10 сынып, жаңа бағдарлама –Тараз,125, Асель, Гарвард сениор
Сұрақтар + контекст
Ұбт деп белгіленген сұрақтар 2021 маусымда келген
І. Бөлім. Географиялық зерттеу әдістері Мониторинг әдіс Географиялық мониторинг деңгейі 3: ғаламдық, аймақтық, жергілікті (Ұбт)
Мониторинг термині ресми енгізілді: 1972 жылы БҰҰның қоршаған орта бойынша Стокгольм конференциясынан соң (Ұбт)
Мониторинг жөніндегі алғашқы үкіметаралық кеңес өтті : 1974, Кения астанасы Найробиде – 3 түрі қабылданды (Ұбт)
Ғаламдық- бүкіл жер шары ; Аймақтық- дүниежүзі аймақтары;Жергілікті –мемлекет,жергілікті жер
Мониторинг әдістері – әуе-ғарыштық, жер беті (Ұбт)
Әуе-ғарыштық әдістері: ғарыштық, әуе
Жер беті әдістері: географиялық, физикалық-химиялық,биологиялық,деректерді өңдеу
Әуе-ғарыштық әдістер пайда болды – ХХ ғасырдың 60 жылдары (Ұбт)
Ғарыштық түсірілімдердің әуе түсірілімдерінен бсты айырмашылығы: шолу сипатында үлкен аумақтардағы құбылыстардың таралуын қамту
Жер бетілік мониторинг артықшылығы – зерттеу нысаны туралы тұрақты түрде деректер жинау, оларды өңдеу арқылы болжамдар жасау
Қазақстандағы аса ірі мониторинг желісі – «Қазгидромед» (Ұбт)
Мониторинг- бақылау, болжау, қорғау мақсатында қоршаған ортаның жай-күйіне бақылау жасау
Биоиндикация- табиғи ортаның сапасын ондағы тіршілік дүниесінің жай-күйіне қарап анықтау
Дешифровка- ғарыштық түсірілімдерді бажайлау негізінде талдау әдісі
Жер беті ұшақтардан Жер бетін сүретке түсіру үшін ұтымды биіктік: 10-20 км
Зымырандардан Жер бетін сүретке түсіру үшін ұтымды биіктік: 80-250 км
Жасанды серіктерден Жер бетін сүретке түсіру үшін ұтымды биіктік: 200-1500км
Жасанды серіктердің түсірілімдерімен танысуға болатын қазіргі заманғы картографиялық қызмет – Google Maps
Салыстыру әдіс Салыстыру әдістерін география ғылымына алғаш рет – ХІХғ неміс ғалымы Гүмбольдт қолданды (Ұбт)
Кейін Риттер қолданды , оның «Табиғат пен адам тарихына қатысты жертану»\ Жалпы салыстырмалы география, «Салыстырмалы жертану туралы идеялар» атты әйгілі еңбектері бар (Ұбт)
Салыстыру әдістері - синхронды, диахронды, баламалау(Ұбт)
Синхронды салыстыру – біртекті нысандардың белгілері мен көрсеткіштерін бір уақыт кезеңінде салыстыру
Диахронды салыстыру – бір н\е бірнеше нысанның белгілері мен көрсеткіштерін иәртүрлі уақыт кезеңдері бойынша салыстыру
Баламалау әдісі – балама табу арқылы зерттеу
Жер шарын тірі ағзаға теңеген- Платон
2018 ең жоғары туу коэфициенті –Маңғыстау обл 29,7 (Ұбт)
2018 ең төменгі туу коэфициенті – Солтүстік Қазақстан обл 12,9 (Ұбт)
Сандық әдіс «Сандық революция» – ХХ ғ екінші жартысы
Сандық әдістер: теңгерім, математикалық үлгілеу,таңбалы, рангтерге жіктеу
Теңгерім әдісі – кіріс пен шығыс түріндегі теңгерімдік ағындар тән болатын жүйелердің дамуын талдау үшін қолданылатын әдіс
Мерзімдік қатар – уқыт мерзімі бойынша ретке келтірілген сандық көрсеткіштер жиынтығы
Нысандарды сандық деректері бойынша топтастыру үшін қолданылатын әдіс – рангтерге жіктеу әдісі
Географиялық нысандар мен олардың арасындағы қарым қатынастарын метаматикалық модельдеу нақты нысандардың сандық қатынастары арқылы бейнеленуі – таңбалы модельдеу
8-20,6 : туу деңгейі төмен
20,7-33,3 : туу деңгейі орташа
33,4-46 : туу деңгейі жоғары
Сараптама әдіс Геогр сараптамалар сипатына байланысты: экологиялық-географиялық, экономикалық географиялық
Дельфи әдісі – топтық сараптаманың ең кең тараған түрі (Ұбт)
Дельфи әдісі негізделді – 1964 ж америкалық зерттеу орталығы «РЭНД» корпорациясында(Ұбт)
Дельфи әдісі ерекшелігі – көп деңгейлілігі, жасырындылығы, сырттай жүргізуге болатындылығы, әділдігі (Ұбт)
Миға шабуыл әдісі – ұжымдық идеялардың генерациясы (жинақталуы) арқылы жүзеге асырылады
Миға шабуыл әдістері: тікелей миға шабуыл, пікір алмасу, шығармашылық жұмыс, ынталандырушы бақылау (Ұбт)
Аудандастыру әдіс Аудандастырудың ғылыми негіздері қалыптасты – XVIIIғ соңы мен XIXғ басы (Ұбт)
Аудандастыру негізінде жіктеледі – географиялық кеңістік
Аудандастырудың басты мақсаты – өзіндік белгілер жиынтығы бар аумақтық жүйелерді анықтап, кеңістіктегі шегараларын белгілеу, сипаттау (Ұбт)