Педагогика факультеті «Педагогика және психология» кафедрасы



жүктеу/скачать 1,92 Mb.
бет144/231
Дата06.01.2022
өлшемі1,92 Mb.
#11807
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   231
Мәліметтерді өңдеу жауаптардың тікелей аудару, не кері аудару тәртібі бойынша ұпайға айналдырады. Ұпайлар мотивациялық құрылымының 15 компонентінің әрқайсысы бойынша арнайы кілт арқылы есептелінеді. Жауаптарының ұпайға тікелей аудару ережесі бойынша берілген номерлері индексіз берілмейді, ал кері аудару ережесі бойынша пайымдау 0 индексімен белгіленген. Нәтижелерді талдау кезінде мынаны ескеру керек: субъектіге тапсырма кезіндегі қалыптасқан жағдайдын күрделі проблемалық болып табылатындығын ескеру керек. Орта субъектіде тапсырмаларды орындау және қоюда күрделі қызметтін жүйеге құрылған көп компонентті мотивациялық әуестік тудырады. Проблемалық ситуация тұтас бір қажеттіліктің белсенділігіне алып келеді. Оның қатарына, танымдық әлеуметтік, даралықтың жоғары деңгейінің қажеттілігі, өзіндік сананың деңгейі, әсіресе, құнды өзіндік «Меннің» құндылығы және өзін құрметтеудің, көрсетудің қажеттілігі көрінеді. Осы қажеттіліктердің негізінде субъект тапсырманың маңыздылығы мен қиындығын, уақыт пен күштің қажетін бағалайды, мүмкін салдарын болжайды. Тапсырманы орындау үстінде алғашқы бағалары өзгеріп, түзетілуі мүмкін. Қиындықтың белгілі деңгейіне жетуіне байланысты қызметтің ыңғайына қарай, мотивация субъектінің ортамен әрекетінің ерекшеліктерін сипаттайтын, біршама элементтерден тұрады. Мотивацияның потенциалдық құрылымы ең алдымен, тапсырмаларды орындау жағдайындағы өзектілігіне сәйкес түзіледі. Оқу қызметінің ерекшеліктеріне байланысты, сол сияқты сипаттаманың жалпылама қажетті мақсатына байланысты, тек мына мотивациялық элементтер немесе мотивтер зерттеледі. Қызмет процесімен тікелей байланысты ішкі мотив (компонент 1), жалпыланған және тапсырманы орындауда тартымдылық беретін тапсырмаға қыызғушылығын білдіреді. Субъектінің өз қызметінің нәтижесіне қызығушылығымен сипатталатын танымдық мотивте (компонент 2) жалпылама болып табылады, себебі оның әр жағында тікелей нәтижеге байланысты қанағаттандырылатын неғұрлым жеке мотивтердің кең жүйесі тұрады. Қашу мотиві (компонент 3) алдыңғы нәтижеге ұмтылатын жағымды мотивтен өзгеше нәтижелердің құндылығына кері әсер ететін төменгі нәтижеден көрсетуден және осының салдарынан қорқу тән. Жарыс мотиві (компонент 4), басқа мотивтердің жиынтығынан арнайы нәтижесіне байланыстылығымен ерекшеленеді. Бұл мотивтің мазмұны субъектінің басқа субъектілердің нәтиже деңгейінің жоғарылығына ерекше мән берумен анықтлады. Бұл мотивтердің артында, сонымен бірге неғұрлым жеке мотивтердің тобы; билік, мәртебе т.б. мотивтер тұруы мүмкін. Келесі, қызметке ауысу мотиві (компонент 6) субъектінің бір түрлі қызметте, алдына неғұрлым қиын мақсаттар қоюына ұмтылуымен анықталады.
Қарастырылған элементтер тобы субъектінің сол немесе басқа қызметке тікелей итермелейтін және қызметтің дамуының қозғаушы күші болып табылатын факторлар роліндегі жағдайлардың сипатты бейнесін көрсетеді.
Элементтердің басқа тобын мотивациялар мен себеп – салдар қатынасында болатын, неғұрлым қиын мақсаттарға жетуіне байланысты, қызметтің қажетті жағдайы түрінде көрінетін түрлері түзеді. Бұл элементтердің бір бөлігі ағымдағы жағдайына қатысты және мынадай процестердің нәтижесін көрсетеді: қызмет нәтижесіне тұлғалық маңыз беру (компонент 7), орындалатын тапсырманың күрделілігін бағалау (компонет 8), тапсырманы орындау үстіндегі жұмыстағы жігерлік күшінің көріну деңгейін бағалау (компонент 9), осы қызметтің түрінде өзінің мүмкіндігімен салыстырылған, жеткен нәтиженің деңгейін бағалау (компонент 10), өзін потенциалын бағалау (компонент 11).
Басқа элементтер субъектінің келесі оқиғалардың барысын алдын – ала болжау және жоспарлауын көрсетеді: нәтижеге жету үшін қажетті күш – жігерді жұмылдыру деңгейін белгілеу (компонент 12), және қызметтің нәтижесінің күтілген деңгейі (компонет 13).

Мотивациялық құрылымның толық ашылуына субъектінің өзара әрекетінің даму барысында негізгі құрал болып табылатын себеп – салдарлық факторын түсіну маңызды. Оған субъектінің нәтиженің жағдайға және оның жеке мүмкіндігіне байланысты (компонент 14), сол сияқты тапсырманың қойылуы қаншалықты белсенді, қаншалықты бұйрықты (компонент 15) екенінің ара салмағын түсінуіне қатысты. Осылайша элементтердің 1-ші бөлім бағалау процесін, 2-ші бөлімі болжау процесімен және 3-ші бөлімі интерпретация процесімен байланысты.


Жоғардағы элементтер тапсырманы орындау барысында пайда болатын шынайы даралық мотивацияның құрылымның потенциалдық компоненттерін айқындайды. Бұл құрылымдарда басты орынды мотивациялық компоненттер, ал олардың ішінде өзін құрметтеу басты орын алады. Бірақта өзін құрметтеу компонентін өзектендіру, басқа «тірек» мотивацялық компоненттердің негізінде жүзеге асады. Өзін құрметтеу компонентінің көрінуі, тартылу деңгейінің эксперименталдық бағасына сәйкес келеді деп болжайды. Бірақта сауалнама субъектінің эксперименталдық көрсеткіштерін пайдалануында, әдетте белгісіз болып қалатын ішкі дүниесінің кейбір ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Оларға субъектінің ішкі тартылу деңгейінің ішкі механизмін құрайтын мотивтермен бірге, әртүрлі когнитивті және регулятивтік процестерінің эффектісі негізінде «Менге» тартылуына өтетін тірек мотивтері жатады.
Сауалнаманың нормативті көрсеткіштері жоқ әрбір дара нәтиже, сол топтың көрсеткіштеріне салыстырмалы бағалануы мүмкін. Одан басқа мотивациялық құрылымның әрбір компонентінің бағасы, барлық қарастырылған компоненттердің арасындағы сандық қатынасында көрінген даралық профильді құруға мүмкіндік береді.

Қосымша 10.8.1

Мотивация сауалнамасы

Фамилия, аты, әкесінің аты .............................................................................


Күні ......................... Жасы ................................. Білімі ...................................

Номер

Пікірін айту

Жауаптар шкаласы

1

2

3


4
5

6

7



8
9
10
11
12
13

14
15

16

17

18



19

20

21


22

23
24

25

26

27


28

29

30


31
32
33

34

35



36
37

38

39


40
41

42


Зерттеу мені үлдем жалықтырады

Мен өз күшімнің шегінде жұмыс жасаймын

Мен өзімді неге қабілетті екенімді көрсетуге даярмын

Мен өзімді жоғары нәтижеге ұмтылуымды қажет ететінімді сеземін

Не нәтижені беретіні мені қызықтырады.

Тапсырма жеткілікті қиын

Мен жасап жатқандар, ешкімге қажет емес

Менің нәтижелерім басқаларға қарағанда жақсы ма, әлде нашар ма? сол қызықтырады

Мен жылдамырақ өз жұмыстарыммен айналысқанды қалаймын

Мен өз нәтижелерім жоғары болады деп ойлаймын

Бұл оқиғалар маған жағымсыз әсер әкелуі мүмкін

Нәтижені жақсы көрсеткеннен, оны оданда асыруды қалайсың

Мен жеткілікті тырысудамын

Мен сезімнің ең жақсы нәтижемді оқыстан болды деп ойламаймын

Тапсырма үлкен қызығушылықты шақырмайды

Мен өз алдыма тапсырманы қоямын

Мен өз нәтижелерім бойынша алаңдаймын
Мен күшімнің тасуын сеземін

Жақсы нәтижелер маған ие жеткіліксіз

Бұл оқиға маған үлкен мән береді

Мен барлық қиынырақ мақсаттарды қойғым келеді

Мен өз нәтижелеріме селқос қараймын

Жұмысты әрі қарай тереңдеткен сайын, ол қызғылықты болады

Бұл жұмыста мен «берілгім» келмейді

Бәрібір де менің нәтижем төмен болады

Қалай талпынсаң да, нәтиже бұдан өзгермейді

Мен қазір бұл зерттеуден гөрі қолайлы жұмыспен айналысар едім

Тапсырма жеткілікті қарапайым

Мен ең жақсы жетістікке қабілеттімін

Мақсат қиын болған сайын, оны жүзеге асыру тілегі көп болады

Мақсатқа жету жолында мен, барлық қиындықты игеретінімді сеземін

Мені нәтижем басқалармен салыстырғанда қандай көрсететіні бәрібір

Мен тапсырмалы жұмыспен айналыстым

Мен төменгі нәтижеден қашуды қалаймын

Мен өзімді тәуелсізбін деп сеземін

Менің ойымша, мен өз уақытым мен күшімді босқа жұмсап жүрмін

Мен толық күште жұмыс істеймін

Мені өз мүмкіндігімнің шегі қызықтырады

Мен өз нәтижелерімді бірден – бір күштісі болғанын қалаймын

Мен мақсатқа жету үшін өз күшіммен барлығын жасаймын

Менен ештене шықпайтынын сеземін

Сыналу – бұл лотерея


-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3


-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3


-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3


-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3


-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3


-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3
-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

-3 -2 -1 0 +1 +2 +3

Қосымша 10.8.2

Кілті


Номер

Мотивациялық компоненттің құрылымы

Пікір айту номері

1

2

3



4

5

6



7

8

9



10

11

12



13

14

15
Ішкі мотив

Танымдық мотив

Қашу мотиві

Жарыс мотиві

Келесі қызметке ауысу мотиві

Өзін - өзі құрметтеу

Нәтиженің мәнділігі

Тапсырма күрделігі

Жігерлік күші

Жеткен нәтиженің деңгейін бағалау

Өз потенциалын бағалау

Күш – жігерін жұмылдыру деңгейі

Нәтиженің күтілген деңгейі

Нәтиже заңдылығы

Инициативтілік


15о, 23, 33

5, 22о, 38

11, 17, 34

8, 32о, 39

1, 9, 27

12, 21, 30

7, 20о, 36

6, 28о


2, 13, 37о

19о, 29


18, 31, 41о

3, 24о, 40

10, 25о

14, 26о, 42о

4о, 16, 35



жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   231



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents