По страницам Красной книги Казахстана

жүктеу/скачать 14,33 Mb.

Pdf көрінісі

бет	16/30
Дата	06.04.2017
өлшемі	14,33 Mb.
	#11158

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 30

тве дополнительного питания гры-

зут всходы злаков и осочек. Как и

тве дополнительного питания гры-

зут всходы злаков и осочек. Как и

тве дополнительного питания гры-

Insecta

Насекомдар

Насекомые

Insecta

Насекомдар

Насекомые

аны төмендеп, таралу аймағы

қысқарып бара жатқан, сирек

кездесетін, таралу аймағы тар

түр. Туыстағы ең ірі өкіл, жүйеде

жеке түр. Қаскелең-Есік өзен

аралығындағы Iле Алатауының

орталық

бөлігінде

таралған.

Аздаған жерде ғана сақталған, ан-

да-санда кездеседі. Алматы маңынан

толық жоғалып біткен. Тау етегі-

нен теңіз деңгейінен 1500–1800 м

биіктікке дейінгі түрлі шөпті да-

лалы жерлерде кездеседі. Астық

тұқымдастары басым тек тың жер-

лерде тіршілік етеді, мұнда ересек

қоңыздар қоректенеді. Дернәсілдері

көпжылдық астық тұқымдастардың

тамырын кеміреді. Дамуы екі жылға

созылады. Теңіз деңгейінен қандай

биіктікте орналасқанына байла-

нысты, ересектері мамыр-маусым-

да белсенді. Түрдің санының азаюы-

на тың жерді игеру мен өрттер әсер

етті, сондықтан түрдің сақталған

тіршілік орталарында кез келген

шаруашылық жұмыстарына тыйым

салу керек.

едкий узкоареальный вид с низ-

кой численностью и сокраща-

ющимся ареалом. Самый круп-

ный представитель рода, в системе

которого стоит обособленно. Рас-

пространен в центральной час-

ти 3аилийского Алатау в междуре-

чье Каскелен — Иссык. Встречается

спорадически, сохранился в немно-

гих точках. В окрестностях Алматы

полностью исчез. Населяет степные

стации с разнотравьем, от пред-

горий до высот 1500–

1800 м над ур. м. Живёт

только на целинных землях с преоб-

ладанием злаков, которыми питают-

ся взрослые жуки. Личинки грызут

корни многолетних злаков; генера-

ция, видимо, двухгодичная. Имаго

активны в мае–июне, в зависимости

от высоты

над уровнем

моря. Губительно дей ствуют на вид

распашка целинных земель и пожа-

ры, поэтому необходимо запретить

любую хозяйственную деятельность

в тех немногих известных местоо-

битаниях, где вид ещё сохранился.

абиғатқа сән беретін, саны аз,

таралу аймағы тарылып ба-

ра жатқан, сирек кездесетін ірі

қоңыз. Туыс жүйесінде жеке тұр. Арыс

өзені маңында таралған, Қаратау та-

уында да жекелеп кездеседі. Биік

шөпті далалы жерлерде тіршілік етеді.

Тауға теңіз деңгейінен 1100 м

биіктікке дейін көтеріледі.

Дернәсілі көпжылдық астық

тұқымдастар

тамырымен

қоректенеді. Дамуы белгісіз. Ере-

сектері мамырда белсенді, жекеле-

ген даралары маусымда да кезде-

седі. Қоңыздар қосымша қорек үшін

астық тұқымдастар мен қияқөлең

жапырақтарын кеміреді. Түрдің

тіршілік ету ортасында белсен-

ді шаруашылық жұмыстарына (жер

жырту, малды шектен тыс бағу,

өрттер) тыйым салу керек, өйткені

түрдің мүлдем жойылып кетуі

мүмкін.

едкий

крупный,

украшающий природу вид с не-

высокой численностью и сокращаю-

щимся ареалом. Обособленно стоит в

системе рода. Распространен в бассей-

не реки Арысь, изолированно встре-

чается в горах Каратау. Населяет вы-

сокотравные степные стации. В горы

поднимается до 1100 м над ур. м. Ли-

чинка питается на корнях многолет-

них злаков. Продолжительность гене-

рации не установлена. Имаго активны

в мае, единичные особи попадаются

и в июне. Для дополнительного пи-

тания жуки грызут листья злаков и

осочек. Активное антропогенное воз-

действие на стации обитания вида

(распашка земель, перевыпас скота и

пожары) ведет к его вымиранию, по-

этому необходимо запретить любую

хозяйственную деятельность в извес-

тных местах обитания.

Гангльбауэр тамыржегіш қоңызы — Koрнеед Гангльбауэра

Dorcadіon ganglbauerі Jakovlev, 1897

Үлкен тамыржегіш қоңыз — Корнеед большой

Dorcadіon grande Jakovlev

аны қысқарып бара жатқан, си-

рек кездесетін түр. Туыс ішін-

де ерекше бөлек тұр. Таралу

аймағы тар, үштік дәуір қалдығы.

Табиғатты әшекейлейтін ірі қоңыз.

Қаратал мен Iле өзендері жайылма-

сында таралған. Тоғайлы ормандар-

да тіршілік етеді. Дернәсілдері едәуір

жуан Salіx caspіca тал ағашында

(діңінің жуандығы 20–30

см) дамиды, ағашта ұзын

қуыстар жа сай-

ды. Ересек қо-

ңыздар маусым-

шілдеде шығады.

Қосымша қорек

ретінде

жас

өр кендер қа-

бы ғын кеміреді.

Барлық жерде саны төмен, әрі азайып

барады. Тіршілік ету ортасы өзен

жайылмаларының кебуіне, өзен су

ағысын реттеуге және өрттерге бай-

ланысты қысқарып отыр. Бұл түрдің

жекелеген популяцияларының құ-

рып кетуіне әкеліп соғады. Түрді

қорғау үшін Iле аңғарында едәуір

сақталған жайылма ормандар-

да табиғи бақ ұйымдастырған

жөн.

едкий вид с

с о к р а щ а ю -

щейся числен-

ностью. Внутри рода сто-

ит обособленно. Крупный,

украшающий природу вид с

узким ареалом; третичный ре-

ликт. Распространен в бассейнах

рек Или и Каратала. Обитает в ту-

гайных лесах. Личинка развивается

в достаточно крупных деревьях ивы

Salix caspica (диаметр ствола — 20–30

см), где прокладывает длинные про-

дольные ходы в древесине. Взрослые

жуки появляются в июне–июле; для

дополнительного питания грызут

кору молодых побегов. Повсеместно

имеет невысокую численность с рез-

кой тенденцией к сокращению. Ари-

дизация речных пойм, связанная с

зарегулированием стока рек, и пожа-

ры, веду-

щие к со-

кращению местообитаний, приводят

к вымиранию локальных популяций

вида. Сохранить вид может создание

природного парка в Илийской доли-

не для охраны наиболее сохранив-

шихся пойменных лесов.

аны азайып бара жатқан, си-

рек кездесетін түр. Азияның

қуаң аймақтарына тән туыс

өкілі. Таралу аймағы өте тар. Тек

Үлкен Қалқан және Аяқ Қалқан

маңындағы тау етегі құмды шөлінен

табылған. Дернәсілі әлсіреген және

қураған қылша (Ephedra lomatolepіs)

сабағының түбі мен тамырында да-

миды. Ересектері мамыр соңы мен

маусымда белсенді, үнемі қоректік

өсімдігінде

кездеседі,

қосымша

қорегі — жасыл өркендер. Қоңыздың

негізгі қорек өсімдігі — қылшаны

орынсыз дайындау түрдің аза-

юына әсерін тигізіп отыр. Түр

Ұлттық табиғи бақ «Алтынемелде»

қорғалады.

едкий вид с сокращающейся

численностью. Представитель

рода, характерного для аридной

зоны Азии. Имеет очень узкий ареал.

Найден только в подгорной песча-

ной пустыне в районе Улькен-Калка-

на и Аяк-Калкана. Личинка разви-

вается в основании ствола и корнях

ослабленных и перестойных кус-

тов эфедры (Ephedra lomatolepis).

Имаго активны в конце мая — ию-

не. Держатся на кормовом растении,

дополнительно питаются зелеными

побегами. Хищническая, не регули-

руемая заготовка эфедры — кормо-

вого растения дровосека, по-види-

мому, оказывает большое негативное

влияние на вид. Он охраняется в На-

циональном природном парке «Ал-

тын-Эмель».

Iле отынкескіш қоңызы — Дровосек мускусный илийский

Aromia pruinosa Reitter, 1903

Галузо отынкескіш қоңызы — Дровосек Галузо

Asias galusoi Kostin, 1974

жырту, малды шектен тыс бағу,

өрттер) тыйым салу керек, өйткені

түрдің мүлдем жойылып кетуі

58

58

өрттер) тыйым салу керек, өйткені

жырту, малды шектен тыс бағу,

Insecta

Насекомдар

Насекомые

Insecta

Насекомдар

Насекомые

қта-текте және жеке дара си-

рек кездесетін ірі қоңыз.

Табиғат әшекейі. Иран, Орта

Азия, Оңтүстік Қазақстан және Синь-

Цзян провинциясы (ҚХР) шөлді

аймақтарындағы өзен аңғарындағы

тораңғы орман алқаптарында тір-

шілік етеді. Дернәсілдері ағаш

діңінің түбінде, ағашты кеміріп жеп

дамиды. Ересектері мамыр-маусымда

белсенді, қосымша жапырақтармен

қоректенеді. Әлсіреген және қураған

ағаштарды қоныстанады. Саны

барлық жерде төмен. Қазақстанда

түр нақты Сырдария өзенінің ор-

та ағысында (Түркістан орман

шаруашылығы) және Iле өзенінің

орта ағысында (Үлкен Қалқан, Ай-

дарлы елді мекені маңында) кезде-

седі. Қоныстануға ыңғайлы ағаштың

жетіспеушілігінен саны қысқарып

отыр. Сонымен қатар, дернәсілдерін

тоқылдақ жейді. Түр Ұлттық табиғи

бақ «Алтынемелде» қорғалады. Де-

генмен, барлық жерде тораңғы орман

алқаптарын қорғауды ұйымдастыру

қажет және бұл сирек кездесетін

әдемі қоңызды жасанды жолмен

өсіруді қолға алу керек.

порадически и локально встре-

чающийся крупный редкий вид.

Является украшением природы.

Населяет крупные массивы туранги

по речным долинам в пустынной

зоне Ирана, Средней Азии, Южного

Казахстана и провинции Синь-Цзян

(КНР). Личинка развивается в основа-

нии ствола, выедая древесину. Имаго

активны в мае-июне, дополнительно

питаются листьями. Заселяет ослаб-

ленные и перестойные деревья. Чис-

ленность повсеместно невысокая. В

Казахстане вид достоверно встреча-

ется в среднем течении рек Сыр-Да-

рьи (Туркестанский лесхоз) и Или

(Улькен-

Калкан,

окр. пос. Айдарлы). Главной причи-

ной сокращения численности яв-

ляется недостаток деревьев, подхо-

дящих для заселения. Кроме того,

личинки поедаются дятлами. Вид

охраняется в Национальном при-

родном парке «Алтын-Эмель». Одна-

ко необходимо повсеместно органи-

зовать охрану туранговых массивов

и разработать методику искусствен-

ного разведения этого редко-

го красивого жука.

Үлкен тораңғы қоңызы — Златка туранговая большая

Capnodis miliaris ssp. metallica Ballion, 1870

рта Азиялық биік таулық си-

рек кездестін жергілікті түр.

Тянь-Шаньның

солтүстік-

шығысының бірнеше жерінен бел-

гілі. Өте сирек кездеседі, бірақ тір-

шілік ошағында саны жоғары, 100

шаршы метрде 150 данаға дейін же-

теді. Биік таулы далалардың (теңіз

деңгейінен 1600–1800 м биіктікте)

оңтүстік беткейлерін қоныстайды.

Ересегі мен дернәсілдері — жырт-

қыштар, жусандағы өсімдік битімен

қоректенеді. Мамырдан қыркүйекке

дейін белсенді, ересегі қыстайды.

Түр биік тау жағдайын меңгерген,

бірқатар бейімделушілік қасиеттері

бар. Жылына бір рет ұрпақ береді,

тіршілік ету ортасында топтанып

таралған, бұл жыныстық түрлердің

кездесуін жеңілдетеді. Қуыршақ пен

жұмыртқаны жекелеген шөптесін

өсімдіктерге салады, бұл — күн көзіне

жақсы қыздырынуына ыңғайлы

және биік тауда жиі болатын жел-

ден үлкен қорғаныс. Түрдің тіршілік

ететін ортасын шаруашылыққа пай-

далану биік таулы жайылымдарда

малды шектен тыс бағу түрдің са-

нын азайтып отыр. Түрді сақтап қалу

үшін тіршілік ету ортасында шектен

тыс мал бағуды қысқарту керек.

едкий высокогорный средне-

азиатский эндемик автохтонно-

го происхождения. Известен из

немногих пунктов северо-восточно-

го Тянь-Шаня. Встречается локаль-

но, очень редко, но в очагах числен-

ность довольно высокая и достигает

150 экз. на 100 кв. м. Населяет высо-

когорные степи (1600–1800 м над

ур. м.) на склонах южной экспозиции.

Имаго и

личинки —

хищники, питаются тлями на по-

лыни. Период активности — с мая по

сентябрь, зимует имаго. Вид облада-

ет рядом адаптивных черт, вырабо-

тавшихся к условиям высокогорий.

Это — моновольтинность, распро-

странение локальными очагами, об-

легчающими встречу полов. Куколки

и яйца расположены на отдельных

травянистых растениях, что обес-

печивает их лучшее прогревание и

большую безопасность при частых

ветрах на высокогорьях. На числен-

ность негативно влияют уничтоже-

ние и обеднение занимаемых видом

стаций в результате хозяйственного

освоения территорий, в основном

выпаса скота на высокогорных пас-

тбищах. Для сохранения вида необ-

ходимо ограничение выпаса скота в

местах обитания жуков.

оғырланып кездесетін, кең

таралған түр, саны күрт

төмендеп барады. Диаспин

сымырларымен қоректенеді, олардың

санын реттейді, осы зиянкестермен

күресуде маңызы зор. Еуропа, Орта

Азия, Қазақстан, Сібір, Қиыр Шығыста

таралған. Әртүрлі ормандарда, ор-

ман алқаптарында, бақтарда тір-

шілік етеді. Ересегі мен дернәсілдері

әртүрлі сымыр түрімен қоректенеді.

Сонымен қатар Iле Алатауында алей-

родидтермен

қоректенеді.

Осы-

дан аз уақыт бұрын түр саны едәуір

көп болған. Қазіргі кезде бақтар мен

орман алқаптарында химиялық

өңдеулерді кең жүргізуге және түрдің

шоғырланып таралуына байланысты,

жекелеген аймақтарда түр саны тіп-

ті қысқарып кетті. Бұл түрдің жеке-

леген популяциялары жоғалып кету

қаупінде тұрған еліміздің оңтүстік

аймақтарында орман алқаптарын, тау

бақтары мен ормандарды химиялық

өңдеу жүргізуге тыйым салу керек.

ироко распространеный

вид, но встречается очагами,

численность в которых рез-

ко сокращается. В своем питании свя-

зан с диаспиновыми щитовками, регу-

лирует их численность, представляет

значительный интерес для биологи-

ческой борьбы с этими вредителя-

ми. Распространен в Европе, Средней

Азии, Казахстане, Сибири, на Даль-

нем Востоке. Обитает в лесах различ-

ного типа, в лесополосах, садах. Има-

го и личинки питаются различными

видами щитовок. В горах Заилийско-

го Алатау имаго, кроме того, питаются

алейродидами. В недавнем прошлом

вид был

довольно многочисленен. В настоя-

щее время, в связи с широким при-

менением химических обработок

садов и лесополос и локальным рас-

пространением вида, в отдельных ре-

гионах численность катастрофичес-

ки сокращается. В южных регионах

страны, где отдельные популяции

этого вида находятся на грани исчез-

новения, необходимо запретить хи-

мическую обработку в лесополосах,

горных садах и лесах.

Тянь-Шань қанқызы — Коровка тяньшанская

Coccinella tianshanica Dobzhansky, 1927

Қоснүктелі қанқызы — Хилокорус двуточечный

Chilocorus bipustulatus Linnaeus, 1758

Жыңғыл отынкескіш қоңызы — Дровосек тамарисковый

Hesperophanes heydeni Baeckman, 1923

ирек кездесетін, саны қыс-

қа рып бара жатқан түр.

Туыстың үш түрінің бірі. Тара-

лу аймағы — ежелгі Жерорта теңізі.

Қазақстанның шөлді аймақтарының

жергілікті түрі. Үштік дәуір қалдығы.

Табиғатқа сән беретін ірі қоңыз.

Сырдария, Iле, Қаратал, Қара Ертіс

аңғарларынан белгілі. Сазды- құмды

және сазды-сортаңды шөлдерде тір-

шілік етеді. Дамуы Tamarіx hіspіda,

сирек

T. ramosіssіma-ның

жуан

сабақты бұталарына байланысты.

Әлсіреген және қураған ағаштарды

қоныстайды. Дернәсілдері ағаш діңі

өзегін және тамырын кеміріп тастай-

ды. Ересек қоңыздар тамыздың

бірінші жартысында белсенді және

қоректік өсімдіктерде кездеседі. Са-

ны барлық жерде өте төмен. Қоректік

өсімдіктер өсетін жерлердің азаюы,

сірә, түрдің саны кемуіне әкеліп отыр.

Түр Ұлттық табиғи бақ «Алтынемел-

де» қорғалуда. Түрді қорғау үшін тір-

шілік ортасында ағаш кесуді

тоқтатып, өртті бол-

дырмау керек.

едкий вид с сокращающейся

численностью. Один из трех

видов рода, имеющего древне-

средиземноморский ареал. Эндемик

пустынной зоны Казахстана, третич-

ный реликт, крупный украшающий

природу вид. Известен из долин Сыр-

Дарьи, Или, Каратала, Чёрного Ир-

тыша. Обитает в глинисто-песчаных

и глинисто-солончаковых пустынях.

Развитие

связано с круп-

ноствольными кустами тамариска

Tamarix hispida, реже T. Ra mo sis-

sima. Заселяет ослабленные и пе-

рестойные деревья. Личинка то-

чит ходы в корневой части и

основании ствола. Взрослые жу-

ки активны в первой половине

августа и встречаются на кор-

мовых растениях. Числен-

ность повсеместно кpaйнe

низкая. Сокращение площади про-

израстания кормового растения, ве-

роятно, является одной из причин

низкой численности. Вид охраняет-

ся в Национальном природном пар-

ке «Алтын-Эмель». Для сохранения

его важна защита местообитаний от

порубки и пожаров.

Цзян провинциясы (ҚХР) шөлді

аймақтарындағы өзен аңғарындағы

тораңғы орман алқаптарында тір-

шілік етеді. Дернәсілдері ағаш

діңінің түбінде, ағашты кеміріп жеп

дамиды. Ересектері мамыр-маусымда

белсенді, қосымша жапырақтармен

қоректенеді. Әлсіреген және қураған

ағаштарды қоныстанады. Саны

барлық жерде төмен. Қазақстанда

түр нақты Сырдария өзенінің ор-

та ағысында (Түркістан орман

шаруашылығы) және Iле өзенінің

орта ағысында (Үлкен Қалқан, Ай-

дарлы елді мекені маңында) кезде-

седі. Қоныстануға ыңғайлы ағаштың

жетіспеушілігінен саны қысқарып

тоқылдақ жейді. Түр Ұлттық табиғи

седі. Қоныстануға ыңғайлы ағаштың

орта ағысында (Үлкен Қалқан, Ай-

шаруашылығы) және Iле өзенінің

орта ағысында (Үлкен Қалқан, Ай-

шаруашылығы) және Iле өзенінің

та ағысында (Түркістан орман

ағаштарды қоныстанады. Саны

дамиды. Ересектері мамыр-маусымда

қоректенеді. Әлсіреген және қураған

белсенді, қосымша жапырақтармен

дамиды. Ересектері мамыр-маусымда

қоректенеді. Әлсіреген және қураған

діңінің түбінде, ағашты кеміріп жеп

шілік етеді. Дернәсілдері ағаш

діңінің түбінде, ағашты кеміріп жеп

аймақтарындағы өзен аңғарындағы

Цзян провинциясы (ҚХР) шөлді

аймақтарындағы өзен аңғарындағы

Цзян провинциясы (ҚХР) шөлді

Insecta

Насекомдар

Насекомые

Insecta

Насекомдар

Насекомые

аны азайып бара жатқан түр.

ТМД-дағы жарғаққанаттылар

отрядының ең ірі өкілі. Оңтүс-

тік Еуропа, Солтүстік Африка,

Оңтүстік-Батыс Азия, Орталық

Азияның оң түстігінде таралған.

Қа зақстанда Солтүстік Каспий

маңында кездеседі. Орман шетінде,

алаңқайында, жыра беткейлерін-

де, дала бұталары мен өзен жайыл-

маларында тіршілік етеді. Бір рет

ұрпақ береді (таралу аймағының

оңтүстігінде екі рет). Ересектері ма-

мырдан қыркүйекке дейін ұшады.

Ересек аралар әр түрлі өсімдік

гүлдерінің тозаңымен және шыры-

нымен қоректенеді. Аналықтары

жұмыртқаларын шаншарымен жан-

сыздандырған (бір-бірден) мүйіз-

тұм сық қоңыздың дернәсіліне сала-

ды. Жұмыртқадан шыққан дернәсіл,

алдымен гемолимфамен, одан кейін

майлы денемен, бұлшық еттермен

және жемтігінің денесінің басқа да

ұлпаларымен қоректенеді. Көктемде

дернәсілдері қуыршаққа айналады,

кешікпей ересек аралар пайда бо-

лады. Түрді сақтау үшін иелері мен

олардың тіршілік ортасын қорғау

қажет, сонымен қатар, аралардың

жүктеу/скачать 14,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 30