www.anatili.kz
e-mail: anatili_gazetі@mail.ru
www.twitter.com/anatilikz
www.facebook.com/anatilikaz
№27-28
(1285-1286)
10 – 22 шілде
2015 жыл
Сөзi жоғалған
жұрттың
өзi де жоғалады
1 9 9 0 ж ы л ғ ы
н а у р ы з д ы ң 2 2 - с i н е н
б а с т а п ш ы ғ а д ы
ЖАЗДЫГҮН ШІЛДЕ БОЛҒАНДА...
ЖАЗДЫГҮН ШІЛДЕ БОЛҒАНДА...
Астана,
сенен айналдым
10-11-бет
20-бет
4-бет
Шарын
Құрыш қалай
шынықты?!
Сөз қадірі
сәлемнен
басталады
ЖЫР ЖОЛДАРЫНАН
Ішінде мір – майданның
Келеді деме, қайдан мұң?!
Жарқырап қанша тұрса да,
Табады адам Айдан мін.
Халқыңа қажет болмаса,
Керегі қанша пайдаңның.
Аста-т к болған жұртыма –
Астана, сенен айналдым.
Жыл сайын жұртым тойлаған,
Байлыққа мұртын майлаған.
Т гіліп жатыр қайдан күй,
Ағылып жатыр қайдан ән?!
Асылын басып қойнына,
Аспанның астын жайлаған –
Астана, сенен айналдым.
Тамырын тартқан таң – нұрдан,
Азаттық үшін жан құрбан!
Есілдің екі жағынан
Салтанат,
Сауық,
Сән құрған.
Електен бәрін ткізіп,
Елімнің бағын жандырған –
Елорда, сенен айналдым.
Қилы күніңе – қиналам,
Игілігіңе иланам.
Жаныма шабыт, күй беріп,
Шапағатыңды құй маған.
Таланттарын түгендеп,
Асылдарын жинаған –
Астана, сенен айналдым.
Сарыарқа,
Сайын даламнан,
Сарқырап бұлақ – нәр алған.
Кетпейтін сыры кеудеден,
шпейтін нұры жанардан.
Еңсесі биік,
Ерекше,
Елорда, сенен айналдым.
Жарқырап жақұт дидары,
Халқыма бақыт сыйлады.
Ұлдары түгел ержүрек,
Қыздары түгел ибалы.
Есілге құйған құт болып,
Т сінде тұнған Иманы –
Астана, сенен айналдым!
Ұлы дала еліміз!
«Ана тіліне» жазылыңыз, ағайын!
ИМАН
БЕТ ҚАТТАЛЫП ЖАТҚАНДА:
БАСПАСӨЗ – 2015
Елордада «Астана: өткені,
бүгіні және болашағы» атты көрме
өз жұмысын бастады.
Тараз педагогикалық инсти-
тутында Қазақ хандығының 550
жылдық мерейтойы ауқымында
жыршылардың облыстық байқауы
өз мәресіне жетті.
Қазақстан Республикасы
Ұлттық кітапханасында кескін де-
меші, Қазақстанның халық сурет-
шісі Молдахмет Кенбаевтың 90
жылдығына арналған «Дарабоз
дарын» атты кітап көрмесі ұйым-
дастырылды.
Көкшетауда кәсіпкерлерге
мемлекеттік грант ұсынуға байқау
жарияланды.
Қорқыт Ата атындағы Қызыл-
орда мемлекеттік универси теті-
нің Студенттер сарайында «Мәң-
гілік Ел жүрегі – Астана» атты рес-
публикалық ғылыми конференция
өтті.
Қарағандыда «Шұ-
баркөл көмір» ме ке-
месінің 30 жыл дық ме-
рейтойы атап өтілді.
ҚАЗПОШТА
Индекс
Мерзімі
Алматы
Аймақ/қала
Аудан/ауыл
Жеке жазылушылар үшін
65367
6 ай
1384, 32
1480, 20
1556, 64
Мекемелер мен ұйымдар үшін
15367
6 ай
2649, 12
2745, 00
2821, 44
БІРТҮЙЕР
ШАРА
Астанадағы «Жастар» сарайында қуыршақ
театрларының І халықаралық «Құралай» фестивалі
басталды.
Т рт күнге созылатын фестивальге Перу,
Эстония, Болгария, Сербия, Румыния, Татарстан,
Тәжікстан елдеріндегі қуыршақ театрларының
үздік кілдері қатысуда. Шараның алғашқы кү-
нінде Сәкен Жүнісовтың «Аманай мен Заманай»
повесінің желісі бойынша жазылған «Атамекен»
қойылымы сахналанды. Алдағы уақыт та Қуыршақ
фестивалінің қойылымдары Қалибек Қуанышбаев
атындағы қазақ музыкалық драма театрының
сахнасында теді.
Қызық сыйлаған «Құралай»
Жайдары жаздың екінші
айын да бастан өткеріп
жатырмыз. Кәдімгі шілде
ғой бұл. Әр айдың өз
ерекшелігі бар. Шілде
де солай. «Қырық
күн шілде», «Шіліңгір
шілде»... дейміз. Мұның
бәрі жайдан-жай емес.
Күн төбеден шақырайып,
ауа райының айрықша
ыситын кезі бұл. Аптапты,
аңызақты күндері көп
болғандықтан шіліңгір
аталып тұр.
Қазірдің өзінде еліміздің
өңірлерінде аптап ыстық
байқалады.
Шілде – бұл демалыс
мезгілі. Көлге, өзенге
түсіп, жан сергіткен де
рахат. Көлеңкелі орман,
тоғайларды аралаған да
бір ғанибет.
Жанға жайлы жаз күндері
көп болсын!
МЕЗГІЛ МЕЗЕТТЕРІ
әрбір жазық жерінің зі тұнған та-
рих. «Алтын емел» де, «Алтын адам»
да, алтын кеніштері де бізде. Қазақ
даласының сұлулығына дүниежүзі
тамсанады емес пе?! Алак л, Бура-
бай, Шарын, Шымбұлақ, Ұлытау,
Сарайшық, Түркістан және т.б. киелі
лкелеріміздің тізімін одан әрі де
ұзарта беруге болады. Қазақы киіз
үйдің зі жатқан бір шежіре.
Тұлға боларлық азаматтарымыз
да жеткілікті. Ендеше, кең байтақ
жеріміздің мәртебесін асырып, елдігін
әлемге мойындату үшін зімізді-
зіміз құрметтеуді үйренгеніміз ж н.
Соның ең бастысы, индустриалды
Қазақстанға жаңа брендтік атаудың
қажет екендігі болып отыр. Сонау
қадым заманнан бері сақталып келген
ежелгі жұртымыз туралы небір сая-
хатшылар мен жиһанкездер з ойла-
рын тасқа жазып кеткен ғой. Ал жер
қойнауынан табылып жатқан құнды
жәдігерлеріміз бен археологиялық
ескерткіштеріміз қаншама?! Ен-
деше, бай тарихымыз бен біздің
бабаларымыздың данышпандығын
дәлелдейтін мәліметтерге сүйене оты-
рып, біз жаңа бренд ойлап табуымыз
қажет.
йткені «Отанды сүю – иманнан»
десек, әр адам туып- скен жерін,
елін құрметтеуі арқылы з ұлтына
деген сүйіспеншілігі де берік болып
қалыптасары анық. Осы арқылы ай-
бынымызды асырып, мәртебемізді
неге биіктетпеске?
Күні бүгінге дейін қазақтың бет-
ке ұстар азаматтарын згеге теліп
а т а й т ы н ы м ы з қ а л а й ? М ә с е л е н ,
«Дала Геркулесі» деп Қажымұқан
а т а м ы з д ы , ж а з у ш ы З е й н о л л а
Шүкіровті «Павел Корчагин» деп
мақтанатынымыз бар. Жер жаннаты
К кшетауды қазақтың Швейцариясы
деп атаудың қаншалықты қажеттілігі
бар еді. Мұндай мысалдар жетіп-
артылады. зімізді- зіміз бағалап,
жақсымызды зге мемлекеттер ал-
дында жарқыратып қашан к рсете
алар екенбіз? Басқа біреудің тасасына
жақұтымызды жасырып қоюдың ке-
лешек ұрпаққа зияннан басқа берері
бар ма?
Түркі халқының ұлы перзент-
терінің бірі Ататүріктің мынандай с зі
бар. « лем бізді құрметтесін десек, з
ұлтымызды және ұлттық бейнемізді
алдымен біздің зіміз бар сезіміміз,
ақыл-ойымызбен, іс-әрекетімізбен
құрметтеуіміз керек. зінің ұлттық
бейнесін таба алмаған ұлттардың
басқа ұлттарға жем болатынын біліп
қойғанымыз ж н». Ден қоятын-ақ
с з. Селқостықтан, жалтақтықтан
арылатын кез жетті. Елбасының с зі
бәрімізді ойландыруы тиіс.
Олай болса, Туында алтын күн
бейнеленген мәңгілік аспан ас тын-
дағы киелі лкені «Ұлы дала елі» деп
атау те орынды.
Нұрлан ҚҰМАР
Жақында Астанадағы «Көрме» орталығында Мемлекет басшысы
Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен еліміздегі «Нұрлы жол» және
индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламаларын
жүзеге асыруға арналған дәстүрлі телекөпір өткізілді. «Әдетте, Жа-
понияны – күншығыс елі, Кореяны – таңғы шық елі, Нидерландыны
– қызғалдақтардың отаны, Қытайды – аспанасты елі деп жатамыз.
Қазақстанға да осындай атаулы бренд жетіспейді.
Біз – Ұлы даланың перзент-
теріміз. Біздің бабаларымыз осы да-
лада мір сүріп, к кке табынған.
Тәңірі дегеніміздің зі – к к аспан.
Біздің туымыздың к к түсті болуы-
ның астарында да осындай сыр бар.
Бірегей к к түс – еліміздің бірлігінің
белгісі. Ендеше, бізге неге зімізді
Ұлы дала еліміз деп атамасқа» деп,
Елбасымыздың зі жиынның соңында
халықпен ой б ліскендей болды.
Расында да бұл ойланарлық мәселе
еді. «Мың ліп, мың тіріліп» барып
осы күнге жеткен, қандай қиындыққа
болсын т зе білетін халқымыздың
бойындағы игі қасиеттерді згелер
де к ріп, біліп отыр. Ал Қазақстан
табиғатының ерекшелігін сипаттауға
тіл жетпейді. р т бе, әр шоқысы,
Замана көші әр дәуірде тарих сахнасына ұлы
тұлғаларды алып келгенде, сол тұлғалар халық
алдында, қалың бұқара алдында өзінің жарқын
қасиеттерімен жарқ етіп көрініп отырған. Ол ел
басқарған көсем бе, сөзге шебер шешен бе, ел
қорғаған батыр ма, имандылық пен адамгершілік
қасиеттері көздің қарашығындай сақталған діни
ағартушы ма, оларды халық үнемі қастерлеп,
құрметтеп санасында сақтаған.
Сондай тұлғаның бірі – Досжан ишан. Биыл бұл
кісінің дүниеге келгеніне 200 жыл толып отыр.
Шұбарқұдықтың Шилі өзенінің бойында өзі
салдырған мешітте жерленген, халық қастерлеген
жанның өмірбаянына тағы да оқырман назарын
аударуды жөн көрдік.
Кезінде қажылыққа үш рет сапар шеккен қоғам
қайраткері, ағартушы, ойшыл Досжан ишан
Қашақұлы 1815 жылы Ойыл бойындағы Шилісайда
дүниеге келген деп жазылып жүр. Бұл бүгінгі Дос-
жан ишанның мешіті тұрған Шұбарқұдық кентінен 3
шақырым жер екені даусыз.
13
Досжан хазірет
Серік ТҰРҒЫНБЕКҰЛЫ
Суретті түсірген Самат СЕРІКБАЙҰЛЫ
2
№27-28 (1285-1286)
10 – 22 шілде
2015 жыл
АНА ТІЛІ
әскер сұраумен болды. Мұның зі ханның
з халқының жауына айнала бастағанының
айқын к рінісі еді. Мәселені күшпен
шешу мүмкін болмай бара жатқанын
байқаған Игельстром орыс үкіметіне Кіші
жүздегі хандық билікті жоюға апаратын
жоба ұсынды. Бұл бойынша қазақтарды
басқару ісін патша шенеуніктері мен қазақ
рубасыларынан тұратын Шекаралық сот
зінің қолына жинақтауы тиіс болды. Ал
Шекаралық сот Орынбордағы генерал-
губернаторға бағынатын болды. Ал қазақ
ауылдарын басқару үшін расправа дейтін
мекемелер құрылды. Енді патшалық
билік ханды әурелегенді қойып, рубасы
старшындармен тікелей келісс здер
жүргізуге к шті. Алайда зінің пайдасына
шешілмеген осындай жағдайды к ріп
отырса да, Нұралы хан з еркімен тақтан
бас тартуды ойлаған да жоқ. Бұл енді орыс
мүддесіне қайшы келді. Сондықтан да
Екатерина ІІ патшайым зінің 1786 жылғы
3-маусымдағы Жарлығымен Нұралыны
тақтан түсірді. Оның зін орыс солдаттары
алғаш Жайық бекінісіне апарып қамады да,
соңынан Уфаға ж нелтті. Мұнан ары қайғы
жұтқан Нұралының жеке мірінен береке
кетті. Ақыры к п кешікпей, 1790 жылы ол
осында қайтыс болып, Уфадағы мұсылман
қорымына жерленді. Оның соңында қалған
елінде екі жылдан кейін інісі Ералы хан
болып сайланды. Ералының хан болуын
патша әкімшілігі ұйымдастырды. Ол кезінде
Сырым Датұлының к терілісіне қарсы
қазақ сұлтандарын біріктіріп, патшалықтың
сеніміне кіре бастаған болатын. Оны
хан тағына отырғызуға Екатерина ІІ
патшайымды мәжбүрлеген Кіші жүздегі
халық толқуының бәсеңдемеуі еді. Ресей
әкімшілігіне қазақ даласында зінің
отаршыл саясатын түбегейлі түрде жүзеге
асыратын осындай халыққа қарсы тұлға
қажет еді. Алайда Ералы Сырым бастаған
халық к терілісін тоқтатуға дәрменсіз
болып шықты. Патшайымның сенімін
ақтай алмаған ол, 1794 жылы қайтыс болып,
оның орнына Нұралының ұлы Есім сұлтан
таққа отырды. Ел арасындағы жанжалға
тосқауыл бола алмаған оның да хандық
мірі қысқа болды. 1797 жылы 27-наурызға
қараған түні орыс шекарасына жақын
орналасқан хан ауылына жасырын келіп,
тосыннан шабуыл жасаған Сырымның
жігіттері ханды лтіріп тынды. Осылайша
енді орыс патшасын жақтайтындар мен оған
қарсы Сырымды жақтайтындардың ара-
жігі ашылып кетті. Нұралының және оның
мұрагерлерінің тағдыры «орыспен жолдас
болсаң, жаныңда айбалтаң болсын» дейтін
халық мақалын растай түсті.
Талас ОМАРБЕКОВ,
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ жанындағы
Орталық Азиядағы дәстүрлі ркениеттерді
зерттеу орталығының директоры,
ҚР ҰҒА Құрметті академигі
Нұралы хан
Ресей империясының ықпалынан шыға алмай, өзі ақырында осы ұстанымының құрбаны
болған қазақ ханы Нұралының тағдыры кейінгілерге сабақ болуы үшін арнайы әңгімелеуге
лайық. Ол Әбілқайырдың қасына ілесіп жүріп, оның Ресей мен қалмаққа қарсы қолданған
қитұрқы саясаты мен қазақты қорғау жолындағы қанды жорықтарының куәгері болған
үлкен ұлы. Кезінде орыстан көңілі қалып, Хиуаға уақытша хан болған Әбілқайыр парсы
шахы Нәдірдің және жергілікті өзбек әмірлерінің қастандығынан қауіптеніп, Хиуаны тастап,
өзінің ұлы Нұралы билейтін Арал бойындағы руларға кетті.
Ал осыдан соң Хиуаға еш кедергісіз
кірген Нәдір шах болса, мұнда к п кідірмей,
зінің әскерлерінің қатарын жергілікті
қазақтармен және қарақалпақтармен
толықтырып, Дағыстанды жаулауға аттан-
ды. Кетерінде ол, 1741 жылдың басында
Хиуаға билеуші етіп, зінің кілі Тахирді
қалдырды. Нұралының бүкіл тағдыры орыс
билеушілерінің отарлау саясатына тәуелді
болғанын айта кеткен ж н. Нұралының
орысшылдығы орыстарды ұнатқандықтан
емес, зінің сыртқы және ішкі саясатты
жүргізудегі қауқарсыздығынан туында-
ды. Егер оның әкесі білқайыр зінің
батырлығымен, қолбасылық дарыны-
мен және айлакерлігімен қазақтардың
біразының қолдауына ие болып, кейбір
маңызды мәселелерде орыс билеушілеріне
қыр к рсете алған болса, ал Нұралыда
зінің халқының алдында мұндай бедел
болған жоқ. Дегенмен де, оны о бас-
та білқайырдың аруағын сыйлайтын
Кіші жүздің бір б лігі 1748 жылы хан
к терді. Бірақ Сырдарияның т менгі
ағысы бойындағы Кіші жүз рулары бұл
тұста оны қолдамай, Шекті руының бас-
тауымен Нұралының әкесінің саяси
қарсыласы болған Батыр сұлтанды хан
к терді. Осылайша Кіші жүз екіге б лініп,
екі ханға бағынды. Мұндай жағдай Кіші
жүз руларының бір б лігінің Ресейге
тәуелсіз болуды к здеуінен туындады.
Батырдың қол астына осындай пиғылды
ұстанған рулар мен тайпалар бірікті.
здеріне ешқашанда ашық қарсылық
танытпаған Нұралының хан болып сай-
лануын Ресей билігі к п кешікпей-ақ
қолдап, бекітті. Солай бола тұрса да Нұралы
зінің қол астындағы елді к ршілерінің
озбырлығынан қорғауда дәрменсіздік та-
нытты. Оңтүстікте түрікпендер мен збектер
әртүрлі қақтығыстарда Нұралы жасағының
мыңнан астам жігіттерін лтірді. Нұралы
Еділ мен Жайық арасындағы қалмақтармен
де бейбіт қатынастар орната алмады. Оның
беделін 1755 жылы патшаға қарсы к теріліс
жасаған башқұрттарға қарсы ұстанған сая-
саты айтарлықтай т мендетті.
Нұралы ханның орыстар тапсырмасын
Ең әуелі Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев
елордадағы «Атамекен» этно-мемориалды
кешені алаңында жыл сайынғы дәстүр
бойынша Мемлекеттік ту к теру салта-
натты рәсіміне қатысты. Рәсім аясында
Мемлекет басшысы – Қазақстан Респуб-
ликасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас
қолбасшысы елдің жоғары әскери оқу
орындарының түлектеріне офицерлік
шен тапсырды. Қазақстан Президентінің
қолынан 12 түлек – Қорғаныс министрлігі
Құрлық әскерлері әскери институтын, Ішкі
істер министрлігі Ұлттық гвардиясының
әскери институтын, Ұлттық қауіпсіздік
комитетінің әскери институтын үздік
бітірушілер погонын алды. Мемлекет
күзет қызметі үрмелі аспаптар оркестрінің
сүйемелдеуімен Мемлекеттік ту әкелініп, ел
нұраны шырқалды.
«Бұл – бәріміздің ортақ табысымызға,
тәуелсіз елдің батыл қадамына деген
мақтаныш. Бүгінде бүкіл әлем үшін бұл
байрақ – табысты мемлекеттің және біздің
ұлттық бірлігіміздің символы. Қазақстанның
туында алтын күн бейнеленген, сол күн
мен мәңгілік аспан астында ұлан-байтақ
даламыз к сіліп жатыр. Таяуда осы байрақ
дүниежүзілік «ЭКСПО-2017» к рмесінің
ажарын ашатын болады. Ту к теру арқылы
алдағы Олимпия ойындары мен зге де
спорт жарыстарында еліміздің әлі талай
жеңістері әспеттелетініне сенімдімін.
Байрақ мемлекеттілігімізді сақтау, оны
нығайту керектігін күн сайын есімізге
салып тұрады» деді Нұрсұлтан Назарбаев.
Жыл сайын тетін Мемлекеттік ту к теру
дәстүрлі рәсімі Астана күніне арналған
мерекелік шаралардың бастауы болып
қалыптасты.
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан бішұлы
Назар баев тың Астана күніне арналған
салтанатты қабылдауы болды. Іс-шараға
орындауға байланысты ұстанымы оның
Еділ қалмақтарымен қарым-қатынасында
тағы да к рініс берді. 1771 жылы қаңтарда
Еділ қалмақтарының басшысы Обашы қол
астындағыларды Жайыққа қарай к шуге
үгіттеді. Бұған басты себеп болған нәрсе,
Петербург сарайының 10 000 қалмақ жігітін
орыс әскері қатарына шақыруы болды.
Осыдан қашқан 30 000-нан астам қалмақ
жанұялары Жайыққа қаша к шіп, соңынан
қуып шыққан орыс әскерлеріне ойсырата
соққы беріп, шығыстағы Жоңғарияға
қарай, алға жылжи берді.
здерінің
күшімен едәуір ұзап кеткен қалмақтарды
т о қ т а т а а л м а й т ы н д а р ы н б а й қ а ғ а н
орыс шекара әкімшілігі Екетарина ІІ
патшайымның нұсқауына сәйкес Нұралы
хан мен Абылай сұлтанға қалмақтарды
тоқтату туралы тапсырмалар берді. Нұралы
зінің қол астына жиналған қазақтарды
басқарып 1771 жылдың 15 сәуірінде
қалмақты кшелей қуып, олардың к шіне
шабуыл жасады. Сағыз зенінің бойында
Нұралының інісі Айшуақ сұлтан сайдың
тасындай қаһарлы жігіттерімен к шіп
бара жатқан қалмақтардың бір тобын
талқандаса, ал олардың тағы бір тобын Ор
зені бойында Нұралының зі бастаған
қазақ жасағы күйретіп жіберді. Мұғаджар
т а у ы н ы ң с і л е м і н д е ж ә н е Ж е м з е н і
аңғарында Нұралы қалмақтардың тағы
да берекесін кетіріп шабуылдады. Бұған
наразы болған Обашы здерінің қазаққа
тиіспей, з бетімен кетіп бара жатқандарын
айтып, «бізге тиіспеңдер» дегенді айтты.
Ал Нұралы болса оған: «Сендер патшаға
берген антты бұзып, дұрыс жасамадыңдар,
к штің басын кері бұрыңдар. Патшамен
татуластыруға ара ағайын болайын» деп
жауап жазды. Обашы Нұралының бұл
ұсынысын тыңдамай, ілгерілей берді. Ол
жолай Абылайға да хат жолдап, здерін
шығысқа ткізіп жіберген жағдайда
ақысына 100 қалмақтың к ркем қыздарын
беретінін айтып, сендірді. Нұралы болса
қалмаққа қарсы Абылаймен одақтасып,
оларды кейін қайтаруды ойластырумен
болды. Нұралыны к шкен қалмақ соңына
табандап түсуге орыстар мәжбүрледі.
Парламент депутаттары, Үкімет мүшелері,
мемлекеттік органдар мен дипломатиялық
корпус, зиялы қауым және іскерлік орта,
мәдениет пен білім беру саласының кілдері
қатысты. Мемлекет басшысы з с зінде
небәрі 17 жасқа толған ел астанасының
қазірдің зінде бай әрі даңқты тарихы бар
екенін айтты. Нұрсұлтан Назарбаев елдің
әлеуметтік және экономикалық міріне
тигізіп отырған Елорданың оң ықпалын
атап тті.
– Астана қазірдің зінде тек елдің
ғана емес, Орталық Азия ңірінің білім
б е р у ж ә н е м е д и ц и н а х а б ы р л і н е и е
болып отыр. «Нұрлы жол» бағдарламасын
жүзеге асыру елдің барлық ңірін елордаға
жақындата түсуде. Жаңа Жібек жолы
жобасы Қазақстанды Еуразия құрлығының
о р т а л ы қ м е м л е к е т і н е а й н а л д ы р а д ы .
«ЭКСПО-2017» халықаралық к рмесін
ткізу еліміздің технологиялық к шбас-
ш ы л ы ғ ы н қ а м т а м а с ы з е т і п , ә л е м г е
Қ а з а қ с т а н н ы ң б а л а м а л ы э н е р г е т и к а
саласындағы жетістіктерін әйгілейді, –
деп Елбасы Астананың бүкіл жылдарға
а р н а л ғ а н е л д і ң д а м у б а ғ д а р л а м а с ы н
а й қ ы н д а п б е р г е н і н е т о қ т а л д ы . О с ы
орайда «Астана» халықаралық қаржы
орталығын құру – тағы бір ршіл бастама
болары анық. Елбасы айтып кеткендей, ел
Оған генерал-майор Траубенберг бастаған
о р ы с ж а с а ғ ы к е л і п қ о с ы л д ы . Е л с і з
даламен к п жортып, кешікпей азықтары
таусылған олар, кейін қайтуға мәжбүр
болды. Ал Нұралы хан болса Обашыны
Б а л қ а ш м а ң ы н а , М о й ы н т ы з е н і н е
дейін қуғындады. Онан әрі Абылаймен
қақтығысқан қалмақтар үлкен қырғынға
ұшырап, оның үстіне Бетпақдала ш лінде
арып-ашығып, Жоңғарияға құр сүлдерлері
ж е т т і . Қ ы т а й д ы ң о л а р д ы а м а н - е с е н
ткізіп жіберуді талап етуі Абылайдың да
қолын байлады. Бұл мәселеде Нұралы да
орыстардың тапсырмасын орындай алмады.
Мұның зі оған деген орыс билігінің
сеніміне кірбің түсірді. Е.Пугачевтың
к т е р і л і с і б а с т а л ғ а н к е з д е Н ұ р а л ы
о баста оның патша екендігіне сеніп,
оны қолдай бастады. Алайда Орынбор
түбінде Пугачевтың жеңілуі бұл жоспарды
згертті. Енді Нұралы хан патша әкімдеріне
Пугачевке қарсы екендерін мәлімдеп,
жеделдете хаттар жазуды қолға алды.
Нұралының халықтың отаршылдыққа
қарсы қозғалысына жаулық бағыт ұстануы
халықтың ашу-ызасын күшейте түсті.
Мұның зі оларды Сырым Датұлы бастаған
қозғалысты жаппай қолдауға алып келді.
1783 жылы Жайық казактарының қазақ
ауылдарына жортуылдар жасауы Нұралыны
да Сырымды қолдауға итермеледі. Ол осы
кезде орыстармен келісс здер жүргізіп,
орыс тұтқынындағы Сырымды босатып
алды. Алайда Сырым ханды емес, халықты
қолдады. Ал халық болса Нұралының
Ресеймен арадағы қитұрқы саясатын түсіне
алмады. Патша билігі де осы тұста тағы да,
Нұралы хан дәрменсіздігінің айқын куәгері
болды. Ақырында, 1784 жылы ашынған
Сырым батыр Сағыз зені бойындағы
Нұралы ханның ауылына шабуыл жасады.
Оған қарсы тұруға қауқары болмаған
хан қашып шығып, орыс бекіністеріне
тығылып қалды. Нұралы енді патша
әкімдерінен халық к терілістерін басу үшін
ұстанымы «Локальді к шбасшылық және
жаһандық бәсекеге қабілеттілік» болса,
онда ұтарымыз к п екені айқын. Ал бұл з
кезегінде Елбасының 100 нақты қадам Ұлт
Жоспарының негізгі алғышарттары екенін
түсіну қиын емес. Дүниежүзілік сауда
ұйымына ену де бұл саясаттың логикалық
жалғасы болып табылады. Осылайша
мемлекетіміздің экономикалық және
әлеуметтік дамуының жаңа мүмкіндіктері
а ш ы л ы п , е л м е р е й і ү с т е м б о л а р ы
айдай анық. Ел алдында тұрған межелі
міндеттер жуырда Мемлекет басшысының
қ а т ы с у ы м е н т к е н ж а л п ы х а л ы қ т ы қ
телек пір барысында да тілге тиек етілгені
белгілі. Елбасы Астананы одан әрі дамытуға
атсалысқандарға алғыс айтып, Астана ел
экономикасының ғана емес, мәдениетінің,
руханиятының ордасына айналарына сенім
білдірді.
Сонымен бірге, Елбасы Түркияның
бұрынғы Президенті Абдулла Гүлмен
кездесті. Кездесу барысында Қазақстан-
Түркия ынтымақтастығының ахуалы,
оның түрлі саладағы дамуының басты
бағыттары талқыланды. А.Гүл Нұрсұлтан
Назарбаевты туған күнімен және Астана
күнімен құттықтап, елімізге игілік пен бақ-
береке тіледі.
Айтулы күн аясында Елбасы Қырғыз
А
А
пта айшықтары
пта айшықтары
А
А
пта айшықтары
пта айшықтары