Сенсорлық ЖҮйелер физиологиясы талдагыш деген не, оның қүрылыс принципі кандай

Талдағыштарға кандай кцсиет тән ?

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Pdf көрінісі

бет	2/13
Дата	12.05.2023
өлшемі	0,96 Mb.
	#92051
түрі	Анализ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 13

Байланысты:
глосарий

Талдағыштарға кандай кцсиет тән ?
Эволюциалық даму барысында әрбір талдағыш тітіркен-діргіштің белгілі бір түрін
қабылдауға бейімделген, сондықтан әр талдағыштың өзіне тән ерекшеліктері болады. Дегенмен,
барлық
талдағыштарға тән ортақ қасиеттер де бар. Олардың қатарына мыналар жатады.
Жоғары сезімталдық қасиет. Талдағыш рецепторларының қозу табалдырығы төмен болады да,
олар үйреншікті тітіркендіргіш әсеріне өте сезімтал келеді.
Арнаулылық, талғамдылық қасиет. Әрбір таддағыш рецепторы тек белгілі бір тітіркендіргіш
түрін қабылдауға бейімділік танытады, белгілі энергия түріне ғана жауап береді. Көру талдағышының
рецепторы үшін үйреншікті тітіркендіргіш- сәуле, есту талдағышы үшін - дыбыс толқыны т.с.с.
болып табылады. Бірақ талдағыштарда қозу өте күшті тосын (инадекватты) тітіркендіргіштер
әсерінен де туындайды. Мүңдай жағдайда туындайтын түйсік солғын, көмескі болады.
Әсерлік (реактивтік) қасиеті. Таддағыштар қозып үлгермей түрып-ақ олар тітіркендіргіш
әсерінен функционалдық күйін өзгерте бастайды.
Созылыңқы, жалғасқан әсерге жауап беретін қабілет. Сезім мүшесінін рецепторы тітіркендіргіш
өсері тиылғанға дейін оны қабылдап, орталыққа сигнал бағыттап отырады. Осының нәтижесінде

талдағыштар әсер мерзімінің үзақтылығы, оның сипаты жайлы нақгылы ақпарат алады .
Сенсибилизация қасиеті. Тітіркендіргіш әсері қайталанған сайын анализатордың
сезімталдығы арта түседі, олардың қайта-ланған әсерді қабылдау қабілеті күшейеді,
Бейімделгіштік (адаптация) қасиеті. Тітіркендіргіш күші мен сипатына талдағыш рецепторы
қажымай-ақ өзінің функционалдық күйін өзгертіп, сезімталдығын төмендетіп жауап береді. Олардың
қозғыштық, сезімталдық қасиеті қалпына тез оралады.
Контрастық құбылыс. Түйсік күші нақгылы жағдаймен байланысты өзгереді. Мысалы, толық
тыныштық жағдайында әлсіз дыбыстың өзі күшті естіледі.

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 13