По страницам Красной книги Казахстана

76

 

Insecta 

Насекомдар 

Насекомые

77

  Insecta 

Насекомдар 

Насекомые

С

аны  қысқарып  бара  жатқан 

ақ  көбелектер  түрі.  Ресейдің 

Еуропа  бөлігінің  оңтүстік-

шығысында,  Орта  Азияда,  Оңтүстік 

Алтайда,  Батыс  Қытайда  таралған. 

Қазақстанда 

Оңтүстік 

Балқаш 

маңы  мен  Каспий  маңынан  (Үстірт 

шоқысынан)  нақты  белгілі.  Құмды, 

сортаңды  шөлдердегі  сексеуілді 

және  астық  тұқымдас  түрлі  шөпті 

жүзгіндіктерде тіршілік етеді. Жылы-

на бір рет ұрпақ береді. Көбелектер-

дің ұшуы сәуір, мамырда байқалады. 

Жұлдызқұрты мен қоректік өсімдігі 

белгісіз.  Республика  жерінен  тыс 

барлық  жерде  саны  төмендеуде, 

ал  біздің  республикамызда  мә-

ліметтер  жоқ.  Сарыесік-Атырау 

шөлі,  Iле  өзенінің  жағалауында 

(Бақанас  ауданы)  сирек  кездеседі, 

кей жерлерде кәдімгідей. Жер жырту, 

малды шектен тыс бағу, ағаш-бұталы 

өсімдіктерді  кесу  нәтижесінде,  тір-

шілік ететін ортасының бүлінуі мен 

толық  бұзылуы,  түр  популяциясы-

на  қатты  әсерін  тигізіп  отыр.  Түрді 

қорғау  үшін  сексеуілді  ормандарды 

қорғау керек. 

С

окращающийся  в  численнос-

ти  вид  бабочек-белянок.  Рас-

пространен  на  юго-востоке  ев-

ропейской  части  России,  в  Средней 

Азии,  на  Южном  Алтае,  в  Западном 

Китае.  В  Казахстане  достоверно  из-

вестен из Прикаспия (плато Устюрт) 

и  Южного  Прибалхашья.  Обитает  в 

злаково-разнотравных жузгунниках 

и саксаульниках в песчаных и солон-

чаковых 

пустынях. 

Развивается  одно  поколение  за  год. 

Лёт  бабочек  наблюдается  в  апреле–

мае.  Гусеница  и  кормовое  растение 

неизвестны.  За  пределами  Казах-

стана  повсюду  отмечается  сниже-

ние  численности.  Для  республики 

данных  нет.  В  пустыне  Сарыишик-

отрау,  вдоль  р.  Или  (район  г.  Бака-

наса),  встречается  локально,  в  неко-

торых местах обычен, так же, как и 

на  плато  Устюрт.  Разрушение  или 

полное  уничтожение  стаций  оби-

тания  вследствие  распашки  земель, 

перевыпаса  скота,  вырубок  древес-

но-кустарниковой  растительности, 

несомнено, губительно действует на 

популяции  вида.  Главное  для  охра-

ны вида — это сохранение саксауло-

вых лесов.

А

қ  көбелектерге  жатады.  Бө лек-

теніп  кездесетін  Батыс  Тянь-

Шань  түршесі,  басты  атау дағы 

түршеден  едәуір  ерекшеленеді.  Тек 

Батыс  Тянь-Шаньда  тіршілік  етеді. 

2500–3000  м  биіктіктегі  солтүстік 

баурайындағы  түрлі  шөпті-шалғын-

ды  жерлерде  кездеседі.  Бұл  жерлер 

үнемі  малдың  шектен  тыс  жайылуы-

на  ұшырап  отырады.  Жылына  бір 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

жүр. 

О

тносится  к  бабочкам-белян-

кам.  Локально  встречающий-

ся  западно-тяньшанский  под-

вид, наиболее сильно отличающийся 

от номинативного подвида. Обитает 

только в Западном Тянь-Шане. Встре-

чается в разнотравно-луговых стаци-

ях северных склонов на высотах от 

2500  до  3000  м,  которые 

практически  повсемес-

тно  подвергаются  пере-

выпасу скота. Развивается 

одно поколение за год. Лет 

бабочек  в  июле.  Гусеница  и 

кормовое  растение  неизвес-

тны.  Для  сохранения  подвида 

необходимо  тщательно  изучить 

распространение,  места  обита-

ния  и  биологию.  Может  быть  со-

хранен  в 

Аксу-Джа-

баглинском  заповеднике,  где  обна-

руживается  постоянно  на 

протяжении многих лет.

Вискотт сары көбелегі — Желтушка Вискотта

Colias wiscotti draconis Grum-Grzhimailo, 1890

Алаутүсті микрозегрис— Микрозегрис пламенный

Microzegris pyrothoe Eversmann, 1832

С

ирек кездесетін түр. Солтүстік-

Шығыс  Тянь-Шань  жергілікті 

түрі. Биік таулы сары көбелектер 

ішіндегі ең ірі және нашар зерттелген 

түр. 1900–2800 м биіктіктегі субаль-

пі және шыршалы орман белдеуінің 

оңтүстік  және  солтүстік  баурайла-

рында,  түрлі  шөпті  шалғындарда 

тіршілік  етеді.  Бұл  жерлер  мал-

ды  шектен  тыс  бағу  әсерінен  тез 

өзгереді. Сирек және анда-санда кез-

деседі. Жылына бір рет ұрпақ береді. 

Көбелектер  шілдеде  ұшады.  Олар 

екпіндеп  тез  ұшады.  Ересек  дарала-

ры (аталықтары) алысқа ұша алады. 

Жұлдызқұрты  шөптесін  астрагалда 

(Astragalus  sp.)  тіршілік  етеді.  Түрді 

қорғау үшін оның тіршілік ортасын, 

әсіресе қоректік өсімдігі бар жерлер-

ді барынша қорғау керек. 

Р

едкий  вид.  Эндемик  Северо-

Восточного  Тянь-Шаня.  Один 

из  самых  крупных  и  наиболее 

слабоизученных  видов  из  высоко-

горных  желтушек.  Обитает  на  юж-

ных и северных склонах в высотных 

поясах елового леса и субальпики на 

высотах от 1900 до 2800 м, на разно-

травных лугах, которые заметно из-

меняются под влиянием перевыпаса 

скота.  Встречается  редко  и  споро-

дично.  Развивается  одно  поколение 

за  год.  Лёт  бабочек  наблюдается  в 

июле. Полет у них быстрый, стре-

мительный.  Взрослые  особи 

(самцы) способны к значитель-

ным перелетам. Гусеница живет 

на травянистом астрагале (Astragalus 

sp.). Для сохранения вида необходи-

мо  всемерное  сохранение  биотопов 

обита-

ния вида, осо-

бенно в местах локализации кормо-

вых растений.

Б

арқыттүсті  көбелектерге  жата-

ды.  Сирек  кездесетін  түр.  Же-

келеген  бөліктерге  бөлінген 

таралу  аймағы  өте  тар.  Тянь-Шань 

жергілікті  түрі.  Туыстың  бояуы 

өзгеше  ең  ірі  түрі.  Қазақстанның 

тек  оңтүстік-шығыс  бөлігінде  (Iле 

өзені  аңғары  мен  шекаралас  аудан-

дарда)  кездеседі.  Сонымен  қатар  Ба-

тыс  Қытайда  Құлжа  қаласының 

маңынан белгілі. Таралу аймағының 

өзгеруі  жайлы  мәліметтер  жоқ. 

Шөлді  аймақтың  өзен  жайылмала-

рында  тіршілік  етеді.  Кендір,  жиде, 

бөріқарақат өскен астық тұқымдасты 

жерлерді ұнатады. Жылына бір рет 

ұрпақ  береді.  Көбелектер  ма-

усымда  ұшады.  Олар  әдетте 

ұзын  астық  тұқымдастар  ара-

сына  тығылады.  Онша  жақсы 

ұшпайды.  Жұлдызқұрты  шиде 

(Achnatherum  splendens  Trіn.) 

тіршілік етеді. Қазіргі кезде Iле 

өзенінің жайылмасында адам 

тиіспеген тоғай қалмады және 

олардың өрт, ағаш кесу, су қоймасын 

құру  жұмыстарынан  бұзылуы  одан 

әрі  жалғасып  жатыр.  Түр  Шарын 

өзенінің  жайылмасында  реликті 

шаған тоғайында қорғалады. 

О

тносится  к  бабочкам-бархат-

ницам. Редкий вид. Тянь-Шан-

ский  эндемик  с  очень  узким 

ареалом, разорванным на отдельные 

участки.  Самый  крупный  вид  рода 

с  необычной  окраской.  Встречается 

только в 

юго-вос-

точной  части  Казахстана  (долина 

реки  Или  и  смежные  районы).  Из-

вестен  также  из  района  г.  Кульджи 

в  Западном  Китае.  Данных  об  изме-

нении ареала нет. Обитает в поймах 

рек в пустынной зоне. Предпочитает 

злаковые стации с зарослями кенды-

ря, барбариса, лоха. Развивается одно 

поколение за год. Лёт бабочек проис-

ходит  в  июне.  Они  обычно  прячут-

ся  в  зарослях  высоких  злаков.  Лета-

ют неохотно. Гусеница живет на чие 

(Achnatherum  splendens  Trin.).  В  на-

стоящее время нетронутых тугаев в 

поймах рек бассейна р. Или 

почти не осталось и наблю-

дается дальнейшая их дегра-

дация  вследствие  пожаров, 

вырубок, сооружения водохра-

нилищ. Вид охраняется в пойме 

р.  Чарын  в  районе  реликтовой  ясе-

невой рощи.

Ершов сары көбелегі — Желтушка Ершова

Colias erschovi Alpheraky, 1881

Моңғол барқыттүсті көбелегі — Сенница монгольская

Coenonympha mongolica Alpheraky,1881

жүзгіндіктерде тіршілік етеді. Жылы-

на бір рет ұрпақ береді. Көбелектер-

вестен из Прикаспия (плато Устюрт) 

и  Южного  Прибалхашья.  Обитает  в 

на бір рет ұрпақ береді. Көбелектер-

А

қ  көбелектерге  жатады.  Бө лек-

теніп  кездесетін  Батыс  Тянь-

Шань  түршесі,  басты  атау дағы 

түршеден  едәуір  ерекшеленеді.  Тек 

Батыс  Тянь-Шаньда  тіршілік  етеді. 

2500–3000  м  биіктіктегі  солтүстік 

баурайындағы  түрлі  шөпті-шалғын-

ды  жерлерде  кездеседі.  Бұл  жерлер 

үнемі  малдың  шектен  тыс  жайылуы-

на  ұшырап  отырады.  Жылына  бір 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

жүр. 

от номинативного подвида. Обитает 

только в Западном Тянь-Шане. Встре-

чается в разнотравно-луговых стаци-

2500  до  3000  м,  которые 

тно  подвергаются  пере-

выпасу скота. Развивается 

одно поколение за год. Лет 

Вискотт сары көбелегі — Желтушка Вискотта

Colias wiscotti draconis 

түршеден  едәуір  ерекшеленеді.  Тек 

Батыс  Тянь-Шаньда  тіршілік  етеді. 

2500–3000  м  биіктіктегі  солтүстік 

вид, наиболее сильно отличающийся 

жүр. 

жүр. 

жүр. 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

жүр. 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

бабочек  в  июле.  Гусеница  и 

кормовое  растение  неизвес-

ды  жерлерде  кездеседі.  Бұл  жерлер 

үнемі  малдың  шектен  тыс  жайылуы-

на  ұшырап  отырады.  Жылына  бір 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

тно  подвергаются  пере-

выпасу скота. Развивается 

одно поколение за год. Лет 

бабочек  в  июле.  Гусеница  и 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

неше  жылдар  бойы  осында  кездесіп 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

биологиясын  жете  зерттеу  қажет. 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

қорғалуына болады, себебі соңғы бір-

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

А

түршеден  едәуір  ерекшеленеді.  Тек 

Батыс  Тянь-Шаньда  тіршілік  етеді. 

2500–3000  м  биіктіктегі  солтүстік 

баурайындағы  түрлі  шөпті-шалғын-

ды  жерлерде  кездеседі.  Бұл  жерлер 

үнемі  малдың  шектен  тыс  жайылуы-

на  ұшырап  отырады.  Жылына  бір 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

таралуын,  тіршілік  ортасын  және 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

Оның  Ақсу-Жабағылы  қорығында 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

Батыс  Тянь-Шаньда  тіршілік  етеді. 

2500–3000  м  биіктіктегі  солтүстік 

баурайындағы  түрлі  шөпті-шалғын-

ды  жерлерде  кездеседі.  Бұл  жерлер 

үнемі  малдың  шектен  тыс  жайылуы-

на  ұшырап  отырады.  Жылына  бір 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

ұшады.  Жұлдызқұрты  мен  қоректік 

рет ұрпақ береді. Көбелектер шілдеде 

өсімдігі белгісіз. Түршені қорғау үшін 

түршеден  едәуір  ерекшеленеді.  Тек 

Батыс  Тянь-Шаньда  тіршілік  етеді. 

2500–3000  м  биіктіктегі  солтүстік 

баурайындағы  түрлі  шөпті-шалғын-

жүктеу/скачать 14,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: