лайықты деңгейде да-
мыту – жоғары дәрежеде өтетін кез келген іс-шараның
мақтанышы. «EXPO-2017 Қазақстанда өтеді» де-
ген хабарды естігенде қуанғандардың қатарында
Қ.И. Сәтбаев атындағы Ұлттық техникалық универ-
ситет ұжымы мен студенттері де бар. Техникалық
университеттің болашақ мамандары осы көрменің өз
дәрежесінде өтетіне атсалысады. Сондай-ақ, ел тари-
хында тағы бір оң өзгерістер мен жетістіктердің бола-
тынына сеніміміз мол. Жас та, сұлу, еңсесі биік Астана
– өрісін кеңге, өнегесін көпке арнаған EXPO үмітімен
үндес, Астананың арманымен тілдес. Содан болар, біз
EXPO-ның ғаламдық мүддесін жақсы білеміз. ҚазҰТУ
жастары да еліміздің ертеңі үшін оның мықты кірпіші
болып қаланатынына сенімдері мол. Бұл жолда Елба-
сымыз ұрпаққа сенім артып қоймай, оларға жан-жақты
қамқорлық жасап келеді. Олай болса, Елбасының
мығым әрі мықты, сындарлы да салиқалы саясатын
қолдай отырып, ел игілігі үшін бар күш-жігеріміз бен
білімімізді жұмсаймыз.
ҚазҰТУ студенттері
EXPO-2017 кґрмесі біздіѕ маќтанышымыз
...Сегодня нам приятно заходить в учебный корпус
4
В русском языке Исходного падежа не существует,
поэтому придуманный падеж звучит как огульный про-
извол для грамматики языка. С этой точки зрения, при-
знавая существование лишнего 7-го падежа казахского
«Шығыс септік», естественно, не нужно придумывать
для русского языка седьмой падеж, как «Исходный».
То есть, в русском языке нет необходимости в седьмом
падеже, который никогда не существовал, просто его
не было; обходились из далеких времен до наших дней
только шестью падежами. Любой знающий русский
язык, специалист-языковед согласится с последним
предложением.
Поэтому, особенно не осложняя учебники казахско-
го языка (в его морфологической части) лучше в них
не вводить лишний русский (фактически выдуманный)
«Исходный падеж», который просто является пере-
водом названия седьмого казахского падежа «Шығыс
септік» на русский язык.
Из вышеизложенного напрашивается вопрос: к ка-
кому же падежу будем относить падеж «Шығыс сеп-
тік»? Ответ здесь следующий: никуда относить не надо!
В казахском языке естественно будет семь падежей и не
следует переиначивать фонетику русского языка! По-
этому перевод словообразований казахского языка в
падеже «Шығыс септік» на русский язык никаких за-
труднений не вызывает и соответствует в точности Ро-
дительному падежу. Например, бала + дан от мальчика
(кого? Р.п.); сөз + ден от слова (чего? Р.п.); кілт + тен от
ключа (чего? Р.п.); хат + тан из письма (чего? Р.п.). И
во множественном числе также переводятся эти слова
Родительным падежом. Из этих примеров можно чет-
ко почувствовать и уловить, что образованные формы
существительных казахского языка в «Шығыс септік»,
при переводе на русский язык, именно отвечают на во-
просы Родительного падежа (кого? чего?). При этом
предлоги «ОТ» и «Из» абсолютно не влияют на пере-
воды существительных на русский язык, именно Роди-
тельным падежом.
Естественно, выпуск учебников, и на русском, и
на казахском языках с употреблениями понятий: «син-
гармонизмов», «прогрессивной ассимиляции» и т.д.,
усложняют задачу усвоения языка учащимися. Можно
даже исключить из учебника слово «регулирование» и
переписать выражение скобки второй строки на стр. 31
[1] в следующем виде (выбор фонетического варианта
обусловлен давно установленными общими фонетиче-
скими законами).
Безусловно, присутствие в казахском языке седь-
мого падежа «Шығыс септік» в определенной степени
показывает и нюансы силовой стороны языка в отраже-
нии мысли как, в прозе, так и (особенно) в поэзии.
Следует также добавить, что отсутствие в языке:
аналогичных иноязычным понятиям «артиклов родо-
вых»; использования как, например, в немецком языке
предлогов, управляющих падежами «генетив, датив и
аккузатив» имен существительных; аналогичным же
образом употребляемых в русском языке предлогов
всех падежей, кроме Именительного, и обхождение без
всего перечисленного не принижает достоинство ка-
захского языка, а лишь подчеркивает его возможности
и силу. К этому предложению еще надо добавить: ка-
ких только тонкостей и возможностей достигает язык,
употребляя окончания притяжательности и приставки
слов, с изгнанием из речи местоимений и предлогов в
весьма широком смысле слова!
Скажем да, что И.С.Тургенов о русском языке ска-
зал хорошо словами: «Во дни сомнений, во дни тя-
гостных раздумий о судьбах моей Родины, ты один
мне поддержка и опора, о великий правдивый могучий
русский язык…!», М.М.Ломоносов сказал очень метко,
сравнивая русский с некоторыми иностранными языка-
ми; о русском языке сжатое и краткое изречение есть и
у Л.Н.Толстого. О русском языке, скажем, прокричал
на весь мир и В.В.Маяковский словами: « Да, будь Я
и негром преклонных годов, и то без устали и лени, Я
выучил бы русский только за то, что им разговаривал
Ленин!»
Теперь спросим, а кто же подобное написал о казах-
ском языке, являющимся могучим ветвистым много-
листным в словах и выражениях, остовом – дубом язы-
ков многочисленных тюркоязычных народов и племен,
расселившихся по всему Евроазиатскому простран-
ству? Ответ здесь единственный: «это выполнил вели-
кий Абай». Именно его произведения отражают силу,
красоту и величие казахского языка. Об этом же пишет
казахоязычный писатель Герольд Бельгер: «Абай ве-
чен. Абай бесконечен. Он стоит в ряду гигантов духа.
Он олицетворяет целый народ. Бесконечно его пости-
жение. И путь к нему долог и тернист».
О.ПОМАШЕВ, доцент, к.т.н,