Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

- автоматтық бақылау жүйелерінің негізгі 

элементтерін;

- СИ және МКГСС жүйелерінде қысымды 

өлшеу бірліктері;

- қысымды өлшеуге арналған 

аспаптардың жіктелуін; 

- сұйықтық манометрлерінің алуан 

түрлілігі, олардың артықшылықтары, 

қолданылу саласы; 

- серпімді сезімтал элементтердің түрлері 

мен олардың статикалық сипаттама-

ларын;

- өлшеу түрлендіргіштерінің, жүк 

термометрлерінің, манометриялық 

термометрлердің белгіленуі мен жұмыс 

қағидасын;

- термобулармен жинақта жұмыс істейтін 

приборлардың жұмыс қағидасы мен 

әрекетін;

- кедергілердің электр термометрлерінің 

жұмыс қағидасы мен құрылғысын;

- пирометрлердің жұмыс қағидасы мен 

құрылғысын;

- барлық деңгей өлшеуіштердің жұмыс 

қағидасы мен құрылғысын;

- өлшеу әдістері бойыншашығын 

өлшеуіштердің жіктелуін;

- сұйықтықтар мен газдардың мөлшерін 

өлшеу

санауыштарының жұмыс қағидасын; 

өлшеуіштерді; тұтқырлық өлшеуіштерді; 

психометрлер мен гигрометрлерді; 

кондуктометриялық ылғал өлшеуіштерді; 

газ талдауыштарды;

- өнеркәсіптік хромотографтардың 

типтерін;

- өнеркәсіптіктік рН-метрлердің 

жұмыс қағидасын; автоматтық 

фотокалориметрлерді.

метрология және өлшеу құралдары 

негіздері: метрология негіздері; өлшеу 

жүйелері мен құралдары; қысымды 

өлшеу; қысымды өлшеу бірліктері, 

приборлардың жіктелуі; сұйықтық 

манометрлері; деформациялық маномет-

рлер; қысым мен разрядталудың өлшеу 

түрлендіргіштері; қысым айырымының 

өлшеу түрлендіргіштері; жүк поршенді 

манометрлерді; температураны өлшеу: 

температуралық шкалалар; приборлардың 

жіктелуі; кеңейту термометрлері; 

манометриялық

термометрлер; электрлік кедергі 

термометрлері; температураны жылулық 

сәулелену бойынша өлшеу; сұйықтықтар 

мен шашылғыш материалдардың 

деңгейін өлшеу: сұйықтық деңгейін 

өлшеу; шашылғыш материалдардың 

деңгейін өлшеу; заттардың шығыны 

мен мөлшерін өлшеу: өлшем бірліктері 

және өлшеу әдістерінің жіктелуі; деңгей 

өлшеуіш шығынын; қысымның айныма-

лы айрымын өлшеу; қысымның тұрақты 

айырымының шығынын өлшеуіш; электр 

магниттік (индукциялық) шығын өлшеуіштері; 

сұйықтық пен газдың мөлшерін өлшеу; 

қатты заттардың мөлшерін өлшеу; 

заттардың физикалық қасиеттерін өлшеу: 

сұйықтық пен газдың тығыздығын өлшеу; 

сұйықтықтардың тұтқырлығын өлшеу; 

заттардың ылғалдылығын өлшеу; зат 

сапасының құрамы мен көрсеткіштерін 

анықтау: газдардың құрамын газталда-

уыштармен анықтау; көп компонентті 

газдардың қоспасын талдау; сұйықтықтарды 

талдаудың (рН-метрия) потенциометриялық 

әдісі; сұйықтықтарды талдаудың 

контуктометриялық әдісі;

БҚ

1,3,4

2,5,

АҚ

4,9

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- мұнай құрамы, оның қасиеттері туралы 

жалпы мәліметтерді;

Сала технологиясы негіздері:

мұнай өңдеу: мұнайдың химиялық және 

фракциялық құрамы; мұнай мен мұнай 

өнімдерінің физикалық қасиеттері; мұнай

БҚ

1,7

1,5

өнеркәсібінің, шиналы өндірістің 

және техникалық көміртегі өндірісі 

технологиясының маңызды өнімдерін 

өндіру тәсілдерін және технологиялық 

процестердің теориялық негіздерін;

- негізгі жылуландыру сипаттамаларын 

анықтау; процестердің материалдық ба-

лансын құру;

- техникалық құжаттаманы пайдалануды.

мен мұнай өнімдерінің жіктелуі; мұнайды 

өндіруге дайындау; мұнайды алғашқы өңдеу; 

мұнай фракцияларын өңдеудің термиялық 

процестері; мұнай фракцияларын өңдеудің 

термокаталикалық процестері; мұнай газда-

рын өңдеу; мұнай майларын өндіру; көмір 

сутегі өнімі өндірісі және оны химиялық 

өңдеуге дайындау; өнімдерді мұнай 

шикізаты негізінде өндіру.

АП 0.3

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- сала процестерінің теориялық негіздерін;

жұмыс қағидасын;

- процестерді өткізудің механизмі мен 

тиімді шарттарын; 

- жылу таратқыштардың шығынын 

анықтау;

- процестердің материалдық және 

жылулық балансын құру; - зертханалық 

эксперименттер мен есептер орындау;

- техникалық әдебиетпен жұмыс істеу.

Сала процестері мен аппараттары:

гидромеханикалық процестер: сұйықтықтар 

мен гетерогенді жүйелерді бөлу; газдарды 

тазарту; жылулық процестер: жылу тасымал-

даушылар және жылу алмастыру апаратта-

ры; булау; жасанды түрде салқындату; май 

алмастыру процестері: масса беру негіздері; 

абсорбция; дистилляция және ректифика-

ция; экстракция; адсобция; кептіру; кристал-

дау; мембаналы бөлу процестері; химиялық 

процестер және реакторлар; механикалық 

процестер; химия өнеркәсібінің негізгі 

процестері мен аппараттарының даму пер-

спективасы.

БҚ

1,7

1,5

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- жалпы қолданыстағы есептеу машинала-

рын ұйымдастыру қағидасын;

- перифериялы құрылғылардың жұмыс 

қағидасы мен номенклатурасын;

- микропроцессорлар мен микроЭЕМ 

негізінде есептеу басқарушы жүйелерді 

ұйымдастыру қағидасын;

- мамандық бойынша техника-

экономикалық оперативті есептерде ЭЕМ 

пайдалану негіздерін;

- сандарды бір жүйеден екіншіге ауы-

стыруды; 

- қарапайым дискретті автоматтық 

құрылғылардың жұмыс алгоритмдерінің 

логикалық функцияларын құруды;

- МК бағдарламалау үшін бағдарламалар 

құру, бір реттік автоматтардың ақиқаттық 

кестесін құру және анықтау;

- клавиатура мен монитордың көмегімен 

ЭЕМ-мен сұқбаттасуды;

- микропроцессорлық құрылғыларды 

пайдаланып автоматтандырылған 

жүйелерінің құрылымдық сұлбаларын 

құруды;

- алгоритмдер мен бағдарламалар құру; 

бағдарламалардың пакетін пайдалануды;

- мамандық бойынша техника-

экономикалық есептерде ЭЕМ пайдалану.

ЭЕМ арифметикалық және логикалық 

негіздері: есептеу жүйелері; екіншілік ариф-

метика; ЭЕМ логикалық негіздері; логикалық 

функциялар; ЭЕМ-да ақпаратты көрсету: 

ЭЕМ-да ақпаратты көрсету нысандары мен 

тәсілдері; жад құрылғылары: есте сақтау 

құрылғыларының (ЕҚ) жалпы мәліметтері 

мен жіктелуі; оперативті есте сақтау 

құрылғылары (ОЕҚ); тұрақты есте сақтау 

құрылғылары (ТЕҚ); жалпы қолданыстағы 

ЭЕМ: архитектура, 

ерекшеліктері, қолданылу саласы; кірме-

шықпа каналдары; микропроцессорлар: 

микропроцессорлардың негізгі блоктары, 

архитектура; микропроцессорлық жинақтар; 

микропроцессор командаларының жүйесі; 

микроЭЕМ: функционалдық блоктар, микро-

ЭЕМ құрылысы; микро ЭЕМ кірме-шықпа 

жүйесі; перифериялы құрылғылар: дисплей-

лер мен таңба басатын құрылғылар; ЭЕМ 

технологиялық процестерді басқарудың 

автоматтандырылған жүйелерінде пайда-

лану (ТПАБП): ЭЕМ мамандық бойынша 

техника-экономикалық және оперативті 

есептерде пайдалану.

БҚ

5,7,8,

КҚ

1,3,5

АҚ

1,6

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- еңбекті қорғау бойынша негізгі 

заңдылықты;

- оңтайлы еңбек жағдайларын жасау 

шараларын, өндірістік орынжайлар мен 

жұмыс орындарына жалпы санитарлы-

гигиеналық талаптарды;

- электрлік қауіпсіздік негіздерін және 

электр тогымен жарақаттанудан қорғау 

шараларын, бақытсыз жағдайларда зар-

дап шеккендерге дәрігерге дейінгі көмек 

көрсету бойынша негізгі медициналық 

мәліметтерді;

- өнеркәсіптік экология негіздерін;

- еңбекті қорғау бойынша нормативтік-

техникалық құжаттаманы пайдалану; - 

өндірістің сенімді телімінде қауіпсіз жұмыс 

жасауды ұйымдастыруды;

- бақытсыз жағдайларға зерттеу жүргізуді 

және Н-1 нысаны бойынша акт ресімдеуді;

- технологиялық процестер мен 

жабдықтың қауіпсіздік парамтерлерінен 

ауытқу мен бұзылуды анықтау;

- адамға әсер ететін қауіпті және зи-

янды өндіріс факторлары мүмкіндігін 

бағалауды;

- ағымдағы және кезеңдік нұсқаулық өткізу 

және қауіптілігі жоғары жұмысқа наряд-

рұқсат ресімдеу;

- бақытсыз жағдайда зардап шеккенге 

алғашқы көмек көрсетуді.

еңбекті қорғаудың құқықтық және 

ұйымдастырушылық сұрақтары: Қазақстан 

Республикасындағы еңбекті қорғау бойын-

ша заңнама негіздері; еңбек қауіпсіздігінің 

стандарттар жүйесі (ЕҚСЖ); еңбекті қорғау 

бойынша жұмыстарды ұйымдастыру; 

қауіпті және зиянды өндіріс факторла-

ры; өндірістегі бақытсыз жағдайларды 

зерттеу, есепке алу және талдау; жұмыс 

орнында еңбекті ұйымдастыру; еңбек 

гигиенасы және өндірістік санитария: 

өндірістік орынжайларға, жұмыс орында-

рына, технологиялық жабдыққа жалпы 

санитарлы-гигиеналық талаптар; өндірістік 

орынжайлардың жарықталуына талап-

тар; шудан, вибрациядан,. ультрадыбы-

стар, ионданған және электр магниттік 

сәулеленуден қорғану; қауіпсіздік техника-

сы: тиеп-түсіру, тасымалдау және қоймаға 

қою жұмыстарын атқару кезіндегі қауіпсіздік 

техникасы; бақылау және автоматтандыру 

жүйелерін монтаждау кезіндегі қауіпсіздік 

техникасы; электрлік қауіпсіздік негіздері; 

өрт қауіпсіздігі қорғанысы: заттардың жа-

нуы және жарылуға қауіпті қасиеттері; 

өртті сөндіру құралдары мен тәсілдері; 

кәсіпорында өрт қорғанысын ұйымдастыру; 

өнеркәсіптік экология негіздері

БҚ

1,2,7

КҚ

1,10,

13

АҚ

АП 0.6

- мұнай өңдеу мен химия өнеркәсібі 

кәсіпорындарын басқару негіздерін; 

кәсіпорын мүлігінің құрамын, қозғалысын 

және есепке алуды;

- мекеме және еңбек төлемі сала-

сында кәсіпорындарды басқарудың 

экономикалық механизмінің жұмысын;

- кәсіпорындарда есепке алу мен есеп 

берудің түрлерін;

- кәсіпорындарының өндірістік-

шаруашылық іс-әрекетін талдау 

негіздерін;

 

меңгеру керек:

- салалық кәсіпорынның өндірістік сипат-

тамасында ыңғайын табу;

- мұнай өңдеу мен химия өнеркәсібі 

кәсіпорындарының құрылымында 

жұмыстың ыңғайын табу;

- әрбір қызметкердің жеке ерекшеліктеріне 

байланысты өндірістік ұжымды 

қалыптастыруды;

- кәсіпорынның және мүлік қозғалысы 

көрсеткіштерінің негізгі өндірістік 

қорларын пайдаланудың көрсеткіштерін 

есептеуді;

- инновацияның ақпараттық ағымдарында 

бағыт-бағдар табуды;

- кәсіпорын табысы мен рентабелділігінің 

барлық түрлерін анықтауды; 

- кәсіпорын іс-әрекетінде экономикалық 

талдау қорытындыларын қолдануды.

мұнай өңдеу мен химия өнеркәсібі кәсіпорны 

және оны нарықтық экономика жүйесінде 

басқару: өнеркәсіптің салалық бөлінуі; 

нарықтық экономика жүйесіндегі кәсіпорын; 

мұнай өңдеу мен химия өнеркәсібі 

кәсіпорындарын басқару негіздері; кәсіпорын 

қызметшілерін басқару; мұнай өңдеу мен 

химия өнеркәсібі кәсіпорнының өндірістік 

іс-әрекет факторлары: кәсіпорын мүлігі; 

кәсіпорындардағы жаңа енгізулер мен ин-

вестициялар; кәсіпорынды басқарудың 

экономикалық механизмі; техникалық норма-

лау негіздері; еңбек өнімділігі; еңбек төлемі 

мен ұйымдастыру; фирма ішілік жоспар-

лау; кәсіпорынның автоматтандырылған 

ақпараттық жүйесі; жалға алу, лизинг, 

франчайзинг; өндіріс шығындары, та-

быс және кіріс; өндірістің рентабелділігі; 

мұнай мен газ алу кәсіпорнының өндірістік-

шаруашылық іс-әрекетін есепке алу және 

талдау; кәсіпорынның есебі мен есепке 

алуы; мұнай өңдеу және химиялық өнеркәсіп 

кәсіпорнының өндірістік-шаруашылық іс-

әрекетін талдау

БҚ

1,2,6

КҚ1

6,7

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- басқару объектісінің технологиялық 

процестерін, талдауды өткізу мен зерт-

теу тәртібін;

- гидромеханикалық, жылулық, май 

алмастыру, механикалық, химиялық 

процестерді автоматтандыру 

ерекшеліктерін;

- жалпы зауыттық жүйелерді автоматтан-

дыру ерекшеліктерін;

- басқару процесінде есептеу техни-

касын пайдалану мүмкіндігі мен негізгі 

бағыттарын;

- автоматтық құрылғылардың жіктелуін, 

олардың белгіленуін;

- автоматтық реттеу, сигналдауды 

бақылау, қашықтықтан басқару, блоктау 

және қорғаныстың үлгілік жүйелерінің 

функционалдық сұлбаларын құрудың 

тәртібін;

- басқарудың таңдап алынған сұлбаларын 

дәлелдеу;

- автоматтандыру сұлбаларын, электрлік 

және пневматикалық сұлбаларды құруды 

және оқуды;

 - автоматтандыру деңгейі тұрғысынан 

басқару объектісін талдауды; бұл 

деңгейдің жоғарылауын автоматтандыру 

құралдарын енгізумен дәлелдеу.

автоматтандырудың жалпы сұрақтары: 

негізгі анықтамалар мен ұғымдар; басқару 

жүйелерін құру; бақылау, реттеу, сигнал-

дау, қашықтан басқару және қорғаныстың 

үлгілік сұлбалары; басқару, сигналдау, блок-

тау және қорғаныстың үлгілік қағидалық 

электрлік және пневматикалық жүйелері; 

автоматтандыру және қағидалық электр 

сұлбаларын құруға қойылатын талаптар; 

технологиялық процестерді автоматтан-

дыру: гидромеханикалық процестерді ав-

томаттандыру; жылулық процестерді авто-

маттандыру; май алмастыру процестерін 

автоматтандыру; механикалық процестерді 

автоматтандыру; химиялық өндірістерді 

автоматтандыру; жалпы зауыттық жүйелерді 

процестерін автоматтандыру; технологиялық 

процестерді басқаруда есептеу техникасын 

қолдану; автоматтандыру деңгейін анықтау.

БҚ

1,2,3

КҚ

2,3,5

АҚ

1,4,9

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- автоматтандырылған жүйе 

элементтерінің жалпы сипаттамаларын;

- автоматтық реттеу теориясының 

негіздерін;

- автоматтық реттеуіштердің типтері мен 

сипаттамаларын;

- бақылау мен реттеудің 

микропроцессорлық құралдарын;

меңгеру керек:

- абсолюттік, статикалық, қатыстық және 

келтірілген қателікті анықтауды;

- қарапайым релелік басқару сұлбаларын 

оқуды;

- магниттік күшейткіштердің сипаттама-

қолдануды;

- автоматтық реттеу жүйелерін жобалауда 

алған білімдерін қолдану;

- автоматтық реттеу жүйелерінің 

құрылымдық сұлбаларын моделдеуді;

- практикалық жолмен алынған ағызу 

графигінен параметрлерді пайдаланып 

реттеу объектілерінің теңдеуін құруды;

- буындар мен жүйлердің жиіліктік сипат-

тамаларын құруды;

- төртінші тәртіптегі реттеудің 

автоматтандырылған жүйелерінің 

беріктігін есептеуді;

- Найквист және Михайлов критерийлері 

бойынша реттеу сапасын бағалауды;

- әртүрлі типті реттеуіштердің салыстыр-

малы сипаттамасын жасауды;

- оқытылған реттеуішті пайдаланып рет-

теу контурының құрылымдық сұлбасын 

жасауды;

- автоматтандырылған жүйелерді жобалау 

кезінде микропроцессорлық жүйелерді 

пайдалануды.

автоматтық жүйелердің элементтері: 

автоматтық жүйе элементтерінің жал-

пы сипаттамалары; электр механикалық 

элементтер; ферромагниттік элемент-

тер; пневматикалық және гидравликалық 

элементтер; атқарушы механизмдер 

(электрлік, пневматикалық, гидравликалық); 

реттеуші органдар; автоматтық реттеу те-

ориясы негіздерін; автоматтық реттеудің 

негізгі ұғымдары мен анықтамалары; 

автоматтық реттеу жүйелерінің үлгілік 

динамикалық буындары; реттеудің 

автоматтандырылған жүйелері (РАЖ); 

реттеудің автоматтандырылған жүйелерінің 

беріктігін талдау (РАЖ); реттеу процестерінің 

сапасын талдау; автоматтық реттеуіштер; 

автоматтық реттеуіштердің типтері мен 

сипаттамалары; тура әрекетті автоматтық 

реттеуіштер; электрлік позициялық 

реттеуіштер; «Контур» приборлары 

мен құрылғысының кешені; «Каскад-2» 

микроэлектрондық базасында реттеуші 

және функционалдық блоктардың кешенін; 

пневматикалық реттеуіштер; эксперименттік 

реттеу; реттеуіш типтері мен баптау 

параметрлерін таңдау; технологиялық 

процестерді басқару жүйесіндегі микропро-

цессорлар: технологиялық процестер үшін 

бақылау мен реттеудің микропроцессорлық 

құралдары. 

БҚ

1,2,3

КҚ

2,3,5

АҚ

1,2,9

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

- пайдалану қондырғыларындағы монтаж-

дау жұмыстарының ерекшеліктерін;

- қалқандар мен пульттарды; құбырлы 

сымдарды; бақылау мен реттеу приборла-

рын монтаждаудың негізгі ережелерін; 

- автоматтандыру құралдарын монтаждау 

кезіндегі қауіпсіздік техникасын;

- автоматтық құрылғыларды пайдалану 

қызметінің ережелері мен нұсқаулығын;

- автоматтандыру құралдарын пайдалану 

кезіндегі қауіпсіздік шараларын;

- жарылуға және өртке қауіпті өндірістерде 

автоматтық құрылғыларды пайдалану 

кезіндегі қауіпсіздік техникасының ерекше 

талаптарын;

- монтаждық сұлбалар мен сызбаларды 

оқуды; - монтаждық сұлбаларды құруды;

- автоматтық құрылғыларды пайдалануға 

монтаждау және өткізу;

- пайдалану қызметі мен оның кейбір 

телімдері қызметінің жұмысын 

ұйымдастыруды.

автоматтандыру құралдарын монтаждау: 

автоматтандыру құралдарын монтаж-

дау бойынша жұмыстарды ұйымдастыру; 

қалқандарды, пульттарды және стативтерді 

монтаждау; құбырлы сымдарды монтаж-

дау; электр сымдарын монтаждау; бақылау 

және реттеу приборларын монтаждау; 

автоматтандыру құралдарын монтаждау 

кезіндегі қауіпсіздік техникасы; автоматтық 

құрылғыларды пайдалануға өткізу; ав-

томаттандыру құралдарын пайдалану: 

автоматтық құрылғыларды пайдалану 

қызметін ұйымдастыру және міндеттері; 

өлшеу жүйелерін пайдалану; көрсеткіштерді 

беру жүйелерін пайдалану; автоматтық 

реттеуіштер мен көмекші құрылғыларды 

пайдалану; атқарушы механизмдерді пай-

далану; технологиялық сигналдау, қорғаныс 

және блоктау құралдарын пайдалану; электр 

желілері мен құбыр сымдарын пайдалану; 

автоматтандыру құралдарын пайдалану 

кезіндегі қауіпсіздік техникасы.

БҚ

1,2,3

КҚ

2,3,7

11

АҚ

КМ 00

ЖКП 00

ЖКП 0.1

- МЖМБС 2.303-68* бойынша сызықтар-

ды, МЖМБС 2.301- 68* бойынша формат-

тарды, - МЖМБС 2.304-81 бойынша; сыз-

ба шрифттерін;

- МЖМБС 2.302-68 бойынша масштаб-

тарды, МЖМБС 2.307-68* бойынша 

өлшемдерді салу ережелерін, жанасу 

түрлерін;

меңгеру керек:

- стандартты сақтай отырып, әртүрлі 

сызықтарды сызуды; - сызбаларда стан-

дартты шрифтпен жазу жазуды;

- сызба масштабын анықтауды, берілген 

масштабта тетіктерді сыза алу;

- сызбада қарапайым нысандағы 

тетіктердің өлшемін жасау;

- әртүрлі жанасулар мен лекалды 

қисықтарды орындау.

ЕСКД, МЖМБС кіріспесі, түсінік; 

сызбалардың графикалық

ресімделуі; сызба сызықтары; сызба фор-

маттары; сызбаларда жазулар жазу; мас-

штабтар; өлшемдер салу; тетіктердің кон-

турларын орындау тәсілдері; проекциялық 

сызба және техникалық сурет салу; 

геометриялық денелердің аксонометриялық 

проекциялары; геометриялық денелердің 

толық қиылысуы; геометриялық денелердің 

өзара қиылысуы; проекциялық сызу; 

техникалық сызу; сызбалар мен нобайлар-

ды орындаудың жалпы ережелері; құрама 

сызба; берілістер; құрама сызбаларды оқу 

және детальдау; сұлбалардағы шартты, 

графикалық белгілеулер; мамандық бойын-

ша сұлбалар.

БҚ 4,7

КҚ 4

15 тамыз 2015 жыл

www.egemen.kz

23

ЖКП 0.2

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

білу керек:

- статиканың негізгі ұғымдарын, күштердің 

жазықтық жүйесін; күш моменттерін, кине-

матика және динамика элементтерін; 

меңгеру керек:

- механикалық жүйелердің беріктіктігін 

тексеріп есептеу;

- механизмнің қажетті түрін таңдау, 

механизмдер мен құралымдардың 

құрама бірліктерінің конструкциялық 

ерекшеліктері.

Техникалық механика негіздері:

статика; статика аксиомалары, күш жүйелері, 

материалдар кедергісі; деформацияланған 

күйдің түрлері: созылу (сығылу), ығысу, 

айналдыру, тура иілу, күрделі деформа-

ция; беріктікке есептеу; механизмдер мен 

машиналардың тетіктері; механизмдер мен 

машиналардың кинематикалық сұлбаларын 

оқу және құру; әртүрлі беріліс буындарының 

негізгі өлшемін геометриялық есептеу.

БҚ

3,5,7

КҚ6

ЖКП 0.3

Пәнді оқу нәтижесінде оқушы 

жүктеу/скачать 2,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: