Ошибка! Неизвестный аргумент ключа.
қараңыз.
кес. 4.9.5: 2010 және 2011 жылдары зерттеулер барысында Жоба аумағынан табылған
сүтқоректілердің түрлері
Виды
ТҚХО Қызыл кітабы
Виды
2010
2011
Кеміргіштер
Қызылұрт сарышұнақ(Spermophilus
X
X
Ең аз қауіп төндіретін
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
кес. 4.9.5: 2010 және 2011 жылдары зерттеулер барысында Жоба аумағынан табылған
сүтқоректілердің түрлері
Виды
ТҚХО Қызыл кітабы
Виды
2010
2011
erythrogenus)
түрлер
Қызғылт жирен сарышұнақ
(Spermophilus
undulanus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Зокор сібірі
(Myospalax myospalax)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Дала шақылдағы
(Ochotona pusilla)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Бабарин алақоржыны ( Сricetulus barabensis)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Эверсман алақоржын (Allocricetulus
eversmanni)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Су тоқалтісі (Arvicola terrestris)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Сұр тышқан (Microtus arvalis)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Кәдімгі слепушонка (Ellobius talpinus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Қаптесер тышқан ( Mus musculus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Дала тышқаны (Apodemus agrarius)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Еуропа тышқаны (Apodemus sylvaticus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Ондатр (Ondatra zibethicus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Орқоян (Lepus europaeus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Жыртқыштар
Сары түлкі (Vulpes vulpes)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Дала күзені (Mustela eversmannii)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Көкжал қасқыр
Х (құстарды зерттеу
барысында)
Қызыл
тізім
үшін
ескерілген жоқ.
Жәндікқоректілер
Орташа жертесер ( Sorex caecutiens)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
кес. 4.9.5: 2010 және 2011 жылдары зерттеулер барысында Жоба аумағынан табылған
сүтқоректілердің түрлері
Виды
ТҚХО Қызыл кітабы
Виды
2010
2011
Көптісті жертесер (Crocidura suaveolens)
X
Құлақты кірпі (Hemiechinus auritus)
X
Ең аз қауіп төндіретін
түрлер
Жарқанаттар
Су жарқанаты ( Myotis daubentoni)
X
Анықталған жоқ
Тоған жарқанаты ( Myotis dasycneme)
X
Жойылуға
жақын
тұрған түр
2010 жылы зерттеу барысында зерттеліп жатқан алаң аумағында тоғыз сыныпқа жататын
сүтқоректілердің 16 түрі, сонымен қатар жергілікті тұрғындар айтып берген екі басқа түрі
белгіленді. Белгіленгендердің көбі кеміргіштер, сондай-ақ жәндікқоректілер және кіші
етқоректілер, бірақ аз көлемде.
Жіндікқоректі сүтқоректілердің түрлері орташа жертесер және кіші жертесермен ұсынылған.
Бұл түрлер дала алаңының және су ағындарының жағалауы бойында гектарына шамамен 1-2
түр тығыздылығымен анықталды.
Кәдімгі жарқанаттар және тоған тышқандары тұрғын айматары және қнеркәсіптік нысандар
аумағында гектарға шамамен 3-4 түр тығыздылығымен кездесті. Жәндіқоректілердің екі түрі
қосқанаттылардың барлық түрлерінің үштен бірін құрайтын жарқанаттардың ірі және ең
белгілі тұқымдастары болып табылатын жылтыртұмсықтылар немесе кешкі жарқанаттар
тұқымдастарына жатады.
Ит немесе ит тұқымдасынан сары түлкі ұсынылған, ол барлық аумақ бойынша ауыл шеттеріне
дейін 1000 га шамамен 2-3 түр тығыздылығымен кездеседі. Дала күзенінің жеке түрі қалдық
қоймасының тұндырғыштарына жанында табылды.
Кеміргіштер 2010 жылы зерттелген ауданда сүтқоректілердің аса жиі кездесетін сыныбы
болды. Қызылұрт сарышұнақ дала түрінің су-балшықты алқаптарында және егістік шеттерінде
гектарға шамамен 4-5 жануар тығыздылығымен табылды.
Атжалман тұқымдастарының түрлері (Барабин атжалманы және Эверманн атжалманы)
жайылымдардың құрғақ аудандарында табылды; сол уақытта кәдімгі тоқалтіс далалы
аудандарда мекендейді. Бұл түрлер гектарға шамамен 3-5 жануар тығыздылығымен табылған.
Су тоқалтісі кішкентай тоған жағалауларында табылды. Кәдімгі соқыртышқан дадалы
аудандарда табылды.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
Тышқандар тұқымдастарының өкілдері жыртқыш болып табылады және қауіпті ауруларды
таратуы мүмкін. 2010 жылы кәдімгі дала тышқаны және үй тышқаны бұталы өсімділігі бар
тұрғын аудандарды мекендейтін ретінде белгіленген. Шұбар дала тышқаны шабындық
өсімділігі жақсы дамыған аудандарды және камыс пен қоға бар биотоптарды мекендейтін
ретінде белгіленген.
2010 жылы зерттеулер барысында жасанды көшеттері бар дала учаскелерінде ор қоян
(Lepuseuropaeus) кездеседі, бұл түрдің саны төмен деңгейде.
2011 жылы зерттеу барысында сүтқоректілердің алты түрі белгіленген. Зерттеу маршрутында 1
км сарышұнақтардың 3 – 10 індері табылды. Жалпы, 6 км кескінде 28 ін (орташа 1 км 4,7 ін, ол
1 кв.км. 140 інді құрайды). Ең үлкен тығыздық жаңа байыту фабрикасының аумағында
белгіленген (1 кв. км 300 ін). Көзбен, тек қана ұзынқұйрықты сарышұнақ дала жолының
бойынан көрінді.
Атжалмандарға, қосаяқтарға немесе тышқандарға тиесілі болуы мүмкін кішкентай індер жиі
кездесті (орташа 1 кв. км 198 ін). Дегенмен, індерді түрлер бойынша бөлу мүмкіндігі болған
жоқ, сондықтан қорытынды сәйкестендіруді жасау немесе түрлер санын санау мүмкін болмай
тұр.
Қалдық қоймасының және байыту фабрикасының аумағында бұтақтар астынан шыққан кіші
шақылдақ дыбысы естілді. Дыбыстар маршруттың 1 км бір екі тығыздығы бойынша естілді.
Қалдық қоймасы аумағында кіші шақылдақтың орташа тығыздығы 1 кв.км. 60 түрді құрауы
мүмкін.
Кәдімгі бқраубас тышқан қазған жердің жеті кесегі бұлақ жанындағы бұтақтар аумағынан
табылды. Жыртқыш жеп қойған құлақты кірпінің терісі де табылды.
Қызылсу өзенінің су қоймасында бір ондатр кездесті (сынау учаскесі). Су қоймасының
қызметкері (күзетші) берген ақпаратқа сәйкес су қоймасының аумағында отдатр жұбы өмір
сүрді. Ол қолданыстағы қалдық қоймасының аумағындағы судың жақсы сапасы туралы
куәландырады, ол отүйрек (Tadorna ferruginea) жұбының және бізтұмсық шағаланың (Sterna
Hirundo) үш жұбымен қолдалады. 2011 жылы қыркүйекте орнитологиялық зерттеулер
барысында Қарақоға өзенінде және Қызылсу су қоймасының ауданында (АҚА шегінен тыс
ауданда) отдатрлар байқалды; отдатр іздері қолданыстағы қалдық қоймасының тоғанының
жағалауында байқалды; баспанасы кеніштің жобаланған тоғанына іргелес жатқан тоғанда
байқалды (ол жоба салдары ретінде жойылатын болады). Бұдан басқа, сұр қасқыр (Canis lupus)
іздері қолданыстағы қалдық қоймасы тоғанының жағалауында табылды (4.9.11-қосымша).
Бауырымен жорғалаушылар және қос мекенділер
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
Жобаның зерттеу аумағында мекендейтін бауырымен жорғалайтындар және қос мекенділер
туралы ақпарат әдебиеттен іздестіру және өрістік зерттеулер (2010 жылғы күз және 2011
жылғы 23 – 24 маусым) арқылы алынды.
2010 жылғы зерттеулердің әдістемесі белгіленбеген, дегенмен зерттеу орындары 4.9.2-
сызбада жасыл штрихтармен көрсетілген және мекендеу орындары, өріс белгілері түрлерінің
және түсірілім орындарының фотографиялық журналы 4.9.8-қосымшада көрсетілген. 2011
жылы басты әдістемелік амал , 4.9.2 сызбада қызыл сызықтар түрінде көрсетілген бауырымен
жорғалаушылардың санын құжатқа түсіру мақсатында жаяу маршруттарды зерттеу болды.
Өсімділігі жоқ топырақты аудандарда трансекталар ені 8м болды, дегенмен өсімділігі бар
аудандарда 2 м дейін тарылған (Новиков, 1953; Банников және басқа, 1977). Қосмекенділер
тоғандарда тіркелді.
Әдебиет көздеріне (Параскив, 1956; Банников және басқа, 1977; Искакова, 1959) және 2010
және 2011 жылдар зерттеулерінің деректеріне сәйкес Жоба аумағында тұратын қосмекенділер
мен бауырымен жорғалаушылардың фаунистикалық бөлшегі тоғыз түрмен: төрт
қосмекенділермен және бауырымен жорғалаушылардың алты түрімен ұсынылған.
2010 және 2011 жылдардың (Ошибка! Неизвестный аргумент ключа.-кесте) өрістік зерттеу
барысында анықталған алты түрінің ешбірі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілмеген, ТҚХО
Қызыл тізімінде аз қауіп тудыратын түрлер ретінде мәртебеге ие. Дегенмен, 2011 жылдың
зерттеу есебінде зерттеу алаңында сирек болып саналатын үш анықталған түрдің көбі
белгіленді.
2010 жылдың зерттеулері бойынша, жалпы, бауырымен жорғалаушылар аз тұқымды және
негізінен кесірткелермен ұсынылған, олар әсіресе антропогендік әсерге ұшырайды. Олардың
санына айтарлықтай әсерді автокөлік, үстінгі қабаттың бұзылуы, жер жұмыстары береді.
2010 жылы кесіртке тұқымдасынан жылдам кесіртке (Lacertaagilis) кездесті, ол тоғандардың
жағалауы бойынша ашық дала учаскелерін мекендейді. Гектарға саны 3-5 түрге жетуі мүмкін.
2011 жылы болашақ қалдық қоймасының аумағында үш түр белгіленді. Бұл түр сәуірден
бастап қыркүйекке дейін белсенді.
Жыландар көп тұқымды және 2010 жылғы зерттеуге сәйкес екі түрмен ұсынылған. Кәдімгі
жылан түрі аз тұқымдас болады (гектарға 1-2 түр), жайылымдарда және тоған жағалауында
мекендейді. Ылғалды жерлерде кәдімгі улы сұр жыланның (Vipera berus) мекендеуі мүмкін,
2010 жылғы зерттеуге сәйкес бұл түрдің саны төмен деңгейде – бірлі-жарым түрлер. Кәдімгі
жылан және улы сұр жылан сәуірден бастап қыркүйекке дейін және сәуірден бастап қазанға
дейін тиісінше белсенді. 2011 жылғы зерттеулерге сәйкес кесірткелер тұқымдастарынан
жылдам кесіртке кездесті.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
2010 жылы зерттелген алаң аумағында қосмекенділер түрінің жалғыз өкілі кәдімгі бақа (Bufo
bufo) болды. Бұл түр сәуірден бастап қазанға дейңн белсенді және тоған жағалаулары
бойындағы жайылым учаскелерін мекендейді. Қосмекенділердің саны ортаның pH деңгейіне
және тоғандардың жанар-жағармаймен ластану дәрежесіне байланысты болады.
2011 жылы зерттелген алаң аумағында қосмекенділер түрінің жалғыз өкілі батпақты бақа
болды. Жобаланған кеніш шегіндегі тоғанның аумағында 24 маусымда екі түр белгіленді. Бұл
объект әзірлеме жобасына сәйкес жойылатын болады.
кес. 4.9.6: 2010 және 2011 жылдардың зерттеу барысында анықталған Жобаның
бауырымен жорғалаушылар және қосмекенділер аумақтары
Түрі
ТҚХО Қызыл
тізіміне сәйкес
мәртебесі
Түрлер
2010
2011
Қосмекенділер
Кәдімгі құрбақа (Bufo bufo)
X
Ең
аз
қауіп
төндіретін
Сүйіртұмсық бақа(Rana arvalis)
X
Ең
аз
қауіп
төндіретін
Бауырымен жорғалаушылар
Жылдам кесіртке ( Lacerta agilis)
X
X
Ең
аз
қауіп
төндіретін
Кәдімгі жылан ( Natrix natrix)
X
Ең
аз
қауіп
төндіретін
Кәдімгі улы сұр жылан ( Vipera berus)
X
Ең
аз
қауіп
төндіретін
Биоиндикатор ретінде жылдам кесірткенің популяциясын нақты зерттеу
Бауырымен жорғалаушылар трофикалық тізбекте омыртқасыздардың және майда
омыртқалылардың санын реттей отырып, бір уақытта өзге омыртқалы жануарлардың бір
қатарына азықтық негіздің құрама бөлігі бола отырып, маңызды рөл ойнайды. Осылай,
кесірткелер қауіпі ағзалармен биологиялық күрес агенттері ретінде қолданылуы мүмкін және
орта және оның өзгерістері жағдайының индикаторлары ретінде қаралады.
Жылдам кесіртке адам тіршілік еткен жерлерде мекендеуге қабілетті және бұл мекендеу
жерлерді тұрғындардың тығыздылығын ұлғайту туралы хабарланған болатын. Бұл жылдам
кесірткені техногендік ландшафттардың маңызды бөлшегі етеді және осы модельдік түрді
зерттеу ауданы шегінде экожүйе мәртебесін анықтау үшін жасайды. Зерттеу мақсаты көлемдік
көрсеткіштерді және зерттеу саласында популяцияның жыныстық құрылымын анықтау болды.
Зерттеу 2013 жылдың үшінші аптасында жүргізілген.
Жылдам кесіртке орманды, орманды дала және дала аймағын мекендейді, кей уақытта
жартылай шөл және құм шеттеріне кіріп кетеді. Құрғақ биотоптарға, соның ішінде
синатроптық; ареал оңтүстігінде – аса ылғалды орындарға орналасады. Тауларда т.д. 3500 м
биіктікке дейін белгілі. Түрдің максималдық саны дала алқабында 1000 түр/га белгіленген.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
Белсенділік күндізгі. Қыстау қыркүйек және қазан соңынан бастап наурыз және мамырға дейін,
ауданына байланысты. Кесірткелер +7,5o С температурада қатып қалады. Жұптастыру
қыстаудан шыққан соң бірден басталады; еркектер арасында төбелестер болады. Көбею
кезеңінде жұптар туындайдауы мүмкін. Ұзындығы 70 см жеке індерін қазады.Ұрғашылар
мамыр соңынан маусым басына дейін маусымына 4 – 15 жұмыртқадан 1 – 2 қалау жасайды.
Инкубациялық кезең 2 айдай жалғасады. Жастары ұзындығы 23 - 34 мм аралығында шілдеден
бастап пайда болады. Жынысы жетілген болып үшінші қыстаудан кейін дене ұзындығы 70 - 80
мм болғанда саналады. Өмірдің тіркелген ұзақтығы 6 – 7 жыл. Түрлі жәндіктермен және
олардың құрттарымен, өрмекшілермен, жер құрттарымен, ұлулармен қоректенеді. Кей кезде
өзге түрдің майда кесірткелерін және өзінің жастарын жейді.
Жылдам кесіртке кіші сұңқар, батпырауық және сирек дала бүркіті үшін құрбан түрі болады.
Көп дәрежеде кесірткелер нақты экотонды сипаттарға ие антропогендік биотоптардың
сериясын таңдайды. Ол, кесу, тоқсандық клирингтік және өрт әр түрлі, электр беру желілері
бойынша кең трансекталды клиринг, мұнай және газ құбырлары бар және жол дамыту барлық
табиғи және антропогендік мекендеу орындарын ең жоғары мәні - 79,4%. Ең артықшылықты
Бұл олардың жақсы жылыну салдарынан болып, батпайтын тесіктер, жол жиегімен
(беткейлері) беріледі.
Сонымен қатар, адам қызметі қалдықтарды (азық-түлік қалдықтары, астық және басқа да
ауыл шаруашылығы өнімдері) жыланға тесіктерді көп бойындағы құруға кеміргіштер
тартылған.
Сонымен қатар, қалдықтарды, ауыл шаруашылық малдарын тіршілік, түрлі жәндіктер көп
тарту - жыланға негізгі азық-түлік.
Буферлік, денсаулық сақтау және санитария 1 2, «Әуезов» Өндірістік және есеп айырысу: Біз
көзбен байқауды, бес аймақтардың эксперименттік алаңдарында маршрут сауалнамалар,
антропогендік
әсер
ету
дәрежесін
ерекшеленетін
қамтамасыз
етеді.
Буферлік аймақ қыратты аумағы болып табылады.
Шөптер мен бұталар өсімдік, жобалық жамылғысы 80-90%.
Санитарлық аймақ үлкен астық өседі ойпаты өсімдіктердің мезоксерофильді
түрі бар.
Жобалық қамту 70-80%. Санитарлық аймағы 1 (өнеркәсіптік алаң шамамен 5
км) және санитарлық аймағы 2 (өнеркәсіптік алаң жылғы 1,5-2 км, желдің
басым бағыты өсті).
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
Өнеркәсіптік аймақ үшін шөп қабатының, өсімдіктердің бурьяндық топтардың
әлдеқайда үлкен Жұқарған сипатталады.
Жобалық қамту 55-65%. Топырақ қатты.
Ауылдың учаскелерін үшін «Әуезов» отандық ғимараттар арасында рудералды
өсімдік қауымының таңдалған.
Бауырымен жор
ғалаушылар санын бағалау үшін В.М. Маекеев және А.Т. Божанский (1988)
ма
қаласында сипатталған мартшруттық есепке алу стандартты әдісі қолданылды. Есепке алу
жола
қтың ауыспалы ен трансекталарында жүргізілді, мекендеу тығыздығы формула бойынша
аны
қталды:
м
ұндағы А - мекендеу тығыздығы, l - маршруттың ұзындығы, di - жануарлар анықтау
қашықтығы, ni - интервалда табылған жануарлар саны.
Т
үрлердің жыныстық түрісыртқы белгілер кешені бойынша көзбен анықталды: дене түсі,
құйрық негізінде қалыңдықтың болуы және басқа.
Таби
ғаттағы бақылау жылдам кесірткенің бір бірінен аз оқшаулау бөгеттерімен бөлінген және
жалпы ал
ғанда, жалпы бір түрді құрайтын популяциясы бар екенін көрсетеді;
популяцияларды
ң мұндай тығыз орналасуы көбінесе далалық аймақта және жиң көршілес
(жартылай ш
өл және орманды дала) аймақтарда орналасатын оңтайлы аймақ үшін сипатты.
Өзге ландшафттарда кесірткелер популяциялары мозаикалық бөлінген болады, жиі – сызықты
(мысалы,
өзендер жайылымдары немесе тауалды аудандар бойынша).
Шілде со
ңында ауыл шеттерінде жылдам кесірткелер күн түскен күндері індерінен таңғы сағат
8—9, ал температура 23° аспа
ған бұлтты күндері – сағат 11 кейін шығады. Олар күн бойы
белсенді және
қалың ымырт түскенде ғана індеріне тығылады. Балаларының жұмыртқа жаруы
– шілдені
ң ортасынан. Орташа маршрутқа бауырымен жорғалаушылардың 2 данасы тиісінше
белгіленеді.
Буферлік айма
қта мекендеу тығыздығы бақылау барысында басқа ценоздар ішіндегі ең
жо
ғарғысы болды.
Кесте4.9.7: Кесіртке санының тығыздылығы және бес аймақта жыныстардың қатынасы
Есепке алу алаңы
Саының
% еркертер / %
Сипаттық бионеоценоз
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
тығыздығы
(ос/га)
ұрғашылар
(қатынасы)
Әуезов кенті
3.8
29.3 / 70.7
(1 : 2.4)
бақшалар
Өнеркәсіптік
аймақ
4.6
32.5 / 67.5
(1 : 2.1)
Арам
шөп
өсімдіктерінің
топтамалары
Санитарлық
аумақ 1
7.1.
43.4 / 56.6
(1 : 1.3)
Бұталы түрлішөпті-дәнді дала
Санитарлық
аумақ 2
5.8.
49.1 / 50.9
(1 : 1)
Жусанды-типчакты-ковыль
даласы
Буферлік аумақ
13.7.
43.2 /56.8
(1 : 1.3)
Бұталы түрлішөпті-дәнді дала
Зерттеу тіршілік ету ортасы және
өсімдіктердің деңгейдегі түрі буферлік аймағында үлкен
сандар әкелуі м
үмкін. Сондықтан Әуезов ауылында өсімдіктердің және жыланға арналған
баспана
өте сирек кездеседі; сонымен қатар, ауыл бақшаларында кеңінен колорадо қоңызына
қарсы химиялық заттар пайдаланылған, ол кесірткелердің санына әсерін тигізуі мүмкін.
Панмикті популяцияларда жыныстар
қатынасы популяция түрі мен санының филогенетикалық
икемділігін реттегіш ретінде болады. Жануарларды
ң еркін будандасатын популяцияларының
репродуктивті б
өлігіндегі 1:1 жыныстар қатынасын аса оңтайлы деп санау қалыптасқан, себебі
к
өбею кезеңінде қарама қарсы жыныс түрлерін кездестіруді барынша қамтамасыз етеді.
Маршрутты
қ есепке алу нәтижелері бойынша табиғи ценоздар үшін жылдам кесірткенің
еркектері мен
ұрғашыларының (түрлердің жасын есептемегенде) шамамен теңдей қатынасы
сипатты екенін айту
ға болады.
Дегенмен «БТК»
өнеркәсіптік алаңында және ауылдың биоценоздарында ұрғашылар басым
1:2 жа
қын жыныстар қатынасы байқалды. Еркек жынысының жоғары өлім-жітімі ортаның
экстремалды жа
ғдайлары туралы куәландыруы мүмкін. Басқа аймақтарда ұрғашы түрлерінің
кішкене басымдылы
ғы болды, бірақ қатынас 1:1 жақын болды (Кесте4.9.7 кесте).
Аналық өмір сүру деңгейі жоғары деңгейде репродуктивті әлеуетін сақтайды және халықтың
тұрақтылықты күшейтетін белсенді агенті болып табылады.
БТК мен оны
ң төңірегі аумағын мекендейтін құм жыланға мекендеу сандық көрсеткіштері мен
жынысты
қ құрылымын зерттеу, өндірістік және тұрғын үй аудандарының антропогенді қайта
экож
үйелері
т
өтенше
жа
ғдайларда
сипатталатынын
к
өрсетті.
Құм жыланға түрлердің ұрғашылар жағына гендерлік стереотиптер нәтижесінде түр
динамикасын азайтады.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
Жоба зерттеу аумақ шегінде сүтқоректілердің мен бауырымен жорғалаушылардың түрлерінің
саны мен әртүрлілігі осы саладағы тән болып табылатын, салыстырмалы түрде төмен болып
табылады.
2013 жылдың шілде айында жүргізілген құм жыланға халықтың мониторинг, нәтижелері
бойынша, бұл өндірістік қызметтің антропогендік әсері жобаның зерттеу аумақ шегiнде
жануарлар
халықтың
тығыздығы
әсер
етеді
деп
жасалды.
Құстарды зерттеу
Орнитофауна Бақыршық кен өндіру кәсіпорны аясында үш жағдайда зерттелді. Алдын ала
зерттеу 2010 жылдың күзінде жүргізілді. Асыл тұқымды құстардың зерттеу дала, бұталы, сулы-
батпақты құстар үшін асыл тұқымды маусымының соңына сәйкес келеді, 2011 жылғы 23 және
24 маусымда өткізілді. Бұл зерттеудің барысында қараторғайдың көптеген түрлері, олардың
балапан шаруашылығымен айналысқан, және олардың ұя аудандарында берілген
болатын. Сондықтан, оқу қысқа мерзім қарамастан, жеткілікті деректер түрлі салалардағы
жергілікті
Орнитофаунадан
сипаттау
жиналды.
Қосымша зерттеу Көші-қон және қоныс аударатын деректерді жинау үшін 2011 жылы қазан
айында
28
қыркүйектен
бастап
2
кезеңде
өткізілді.
Зерттеу Кулик, бозторғау және шағын жәндіккоректілер құстардың күзгі көші-қон кезеңнің
соңында тұспа-тұс келді; негізгі көші-қон мерзімі дәндіқоректі қараторғайтәріздес (әнші
құстар); және үйрек көші-қоны басталады.
2010 жылғы зерттеу әдістері көрсетілмеген, алайда, зерттеу орындары 4.9.2 сызбада жасыл
сызықтармен көрсетілген, мекендеу орындарының фото журналы, зерттеулердің кейбір
түрлері мен орындары 4.9.8 -қосымшада көрсетілген.
2011 жылдың екі тексерулер барысында құстарды көзбен зерттеу және есепке алу 4.9.2
сызбада
көрсетілген
аумақта
жүргізілді,
маршрутты
қызыл
түспен
белгіленген.
Трансектаның түрлі ендері түрлі сыныптар үшін пайдаланылды. Майда қараторғайлар үшін
енін 100 м сүрту, орта құстар үшін енін 500 м сүрту және ірі құстар көріну барысында саналды
(Бибби
бас,
2000,
Новиков,
1953)
жылы
саналған.
Бақылау 8-еселік өрістік бинокльді пайдаланумен жүргізілді. Абсолютті сандар шақырым
санына бөлінеді, содан кейін 1 шаршы километрге қайта есептеу жүргізілді. Түрлердің пайда
болу (түр пайда индексі) қатынасы, сондай-ақ (кейбір түрлері анықталған жеке шоттардың
пайызын) есептеледі.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
Асыл тұқымды кезеңін (2011 жылғы маусым) зерттеу үшін, жалпы ғылыми-зерттеу төрт
бағыттар, екі күн 9 км зерттеу кезеңі өткізілді.
Зерттеудің жалпы уақыты шамамен 10 сағатты құрады. Үш түрлі бағыт зерттеулер (6 км) БТК
қолданыстағы және жоспарланған нысандардың (4.9.2 -сызбасында көрсетілген тиісінше жаңа
қалдық сақтау тоғанның, ескі қалдықтары және кеніш учаскесі, 1, 2 және 3-аймақ) маңында
жүргізілді. Бағыты (3 км) бір зерттеу экономикалық қызметі, Қызылсу өзен (4.9.2 -суретте 4
алаң), аңғарында жүзеге асырылды.
Шілде сәуірден бастап ұзындығы үшін тұтастай аймақты пайдалануға құстар түрлі топтары
үшін ұя мерзімі; демек, шолу, оңтайлы уақыт (маусым) қабылданған кейін қаралды.
1> көші-қон зерттеулер қыркүйек қазан аралығында 2011, бес күн <1 үшін пайдаланылатын
бірдей учаскелерін пайдалану, бағыттарды есепке он құстар жұмсалды} {2 зерттеулер
молайту>
құстар.
Трансектаның жалпы ұзындығы шамамен 26 км зерттелді. Зерттеуге жұмсалған жалпы уақыт
23 сағатты құрады. 2> Бұл алты облысында санын (18 км) қолданыстағы және жоспарланған
нысандарды БТК (ескі және жаңа қалдық сақтау тоғаны, болжанған шахта орны) енгізілген;
Төрт есепке алу қызметін қоспағанда, қол жетімді емес өзенінің аңғарында Қызылсу
аумағында (8км) есепке алу.
Төрт есепке алу фондық аумақтар өзенінің Қызылсу үшін көлден өзенінің аңғарында Қызылсу
есепке алу маршрут, Жаңаауыл кентіне бөгеттің түскен қоймасының жағалауы бойымен
маршрут және фондық бағыттары шеңберінде екі бағыттарды көлде Қарақоға (Шалабай
ауылындағы) және бұлақ бойымен қамтиды.
Маусым айында асыл тұқымды құстардың зерттеулер салыстырғанда, Алайғыр тоған өзенге
бойынша ағысты бойлап төмен, басқа километрге болашақ қалдық тоғанның аумағында көші-
қон зерттеу бухгалтерлік маршрут өсті. Ошибка! Неизвестный аргумент ключа.-сур төменде
қараңыз.
Қызыл жобасының ЭӘӘБ,
4.9 бөлім
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015
Ақырғы нұсқасы V1.0
181 бет
1> Достарыңызбен бөлісу: |