Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Физика және математика» ббб мәжілісінде қаралды
жүктеу/скачать 6,14 Mb.
|
| Ғылыми әдебиетті оқу
Оқу және ғылыми әдебиеттермен табысты жұмыс істеу үшін оқу мәдениетін меңгеру қажет. Оқу мәдениетіне мыналар жатады: оқу жиілігі, оқу жылдамдығы, оқу түрлері, кітапхана каталогтары мен ақпараттық-іздеу жүйелерімен жұмыс істей білу, оқу ұтымдылығы, жазудың әр түрлі түрлерін жүргізе білу. Әдеби материалдың үлкен қабатын меңгеру үшін жылдам оқи білу керек. Оқу жылдамдығы – өзінді к мақсат емес. Ол міндетті түрде мәтін мазмұнын меңгеру сапасымен, оның қабылдануымен, ең маңызды ақпаратты ұғынумен және есте сақтаумен сүйемелденуі тиіс. Зерттеуші үшін оқудың (мәтін, кітап оқу мағынасында) мақсатын анықтай білу, оқудың алуан түрлерін меңгеру маңызды. Оқудың келесі мақсаттарын ажыратады: • ақпараттық-іздестіру - қажетті ақпаратты табу; • игеруші - ақпаратты және ойлау логикасын түсіну; • талдамалық-сыни - мәтінді түсіну, оған өз қатынасын анықтау; • шығармашылық - ақпаратты түсіну негізінде оны толықтыру және дамыту Көбінесе мамандар оқудың үш негізгі түрі туралы айтады: 1. Іздестіру (шолып оқу, бағдарлы): кітаппен (мақаламен) алдын ала танысу үшін пайдаланылады. Басты міндет – кітапта қажетті ақпараттың бар-жоғын анықтау. Ол үшін әдетте мазмұн, аннотация, алғысөз, қорытынды қаралады. Кейде мұндай оқу кітап туралы, автордың негізгі идеялары, жұмыстың кейбір ерекшеліктері туралы түсінікті құру үшін жеткілікті. Егер осы оқу түрінде әрекеттер ретін анықтауға тырыссаңыз, келесіге қол жетеді: а) мәтіннің мазмұны мен құрылымы туралы жалпы түсінік алу үшін тақырыптар мен айдарларды бөліңіз. Тақырып немесе айдар сұрақ түрінде ұсынылуы мүмкін. Мысалы, «Тәрбие жүйесі тұлға дамуының шарты ретінде» тақырыбын «Өсіп келе жатқан адамды тұлға ретінде қалыптастыру үшін тәрбие жүйесі қандай болуы керек?» деген сұраққа түрлендіруге болады; б) мазмұн туралы жалпы түсінік алу үшін бірінші және соңғы абзацтарды қараңыз; в) барлық мәтінді қарап шығыңыз; г) оқылатын мәтінге сұрақтар қойыңыз: «Осы тақырып бойынша маған не белгілі?», «Маған не білу керек?». Қосымша бөлімдер мен айдарларды қарау және оларды сұрақтарға өзгерту арқасында сіздің оқылымыңыз белсенді болып, оқудың мақсаты түсінікті болып, жаңа ақпарат пен білімдердің арасындағы байланыс пайда болады. 2. Таңдап оқу (танысу, конспектілік) қандай да бір белгілі бір ақпаратты егжей-тегжейлі түсіндіру қажет болса, екінші оқу кезінде пайдаланылады. Бұл жағдайда біз тек бізге қажет кітап (мәтін) бөлімдеріне назар аударамыз. 3. Терең оқу (зерделеу, талдау, сыни) – оның басты міндеті - оқылғанды түсіну және есте сақтау. Бұл ретте біз детальдарға назар аударамыз, ақпаратты талдаймыз, оған баға береміз, сыни тұрғыдан ойлаймыз және оқылғанды бағалаймыз. Бұл ойластырылған қарым-қатынасты талап ететін оқудың ең маңызды түрі. Тиімді оқу үшін іс-қимылдардың келесі реттілігін болжауға болады: • Шолу және қарау: жалпы түсінік алу үшін кіріспе, мазмұн, түйіндемені қараңыз. • Талдау – сіз неге осы кітапты оқисыз, сіздің таңдауыңыз немен уәжделген, осы туралы ойланыңыз. • Белсенді оқу - оқу барысында негізгі ойларды бөліп, оларды жазбаша тұжырымдаңыз. Пайда болған сұрақтарды жазыңыз. Жұмысты аяқтағаннан кейін, оқылғаныңызды қаншалықты жақсы меңгергеніңізді тексеріңіз. • Ойды дамыту - оқуға қатысты өз көзқарасыңызды баяндауға тырысыңыз. Оқудың барлық түрлері өзара байланысты және әр түрлі оқи білу керек. Оқу нәтижелілігі материалды меңгеру дәрежесімен және осы уақытқа жұмсалған санымен анықталады. Тез оқу - зерттеуші үшін маңызды дағды. Орташа оқу жылдамдығы минутына 200-250 сөз. Бірақ тарихта өте тез оқыған адамдар белгілі (О.Бальзак, А.Эдисон және т.б.). Мысалы, Джон Кеннеди минутына 1200 сөзді жылдамдықпен оқыған. Жылдам оқу үшін арнайы жаттығулар қажет. Бірақ бүгін сіз келесі ұсыныстарға назар аударсаңыз, жылдамдықты арттыра аласыз. Олар біз оқу кезінде жиі жол беретін кейбір кемшіліктерді болдырмауға көмектеседі: • артикуляциясыз оқыңыз, сөздерді сыбырламаңыз, ішкі сөйлеу оқу жылдамдығын айтарлықтай төмендетеді; • жолдар бойымен емес, беттің ортасына қарай жылжып, жоғарыдан төмен қарай оқыңыз; • шеткі көруді кеңейте отырып, сөзбен емес, тұтас жолдармен оқыңыз; • регрессиясыз оқыңыз, яғни оқылған сөздерге, фразаларға кері қайтпаңыз; • мұқият оқыңыз, оқу кезінде зейіннің болмауы оқуды механикалық түрге әкеледі, оқылғанның мағынасы санаға жетпейді; қызығушылықпен оқыңыз, бізге қызықты нәрселер оңай оқылады және есте қалады, сондықтан оқу кезінде өзіңізді ынталандырыңыз жүктеу/скачать 6,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|