2- тапсырма. Ом заңын пайдаланып, тізбек бөлігіндегі кедергіні анықтаңдар.
1.13.7-сурет бойынша тізбекті жинаңдар.
2.Тізбектегі ток күшінің әр түрлі мәніндегі R2резистор кедергісін өлшеңдер.
3.Өлшеу мен есептеу нәтижелерін алдын ала дайындаған кестеге енгізіңдер.
Кесте толтырамыз.
-
№
|
І, А
|
U, В
|
R2, Ом
|
R1, Ом
|
1
|
0,6
|
1,2
|
2
|
6
|
2
|
1,1
|
2,2
|
2
|
6
|
3
|
1,5
|
3,0
|
2
|
6
|
R2=U/I; R2=1,2B/0,6A=2Oм;
R2=2,2B/1,2A=2Oм;
R2=3B/1,5A=2Oм.
13.7-сурет
4. Тізбек бөлігі кедергісінің мәнін есептеп салыстырыңдар және қорытынды жасаңдар.
№
|
I,А
|
U,В
|
R2,Ом
|
R1,Ом
|
1
|
0,6
|
1,2
|
2
|
6
|
2
|
1,1
|
2,2
|
2
|
6
|
3
|
1,5
|
3,0
|
2
|
6
| Қорытынды:Тізбек бөлігі кедергісінің мәні тұрақты болады.
3-тапсырма. Ом заңын пайдаланып тізбек бөлігіндегі кедергіні анықтаңдар.
1.2 –тапсырмаға берілген электрлік сұлбадан (13.7-сурет) вольтметрді ағытыңдар.
2.Резистордың маркировка бойыншакедергісін және миллиамперметрдің көрсетуі бойынша ток күшін біле отырып, кернеуді есептеңдер.
3. R2 резисторға вольтметрді қосып, эксперимент жүзінде алынған есептеулерді (нәтижені) тексеріңдер.
4. Қорытынды жасаңдар.
1)R=2Ом. Резистордың маркировка бойынша кедергісі. Амперметрдің көрсетуін жазып отырмыз.
2) R2 резисторға вольтметрді қосқанда, алынған мәлімет дұрыс болады.
№
|
R,Ом
|
I,A
|
U,B
|
1
|
2
|
1,4
|
2,8
|
2
|
2
|
0,8
|
1,6
| Кесте толтыру:
№
|
R, Ом
|
I, А
|
U, В
|
1
|
2
|
1,4
|
2,8
|
2
|
2
|
0,8
|
1,6
|
Қорытынды: Ом заңынан U=I·R формуласының дұрыстығы анықталды.
4-тапсырма (қосымша). Шамның кыл сымының кедергісін анықтаңдар.
13.8-сурет
13.8-сурет бойынша тізбек қүрыңдар.
Айнымалы резистор көмегімен шамның қыл сымын реттей отырып, шам арқылы өтетін токтың күші мен шам толық жөне әлсіз жанган кездегі кернеуді елшеңдер.
Тізбек бөлігі үшін Ом заңын пайдаланып, шамның қыл сымының кедергісін есептеңдер.
Өлшеу мен есептеу нөтижелерін алдын ала дайындалған кестеге жазыңдар.
-
№
|
I,А
|
U,В
|
R,Ом
|
1
|
0,19
|
4,2
|
22
|
2
|
0,2
|
4,6
|
23
|
3
|
0,21
|
5,2
|
25
|
№
|
I,A
|
U,B
|
R,Oм
|
1
|
0,19
|
4,2
|
22
|
2
|
0,2
|
4,6
|
23
|
3
|
0,21
|
5,2
|
25
| Қорытынды: Шамның қыл сымының кедергісі әр түрлі болу себебі: реостат пен шам тізбектей жалғанған, реостат кедергісін арттырса, шамның қыл сымының кедергісі азайып кетеді, және керісінше. Себебі, тізбектегі толық кедергі: Rт = Rш + Rр
Бұл зертханалық жұмыстың мақсаты мен тапсырмаларын, қорытындысын дәптерге жазып, суретке түсіріп жібереміз.
Жұмыстың орындалуын, физикалық мағынасын https://www.youtube.com/watch?v=4ZqFsNK- TEE және https://www.youtube.com/watch?v=-c_TK9Qdp_s сайттарынан көруге болады.
Есептер шығару:
Лампаның ЭҚК-і 1,5В-қа тең элементтен қорректендіргенде тізбектегі ток күші 0,2 А-ге тең болады. Элемент ішіндегі 1минуттағы тосын күштердің жұмысын табыңдар
Қимасы 0,5мм2 хром сымнан 700 Вт қуаты бар, 220В кернеуде жұмыс істейтін қыздырғыш үшін спираль дайындау қажет. Сымның ұзындығын табыңдар. Сымның меншікті кедергісі 1.4 Ом*мм2/м
ЭҚК-і 12 В-қа тең және ішкі кедергісі 1 Ом ток көзіне кедергісі 5 Ом-ға тең реостат қосылған. Тізбектегі ток күшін және ток көзінің қысқыштарындағы кернеуді табыңдар
Бақылау сұрақтарына жауап беру:
1. Электр тогы деп нені айтады?
2. Ток күші деп қандай физикалық шаманы айтады?
3. Ток тығыздығы деп қандай физикалық шаманы айтады?
4. Ток көзі деп нені айтады?
5. Электр кедергісі деп нені түсінесіңдер?
Ескерту! Бақылау сұрақтарына жауап беру үшін ютуб каналынан :https://www.youtube.com/watch?v=YPb0oYzuMkg бейнесабағын немесе bilimland.kz сайтынан https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/ehlektrodinamika/magnit-orisi сандық білім беру ресурсын көріп, өткен тақырыптарға шолу жасау ұсынылады.
Қажетті білім беру ресурстары:
https://www.youtube.com/watch?v=0GTCWhH-i5Y бейнесабағы
bilimland.kz сайтынан https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/ehlektrodinamika/
https://www.youtube.com/watch?v=X4FROyO9VI4
Р.Башарұлы Г. Байжасарова У. Тоқбергенова «физика» 11 сынып 2010 ж. Алматы «Мектеп»
Конгарт Б.А., Кем В.И., Қойшыбаев Н. ФИЗИКА /Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытына арналған оқулық/ -Алматы:Мектеп, 2006
Мякишев Г.Я., Буховцев Б.Б. ФИЗИКА / Орта мектептің 10-11 сыныптарына арналған оқулық/ - Алматы: Мектеп: 2001
Достарыңызбен бөлісу: |