Петров Григорий Финляндия а қ лала гүлдер мекені
жүктеу/скачать 0,75 Mb. Pdf көрінісі
|
| Т
үсініктеме: Карлейльдің ойынша, ұлттардың, тіпті, бүкіл адамзат тарихын жаса ған адамдардың рухы өр, тәні бекем, зердесі ашы қ, парасаты жоғары болған. Бір сөзбен айтқанда, олар – қайтпас қаһармандар. Арттарына өшпес із қалдырған Рамзес, Ромелюс, Лютер, Бисмарк сынды т.б. адамдар осындай қаһармандардың қатарына жатады. Лев Толстойды ң бұл пікірге қарсы айтар уәжі бар, оның ойынша: « Өмірде кездесетін маңызды оқиғалардың бағытын, оларды ң түр – сипаты мен бағасын беруші – халық». Енді бірде Томас Карлейль былай дейді: «Б ұқара халық аяқ астында жат қан қураған сабан секілді. Ал, халықтан суырылып шы ққан қаһармандар болса, құрғақ сабанды, (яғни, халықты) жандандыратын к өктен түскен жасын тәрізді». Лев Толстой та ғы бір сөзінде былай дейді: «Теңізде жүзіп келе жат қан өте үлкен кемеге қарасаңыз, оның алдында құдды лента т әрізді ирелеңдеп аққан судың ағысын көресіз. Осы су лентасы кемені с үйреп бара жатыр дегенге кім сенеді? Әлбетте, ағыстың иреле ңдеген кейпін кеменің өзі жасап, жүзіп отырады. Демек, шын м әніндегі қуат көзі – кеменің өзі. Ал су ағысы болса, соның н әтижесі». Л.Толстой: «Бір ұлтты сілкіндіретін жетелеуші күш болса, қалың ж ұртшылық өздігімен әрекет етеді. Ол өз пікірін қолдайтын, өзін т үсінетін адамды таңдап, өз қалаулысының артынан еретін болады». «Со ғыс және бейбітшілік» романының авторы Лев Толстой Томас Карлейльді ң қаһарман мен найзағайды салыстыруына келіскен болса, былай деген болар еді: «И ә, ойшыл адам қаһарман бола алады. Бірақ, бұқара халық к үнтартқыш та (лупа), сабан да емес. Себебі, найзағайды туғызатын халы қтың өзі. Қуат көзін бойына сіңірген бұлттар жиналса ғана найза ғай туады. Бұлтта қуат көзі болмаса, ешқашан ешбір найза ғайдың пайда болуы мүмкін емес. Ал кейбір бұлттар ылғал бу халінде жиналады. Халы қ та сол сияқты. Егер, ұлттың жаратылысында қаһармандық қасиеттер болса ғана, найзағай сынды жар қылдаған тұлғалар туғызады. Халық, керісінше, әлсіз, тексіз болса, бу ға айналып, жоқ болатын бұлттар тәрізді із – түссіз жойылып кетеді». Бір қарағанда, бұл екі теория бір – біріне қарама – қайшы сия қты. «Карлейльдің пікірі дұрыс па, әлде Толстой дұрыс айта ма?» Б ұл екеуінің арасында, қайшылық көрінгенімен, екеуі бір – бірін толы қтырады. Карлейль де, Толстой да дұрыс айтады. Олар екеуі – а қшаның екі жүзі, бір шындықтың екі жартысы тәрізді. Қаһарман рухты адам халықты оятып, жалындатады. Бірақ, жалынды ту ғызатын ұшқынды халықтың өзінен алады. Мысалы, бір к үнтартқышты (лупа) алып қарайық. К үнтартқыштың белгілі бір кеңістікке таралған күн сәулелерін бір н үктеге тоғыстыратын қасиеті бар. Мыңдаған сәуленің бір нүктеге то ғысуынан жалтылдаған бір нүкте пайда болады. Бұл нүкте отын, ш өп, сабан, қағаз сияқты құрғақ заттарды лаулатып, жандырып, тас пен әйнекті тіпті, темірді де қыздыра алады. Ұлтқа бас болатын әрбір тұлға бір күнтартқыш тәрізді. Ол бойын өзін туған ұлттың күші мен жақсы қасиеттерін жинайды. Сол ар қылы, миллиондаған адамның рухын тұтатады. Алайда, ауа райы б ұлтты болып, күн сәулесінен мақрұм болып қалған жағдайда, к үнтартқыштың темірді қыздырмақ түгілі, қардың түйірін ерітуге шамасы келмейді. Швецарияны ң танымал ірімшігі биік тауларда жайылып, шүйгін ш өппен қоректенген сиырлардың ғана сүтінен жасалады. Сүттей ұйыған тыныш заманда, ауызбіршілігі жарасқан елде өскен адамдар да осы т әрізді. Олар қауызын жаңа жарған «ұлт гүлінің» хош иісіндей ерекшеленіп т ұрады. Наполеон бейбітшілікті жа қтайтын ескі Қытайда емес, Францияда туып – өскен. Дарвиннің балалық шағы Англияда өткен. Ол өзінің «Өмір сүру таласы» деп аталатын туындысын жары ққа шығарды. Германияны Бірінші Д үниежүзілік соғысқа енгізген II Вильгельм емес. Біра қ, неміс халқының соғысқұмар зұлымдық рухы Бисмарк, Вильгелм, Хинденбург ж әне Рухбаштардың сөз қолданыстарында к өрініс тапқан. Көне Римді жоқ қылған Нерондар, Каракалалар және Комодтар емес. Барлы қ нәрседе сөзі өтімді Испания Лояланы, Германия болса Крупты т әрбиеледі. Әрбір ұлт бірде ел басқаруға лайы қ рухы мықты адамдар тарапынан басқарылса, енді бірде, керісінше, әлсіз рухты, жігерсіз адамдардың басқаруымен күн кешеді. Б ұл екі басшының қайсысының ел тізгінін ұстайтындығы – халы қтың рухани деңгейіне байланысты болмақ. Ұлт бойында жақсы қасиеттер бар ма, жоқ па? Әлде мұндай қасиеттерді бойына енді сіңіріп жатыр ма? Ұлттың ақыл – ойы, қалауы, ар – ожданы кемелденіп жатыр ма, жоқ әлде шіріп, уланып жатыр ма? К өмескі бір өмірдің көлеңкесінде төменге құлдырап бара ма? Б ұл сұрақтар әрбір ұлттың жеке тұлғасының өмір сүру мен оларды ң еңбекқорлығына меңзейді. Біз өз елімізде не бітіріп жүрміз? Ұлтымыздың та ғдырындағы елеулі өзгерістерде р өліміз қаншалықты? Осы ған байланысты төмендегі мысалға назар аударайық: О ңтүстік аймақта теңізді мекен еткен ерекше микроорганизмдер бар к өрінеді. Олар өз денелерінен әрдайым сұйықтық бөліп шығарып, өздері көзге көрінбейді. Бұл сұйықтық бір жерде жиналып, уақыт өте келе, маржанға айналады. Осылайша бірнеше кіші маржан аралдары пайда болады екен. Б ұл маржан аралдары адамдардың игілігіне де пайдалы. Керісінше, д әл осы оңтүстік өлкелерде адам өміріне қауіп туғызатын ұсақ құмырсқалар да бар. Олар өздері мекен еткен жердегі үйлердің қабырғалары мен үй жиһаздарын кеміріп тастайды. Адамдар б ұл құмырсқалардан құтылу үшін басқа жерге қоныс аударуға мәжбүр болады. Енді бір с әт мемлекетіміздің жағдайын ойлап көрейік: «Біздің жасап жат қан қызметіміз мемлекетімізді құрту үшін бе әлде, оны құру үшін бе?». Яғни, мемлекет болашағы үшін маржанбыз ба әлде құмырсқамыз ба? Мемлекетті ң болашағы мен бақыты, ұлттың қасиеті мен намысы халы қтың қалауымен ұштасқанда ғана, жарқын келешекке қадам басары сөзсіз. Екі миллион тұрғыны бар Финляндия мемлекетіні ң табиғаты суық, қысы қатал. Ауа райы көбінесе т ұманды болады. Көктемде де кейде мұз қатады. Тамыз айынан бастап, қара суық түседі. Топырағы да құнарсыз. Жерінің басым к өпшілігін гранит тастар алып жатыр. Жер асты қазба байлықтары да жо қтың қасы. Құрылыс жұмыстары өте ауыр шарттарда жүзеге асады. Бұл жерді ң халқы ешқашан өз мағынасында тәуелсіз болған емес. К өбінесе көрші мемелкеттердің боданы болған. Финдер өздерін Суом, ал мемлекеттерін Суоми, яғни, «Батпақ дала» деп атайды. жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|