Постиндустриалдық қоғамдағы әлемдік қала феномені
жүктеу/скачать 17,92 Kb.
|
1 2
Әлемдік қала рейтингі, П.Тейлор бойынша
Жаһандық орталықтар айтарлықтай демографиялық әлеуетке ие және ірі агломерацияларды құрайды. Әлемдегі жетекші қалалар әлемдегі ең ірі он агломерация тізімінің жартысын құрайды. Әлемдегі 55 қаланың ішінде тек бір орталықта – Женевада – халық саны 1 миллионнан аз. Осыған қарамастан, қаланың халқы әлемдік рөлге кепілдік бермейді. Сонымен, 800 мыңыншы (қала маңындағы) Цюрих бета сериясына, ал 12 миллионыншы Стамбул гамма сериясына жатады. Әлемдік қалаларды қалыптастыру кезінде, ең алдымен, жеке орталықтарды ұсынуда адам ресурстарының шоғырлануы маңызды рөл атқарды, қазіргі кезеңде көшбасшылықты сақтауда адам ресурстарының сапасы сияқты фактор маңызды рөл атқарады. Әлемдік экономиканың жартылай және шеткі елдерінен агломерациялар есебінен жаһандық қалалар тобының кеңеюі экономикалық өсудің негізгі элементі – адами капиталдың бастапқы жинақталуымен тығыз байланысты. Қазіргі уақытта 20 жетекші және басты жаһандық орталық 176 млн адамды немесе бүкіл әлемнің 2,9% - ын және қала халқының 5,9% - ын шоғырландырады. Соңғы жарты ғасырда халықтың өсу қарқынының едәуір баяулауына қарамастан, бұл 1950 жылмен салыстырғанда 2,5 есе көп, соңғы 15 жылдағы халықтың жиынтық өсімінің 3/5 бөлігі дамушы елдердің – Сан-Паулу, Мехико, Бангкок, Сянган және Сингапурдың бес орталығының үлесіне келеді. Милан, Мадрид, Брюссель және Сеул сияқты әлемдік қалалардың едәуір бөлігі әр түрлі уақытта және әртүрлі себептермен өсу қарқынының шыңынан өтіп, халықты тұрақты түрде жоғалтады. Әлемнің жетекші қалалары планетаның қалалық қоныстануының тірек кракасының құрамына кіреді, бірақ оны аяқтауда дамушы елдердің тез дамып келе жатқан мегақалалары маңызды бола түсуде. Бірақ әлемдік қалалар басты рөлді халықтың шоғырлануының өзегі ретінде емес, адами ресурстармен алмасудың жаһандық орталықтары ретінде ойнайды. Жаһандық қалалар әлемнің барлық өңірлерінен көші-қон ағындарының ірі қабылдаушы орталықтары болып табылады. Бұл олардың негізінен халықаралық көші-қонның бастапқы нүктелері ретінде қызмет ететін дамушы елдердің мегагораларынан түбегейлі айырмашылығы. Әлемдік қалалардың ғаламдық байланысы Нью-Йоркті айқын көрсетеді, ол жыл сайын әлемнің 100 елінен шамамен 100 мың мигрантты қабылдайды. Әлемдік қалалар уақытша Халықаралық көші-қонның ядролары болып табылады. Жаһандық орталықтар қысқа мерзімді ресми, іскерлік, ғылыми, өкілдік және өзге де байланыстар үшін маңызды база болып табылады. Мұнда адамдар оқу, келісім-шарт бойынша жұмыс істеу, ойын-сауық және демалыс үшін келеді. Постиндустриалды әлемнің әлемдік түйіндері жай мегаполистер мен мегалополистерден ерекшеленеді. Әлемдік қалалардың феномені урбанизация барысын мегалополистер бойынша кеңістіктік таралу ретінде болжауды жоққа шығарды деп санайтын геоурбанистер бар. Аумақтық кеңейту жалғасуда, жер қала тұрғындарының 50% - ында ғана символдық шекарадан өтті. Үшінші әлемде жаңа мегалополистер үшін үлкен резервтер бар, бірақ бұл жағдайда жаһандық диапазондағы жұмыс істейтін түйіндердің функциялары бойынша элиталық бөліну пайда болады. Алайда, егер қалалардың көп кластері болса, онда әлемдік желі бос болмайды. Әлемдік мегалополистер "қарапайым" урбанизация құрған әлемдік қалалар үшін субстрат, "қоректік сорпалар" ретінде қызмет етеді. Жаһандық қаланың өзі-бұл олардың нақты селективті кристалдануының нәтижесі. жүктеу/скачать 17,92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2