§ өткізбейтін  жабында  ауа  алмасуы  болмағандықтан  жабын  агаштары

---------  
—  ■ —
жс рш  ею  каоат  қара  қағазбен  орап  тубін
караманландьһ  Ірге ж абынын. орпшикалык жылу ү с т а г а ш ^ Г д ы
салуға  болмайды.  Себебі  ол  ылғаллм 
«ггарды
жіберуі  мүмкін.  Тебе 
жабьшьхнда 
жылу 
¥с т а ^ ш   з а
^
“ н д еГ а ш  
үпндісін, әкті, шлакты колдануға болады 
ретінде  ағаш
Свздік
(Ә. Оспанов)
тебе
Крыша
алмасуы
л
Обмен
шіру
Гнить
касиетҮі)
Ф  
ф
Свойство
ерітінді
т  
ф
Сплав
сіңірілу
Впитать
жагу
Мазать
орау 
_ 
•
Заворачивать
түбі
Корень
О і түсінігінізді  ай кы н д ай ты н  сү р ак гар
1 
Жабынның кандай түрлері бар?
2 
Түрғын үйлерде төбе жабыны қандай болу керек?
Неліктен жабын ағаштары 
шірімейді7
5
 
л ™ Г П^ Г Т РУЛе ИНЛаЯ 
Колданылады?
Аркалық берік болу үшін не істейді?
Себеп- Н 
жабынына 
органикалық 
жылу
заттарды салуга болмайлм? 
^
үстағыш
I I -  мәтін бойынша тапсырмалар
1
«I 
—- 
а I лңы з ( алты свті
Назовите слова, знакомые нам из  1 -текста  ( 6 слов)
2 
«Ауыспалы осы  шак>> кестесін еске түсірініз. 
Вспомните таблицу «переходное настоящее время».
ч д . р ^ м * " , " * к , , р ы к и к   И р‘"  
•
Вставьте суффикс - а   или 
переведите на русский язык:
а) Меи гылымды (эерттеу).

ө)Көмір  біз ірі панельді  (қолдану).
б) Қүрылысшылар  үлксн үлес (қосу).
в)  Жабын төбені (  жабу).
«Күрделі осы шак» кестесіне назар аударыныз.
Обратите внимание на таблицу сложного настоящего времени.
Жекеше тур!
Кепше түрі
Мен 
сабақ 
дайындап 
отырмын 
I Біз сабак дайындап отырмыз
Сен 
сабақ 
дайындап
отырсың
Сендер 
сабак 
дайындап 
отырсыңдар
Сіздер 
сабақ 
дайындап 
отырсыздар
1 Ол сабақ дайындап отыр
Олар сабак дайындап отыр
Сложная  форма  настоящего  времени  образуется  при  помощи
неизменяемой  формы  деепричастия  смысловых 
вспомогательных 
глаголов  отыр,  жатыр,  түр,  жүр  настоящего  времени.  Деепричастие 
образуется при помощи суффиксов —ып/-іп/-п:
корень  оканчивается  на согласный 
-  ып/іп  (бару -  барып  келу- 
келіп) 
1
корень  оканчивается на гласный 
- п  
(ойнау-ойнап )
4 
Кестені  пайдалана  отырып,  берілген  етістіктердін  күрделі 
осы ш ак формасын жасаныз:
Используя  таблицу,  от  данных  глаголов  образуйте  форму  сложного 
настоящего времени:
Айту, дамыту,  әзірлеу, жасау, бөліну, аныктау, 
жагу
5 
Сүрактарга жауап беріңіз:
Ответьте на вопросы:
- Сіз кайда оқып жүрсіз?
-  Құрылыс пен архитектура факультетінде окып жүрсіз бе?
~ Оқу залында тәлімгерлер не оқып отыр?
- Секцияга барып жүрсіз бе?
- Ол дәріс залында не істеп отыр?
- Олар жылу  үстагыш туралы реферат даярлап жүр ме?
- Окушылар зертханадан келе жатыр ма?

Окытушы
- 
жэне  дизайн»  тобынын  стулрм™^; 
^
жатыр ма? 
“ Ң 
сынақ  тапсырып
* 
КүрделІ осы шақ формасын жасаныз-
времени.
Образуйте сложную форму настоящего
Салыну. күрылу, боліну, жасалу, орналасу, куйылу, оку
7 
Кел нүктенін орнына керекті сөз койыны» 
Вставьте нужные по смыслу слова:
1)  • •  күлылыс технологиясын білеміз
2)  . . .
 үйлеспеушілікті жоя алмай отырсын.
3)  . . .  үлесі асып түсті.
8
- Қайырлы күн!
- Қайдан келе жатырсык?
‘ Кпгапханадан келе жатырмын.
- Қазір қайда бара жатырсың?
Г Г  6ара жатыРмын- Ал сен не істеп отырсын9 
Я
Н
 З
в
 »йлеР»  " « “ рыбы  бойьтша  дайындалып
отырмын____________
- Надя кайда екен?
“ Надя дәріс материалын
- Ал Қанат ше?
жумыс
9
Г ЛЛН1 а!_ЯаР“ КЬ,Х П„ереведите на казахский язык
ГГ 
_  
* 
---------------- * « Г
и у д п і ь  
па
  к а з а х с к и й   Я*ЧМ*
Перекрытие  бывает  дв у,  видов.  Перекрытие  крыши  а 
д„мах
ДОЛЖНО  Я ілть. 
.........................
Еске түсіріңіз, кайталаныз. Етістіктердін шактарын белгіленіз:
Укажите ИПРМа гпаглплг,.
Қазакстан кен байлыгы 
Қазакстан 
пайдалы  казбаларга 
бай.  XX  ғасырдың  30- 
^.лдарьжан  бастап  геологтар  мыңдаған 
кен  орындарын 
ашты 
Караганды,  Балкаш,  Павлодар,  Жезқазган,  Өскемен  ірі  өнеркәсіп

орталықтары  салынды.  Орталық  Қазақстандэ  көмір,  мыс,  цинк,
марганец,  темір  тағы  баска  металдар  бар.  Мүнда  көмір  ошағы  - 
Караганды  /  коры  50  миллиард  тонна/  орналасқаи.  Дүние  жүзіне
Екібастүз  көмір  бассейні  де  әйгілі.  Қостанайда 
Соколов-Сарыбай
темір рудасының ірі  кең орны  ашылған.  Шығыс  Қазақстан  қорғасын
мен  цинкке  бай.  Батыстан  мұнай,  жанар  май,  ас  түздары  шығады 
Ақтөбеде никель кен орны бар.
-  и,,.. 
СвЗДІК
кен — полезное ископаемое 
қор/ы/- запас
пайдалы қазба — полезное ископаемое 
салу -  построить
Үй тапсырмасы:
а)  мәтінде белгіленген әрбір сөзбен сөйлем кұрастырыңыз: 
с каждым выделенным в тексте словом составьте предложение* 
ә) эпиграфта берілген сөздерді калай түсінесіз, айтып берініз; 
объясните, как вы понимаете эпиграф к тексту.
12-сабак
Келер ұрпакка тарихи мол мұра 
Қалдыру - біздін парызымыз.
Санжар Асфендияров
(1889-1938)
ф
  вт 
•  '   I
12- мәтін
Шатыр
Үйдің  төбе  жабынының  сапмағын  қабылдайтын  бөлік  шатыр 
болып  саналады.  Шатыр  суық  жэне  жылы  болып  салынады.  Аз 
кабатты  үй  қүрылысында  шатырдың суық,  шатыр  қуысы  бар,  итарқа 
тәрізді  түрі  қолданылады.  Ол  күрылымы  бойынша  екіге  болінеді 
Оңьщ  біріншісінде  негізгі  қабырғалардың  арасы  6  мегрге  дейін  ал 
екшшісшде 6  метрден  аріық  болады.  Бірінші  түрінде  итарқанын кем
дегенде  козғалмаитын  ею  тіреп  болады  және  ол  қабырғаға  көлденең
кысым  түсірмейді.  Еюнші  түрінде  итарканың  қозғалмайтын  тірегі
төменгі,  непзп  бойлық  қабырғада  болады.  Бүл  жағдайда  көлденең 
қысымды  көлбеу  қойылған  итарқаның  кермесі  қабыддайды  Үй
қүрылысында итарқаның алғашқы  түрі  жиі  қолданылады.  Итарқаның 
аяғы  оның  негізгі  бөлігі  болып  саналады.  Ол 
үстіндегі

тактайшаларды  жабынымен  көтеріп  түрады.  И тарка 
аяғынын 
ара
*а“ ыктығы  жабынның  түріне  және  итарқаның  жасалынатын
И тарқанын  аягы  қабы рга  үс-тінде
байланысты  болады 
жаткан 
мауэрлатка 
тіреледі. 
Оның
көлденеңі
18-20
болады.Шірімеу  үш ің  оны  кара  майлап,  қабы рға  ж ағы на  екі  кабат 
кара  қағаз төсейді.Егер де үйдін ортасында салм ақ түсегін  қабы рға  не
п р еу   болса,  оның  оргасында  салм ақ  түсетін  кабырға  не  тіреу  болса 
онын  ортасында  қойылған  тірекке  көлденең  не  үзыннан  салынған
күрылымынын
екінші
түрі
жоғаргы
онын
аягы
мен
—
 
я
 
. ---■ 
л
 * 
т
* *
көлденең қысымды  кабылдайтын  итарқаның
Ікіріктіріп,  күс  түмсыкпен  бекіт
керм есін е
іп  түрып, 
ермесімен 
іі.  И тарқа
тақтаидан  жасайды.
аркалыгын  бөренеден,  білеуден  не  қалың
Тактаидан  жасалған  итарка  арқалығына  бөренеге  қарағанда  15-20 
процент ағаш  кем жүмсалады
Ш а т ы р   ж аб ы н ы
үяді  жауын-ш аш ыннан  коргайды  ж эне  ол
мыісты,  арзан  және көрікті болу  керек.  Бүл қасиетгердің 
шатыр  жабынынан  табу  қиын.Сондыктан  үй  салуш ы  с
ерекше лі ктерді  ескеріп,  шатыр
м атериалд арды 
белгілейді.___
асбоцементті 
I  
Ш
шиферден, 
рулон
жабыны 
Ш атыр
түрі  мен
жабыны
ко лд ан ы л аты н
каңылтырдан,
, ___ _ 
материалдардан,  черепица
тактаилардан және ж ерплікті  материалдардан салынады. ^
мен
С өздік
(Ө.  Оспанов)
кабылдау 
саналу 
бөл і ну
ара(сы)
козгалмау
тірек
кысым
Ж И І
көтеру
төсеу
орнату
тактай
итарқа
Принимать
Считаться
Іелиться
Промежуток 
не двигаться 
Опора 
Давление 
Часто
Поднимать
Стелить
Устанавливать
Доска
Стропила
жауын-шашын
Осадки

қорғау 
карал айым
табу
ерекшелік
ескеру
белгілеу
Защищать
Простой
Найти
Особенности
Учитывать
Определять
Оз түсінігінізді айкындайтын сүрақтар
1 
Үйдің төбе жабынының сапмағын не қабылдайды?
2 
Итарқаның қандай 2 
түрін 
білесіз?
3 
Үй қүрылысында итарқаның қай түрі жиі қолданылады?
4 
Итарқаның негізгі бөлігін атаңыз,
5 
Белдік не үшін орнатылады?
5 
Итарқа арқалығын неден жасайды?
6 
Шатыр жабыны қандай болу керек?
? 
Үй салушы шатыр саларда нені ескеру керек?
8 
Шатыр жабыны кандай материалдан салынады?
1 
Сұрактарга жауап берініз:
Ответьте на вопросы:
•Шатыр  деген не?
-  Белдік деген не?
Шатыр жабыны туралы  косымша не айтуга болады?
Окыныз, назар аударыныз: Обратите внимание:
Өткен ш ак
жедел еткен шак
етістік + ды/ді,ты/ті+ жіктік жалғау
жазу  жаз+ды+м/жаз+ды+к  (1ж ),келу  кел+ді+м/кел+ді+к  (1ж) 
жаздың/вдар/ыңыздар / (2ж),  келдің /ңдер/іңіздер / (2ж)
жаз+дьі(3ж), кел+ді (Зж)
бүрынгы өткен шак
етістік + ып/іп/п + жіктік жалғау
келу  кел+іп+пін /піз (1 ж)
кел + іп + 
сің 
/сіңдер/сіздер/  (2ж)
12 - мәтін бойынша талсырмалар

кел+ іп + ті (Зж) 
ежелгі өткен шак
етістік + ган/ген,кан/кен + жіктік жалғау 
і,  . 
бітіру  бітір + ген + мін/біз  (1ж) 
бітір + ген + сің /сіңдер/сіздер  (2ж) 
бітір + ген (Зж)
2 
Мәтіннен  етістіктерді  теріп  жазып,  кай  шакта  түрганын 
белгілеңіз: 
-' 
г 
Гг  «Р  - 
Щ
 
'•
Выпишите из текста глаголы, определите время:
Үлгі: табылған -  табылу —■
 табыл + ған — бүрынгы өткен шак
3 
Мы на  етістіктерден  бұрынғы  өткен  шак формасын (1-түрін) 
жасаныз 
".  ; ■
 1 * '  ■
От данных глаголов образуйте форму давнопрошедшего времени 
(1 - способ)
Үдгі:
Г  
.................. ~...
Жекеше түрі
Көпше түрі 
1
1 -жақ Орналас -  ып -  пын
Орналас -  ып -  пыз
2-жак Орналас -  ып -  сын
• • • 
чт
 •* •* * 
^
Орналас -  ып -  сын -  дар 
Орналас -  ып -  сыз -  лао
3-жак Орналас -  ып -  ты
--- 
-------------- —
----------------4
Орналас -  ып -  ты 
|
Жасалу,  жасау,  ашу,  істеу,  басталу,  бастау,  шығудабу,  салыну, 
белгілеу, бекіту, жалғасу
4 
Мына 
етістіктерді 
бүрынғы 
өткен 
шак 
формасына 
айналдырыцыз (2 -түрі):
От данных глаголов образуйте форму давнопрошедшего времени 
(2- способ):
Шатыр үйдің тебе жабынынын салмагын /кабылдау/.
Шатыр күрылымы бойынша екіге /бөліну/.
Қүрылыста итарканын бірінші түрі /қолданылу/.
Итарка аркалыгын бөренеден /жасау/.
Үй салушы колданылатын материалды /белгілеу/.

Шатыр жабыны жергілікті  материалдан /салыну/
5 
Қазак тіліне аударыныз:
Переведите на казахский язык:
Крыша 
-  часть  дома.  Крышу  строят  холодной  и  теплой.  В 
строительстве  дома  чаще  используется  первый  вид  крыши.Кровля
защищает дом  от  осадков.  Кровля  должна  быть  крепкой,  дешевой  и
красивой.Строитель определяет материалы для строительства кровли. 
Крыша строится из шифера, черепицы и других местных материалов.
6 
Өткен ш актын үш формасына койып, аударыныз:
Измените  предложения  так,  чтобы  глаголы  стояли  в  трех  формах 
прошедшего времени, переведите:
Үлгі:
Қөмір барлық қүрлықтарда табылады.
Көмір 
(і<барлық 
1 құрлықтарда 
.  .  табылды.
(Уголь найден во всех материках).
Қөмір  бардык қүрлықтарда табылыпты.  (Уголь,  оказалось,  найден  во 
всех материках). 
я
 
•
Қөмір  барлық  қүрлықтарда  табылған.(Уголь  давно  найден  во  всех 
материках). 
^
Шатыр жабыны үйді жауыннан қорғайды.
Шатыр жылы да болып салынады.
Аз қабатты үй салғаңда шатырдың суык түрі қолданылады.
7 
Қазак  тілінде  мәтінді  пайдалана  отырып,  «Үйдін  шатыры» 
тақырыбы бойынша  монолог жасаңыз.
Используя текст, составьте свой монолог на тему «Үйдің шатыры».
Еске түсіріціз, кайталаныз. Етістіктің шақтарын белгілеңп: 
Укажите время глаголов:
Астана — бас кала
1997  жылдың  10  желтоқсанынан  бастап  Ақмола  -Қазақстанның  бас
қаласы  ^ больш  жариялаидьі  /1998  жылдан  бастап  Астана  деп
аталады/.  Қала  Сарыарканың  солтүстігінде  Есіл  өзенінің  он 
жағасында орналасқан.  Астана Онтүстік-  Сібір және  Трансқазақстан 
темір  жоддарының  киылысында  тұр.  Қала  халқынын  саны  500 
мыңнан  астам.  Астана  -   мемлекетгің  саяси  орталығы,  мұнда

Парламент  жүмысын  жүргізуде.  Астана
ғылыми, мәдени орталыгы.
мемлекетіміздің  ірі
Сөздік
киылыс -  пересечение 
жариялау -  объявить
Қосымша тапсырма: мэтінді орыс тіліне 
аударыңьп:
Шатыр  жү мы стары  төбе  жабындарын  жасағанда  орындалады 
олар  жаоыннын  (катар  қолданылғанда)  немесе  үймереггер  мен
ғимаіэаттап 
т ө б е с і н і ы   і ^ п ш а и  
с .
_______  
г
~   ШатыР 
жүмыстары 
орындау 
технологиясы 
көбінесе 
колданылатын  материалдар түрімен  аныкталады.  Жабын  жасау  үшін
оралмалы/свертывающиеся/,  мастикалы,  асбестцементгі,  болат,  кыш
тактаишалы  (черепицалы),  синтетикалы  және  баска  материалдар
колданылатын.  Жабын  түрін  таңдау  ауа  райы  жағдайы,  сәулеггік
талаптары, 
үимереттің 
мыктылык 
дәрежесі/степень/ 
жөне
колданатын
материалдар  қазірп  стандарггар  мен  техникалык  шарггардын
Шатыр  жүмыстарына  тек  төбеде  барлык  күрылыс  жөне 
жинактау  жүмыстары  аякталғаннан  кейін  және  жабын  асты  негізінін 
жасырын  жүмыстарын  акты  бойынша  қабылдаған  соң  кіріседі. 
Жабынның  барлық 
қүрамдарының  астыңгы 
негіздері  жобада 
қаоыдданган  материалдардан  жасалу  керек  және  оған  еңіс/уклон/, 
оеріктнс,  каттылык  және  суагарлар  орналасу  жайында  сәйкес  болу
*)  *  ШатыР  кандай  болады?  »  такырыбы  бойынша  5-6  сөйлем 
күрастырыиыз;
по теме « Шатыр қандай болады?» составьте 5-6  предложений;
б) «Келер шак» такырыбын кайталаныз;
I
. 
- 
—-*-------оі^ 
1
 
іулмді және
берік болу керек.
талаптарына сеикес келу керек.
керек.
(С.Хамзин, А.Әбішев)
Vи тапсырмасы:
а) сөздікті кайталаныз, жаттаныз; 
повторите, выучите слова;

повторите тему «Келер шак».
13-14-сабак
Білімсіз талант тас екен,
Өмірін үшін кас 
екен.
Сұлтанмахмұт Торайғыров
(1893-1920)
13-14 мэтін
Қанылтыр жабыны
Жабынға  пайдаланылатын  қаңылтырды  тотықтан,  шаңнан 
тазалап,  екі  жағын  аздап  темір  суригі  косылған  әліп  майымен  сүртіп
кепп реді .Қаңыдтыр 
бір-біріне 
иіліп 
жалгасады.Келте 
жагы
жатқызылып  жабыстырылса,  ұзын  жағы  тігінен 
жабыстырылады.
Қаңыщырды тегістеп, ию жұмыстцрын арнаулы столда агаш балғамен 
жасавдыДИатырда  қаңылтырдың  тік  жағын  жабыстыру  үшін,  жерде 
жабыстырылған  қаңылгырдың  бір  жағын  20  миллимегрғе,  ал  еюнші 
жағын  35  миллиметрге  тік  бүрыш  егіп  қайыру  керек.  Бүлай 
даиындалган  қаңылтырды  шатырға  көтеріп,  екі  балғамен  тігінен 
жабыстарады<Қадылтырды  кырарқада,  тік  жалғасқан  және  екі 
кұламаның  түйіскен  жерінде  екіден  кайырады.  Шатыр  жабынын 
сырыкка  жіңішке  қаңылтыр  арқылы  бекітеді.Оның  бір  жагын 
сырыкка  қағып,  жоғары  көтеріп,  жабынның  тік  бөлігімен  бірге
кетпеу үшін  косгыль
(қалың темір) орнату керек.
Шифер  жабыны :Асбоцементгі  ишфер  отқа  төзімді,  ең  көп
тараған,  жеңіл, 
қолайлы 
шатыр 
жабыны 
болып 
табылады.
Шиферлерді  салған  кезде  олардың  үстіңгісі  астывдысын  12-14  см
жауып  түруы  керек.  Ең  төменгі  шифер  жоғарғы  кенере  тақтайынан 
кем  дегенде  10  см  асып  түрғаны  жөн.Қырарқаны  сәнді  қырарка 
шиферімен не жүка тактаймен жабады.Қырарка шнфері бір-бірімен  10 
сантиметрдей  қиылысу  керек.  Шиферді  жел  көп  соғатын  бағытка 
карата  салады.  Бұлай  салынғанда  олардың  арасына  қар  мен  жаңбыр
суіиры  кірмеиді .Өге  қапы   жел  соғатын  аймактарда  шатырды  тегіс
ҮСТШе  Қара  ҚаҒа3  СЗЛЫП’  ОНЫ  Шегемен  беютіп, 
үспне  шиферді  жабады.  Шиферді  рейкаға  үзындығы  90-100  мм
оүркеніш телпег» мырышталған шегемен қағу керек.

Шиферді  мынадай  екі  тәсілмен  жабуға  болады:  біріншісінде
шифердщ 
Ж
1
Г
Ш
 
ұ
з
ы
н
а
 
б
о
и
ы
 
бір 
қ
а
т
а
р
д
а
 
ж
а
т
а
т
ы
н
 
е
т
і
п
,
 
а
л
 
е
к
і
н
ш
і
с
і
н
д
е
'ЧГМЛ1 Г\ 01/1 I ■ 1 т Т « 
_ !__
*
 ' 
• 
^   І
салады
Сөздік
(Ә. Оспанов)
тотық
Ржавчина
ию
Гнуть
бүркеу
Накрывать,закрывать
мырышталган
Оцинкованный
қүлама
Откос
түйісксн
Стыковочный
канылтыр
Жесть
шаң
Пыль
кептіру
Сушить
жалғасу
Соединяться
арнаулы
Специальный
балвд
Молоток
бүрыш
Угол
жінішке
Тонкий
кағу
Прибивать
төзімді
Прочный
қолайлы
Удобный
киылысу
Пересекаться
оағыт 
% 0
 .
Направление
аимақ
Регион
Қырарка
Шелом
Өз түсінігіңізді 
ай кы н дай ты н  
сұрақтар
1
2
Қаңылтырды  калай  кептіреді? 
Қырарқаны  немен жабалм?
—  — ------  ™ 
т  
т
салады?*183 
***
 
* аНбЫР  СуЛЭрЫ  КІРмеУ  ҮШІН  шиферді
екі тәсілмен  жабуға болады9
к і ь ™ п П« ^ аНЫЛаТЬІН  КаНЬ,ЛТЫрды калай дайындайды?
Қаңылтыр бір-біріне қалай жалғасады?
Ию жүмыстарын немсн  жасайды?
Жабынды сырықка не аркылы бекітеді?
Жабынның кенерелегі  шеті  майыспау үшін  не орнатылады?
салады?
4
5
6
7
8 
9
калай

«Үйдің  шатыры»  такырыбы  бойынша  күрастырылган
сөйлемдерді окыньп. 
- 
}
Прочитайте  предложения, составленные по теме «Үйдін шатыры».
2 
«Қанылтыр,  шифер  жабыны»  мәтінін  окыныэ,  еткен 
такырыпта кездескен сөздерді атап өтініз
Прочитайте текст,  назовите слова,  встречавшиеся  вам  в  пройденных 
текстах.
3 
Көп нүктенін орнына керекті сөзді койыныз:
Вместо точек вставьте нужные слова:
Жабын қанылтырын /от ржавчины/ тазалайды.
Қаңылтырды /выровняв/, ию жүмыстарый жасайды.
Жабынның кенередеп шеті майыспау үшін костыль /устанавливается/ 
Асбоцемента шифер отқа /устойчиво/.
Шифер жабыны - /удобный/ шатыр жабыны.
Шиферді /ветер/ коп /дует/ бағытқа карата салады.
Сонда жабынға кар мен жаңбыр сулары /не попадают/^
Шиферді /двумя способами/ жабуға болады.
4 
«Келер шак» кестесіне назар аударыныз 
Обратите внимание на таблицу «Келер шак».
Келер шақ
айт + ар + мын 
көр + ер + мін
еүра+р+мын
жаз + бақ + пын 
кес + пек + пін 
отыр + мак + пын

Келер шак 
имеет 
и форму ауыспалы келер шак
смотри  10-урок 1
«
Г
 
•  келер 
. . .
Ч Ц Х Т   "   ™   П'°ГШЮв  * * *   «Р—
— П И Ы -»   6улущето
6 .к 1 " “ б ы Г ЬШУ-  ЖабУ'  Шеге” У-  Юру' 
™— »•  - " * » •
Үягі;  болу * болар
' Т* Л т Р *Ы  * « « « « “   » ™ Р  
формасын
■ Х З ГаЙТ'   СЛеДУЮЩИС  ГМ0ЛЬ1  ■  "Релположите«ьнс„  булушем
жабу, бөліну, өндіру, алы ну, салу, жасау
7 
Орыс тіліне аударыныз.
Переведите на русский язык.
Қанылтырды  шаннан  тазалар,  маймен  сүртіп  кептФер  Оны  тепстеп 
ик> жумысын агаш балгамен  жасар.  Шатырда к а и ы ^ р д ь щ  т і ™
н
В
і Ж
і і „ Т
і   ЖаШН  ТІК  б,РЬП"  епп  и »ь,рар 
Костыль  де 
орнатылар.  Шиферді шегемен кағар.
9
Сейлемдегі етістіктерді болжалды келер шак формасына
времени
койыныі:
Поставьте глаголы  в форму  предположительного будущего
ҮЛГ!  :  Мұнай  өмір  тіршілігінде  пайдаланган.  -  Мунай  өмш 
■пршіліпнде пайдаланар. 
ұ 
ӨМ,Р
Жабын шнферден жасалған.
Жабын жасауға каңылтыр да пайдаланған.
Қанылтыр тегістелген.
Ию жүмыстары салынған.
Ол жінішке канылтыр аркылы бекітілген.
Шифер колайлы шатыр жабыны болып табылған

9 
Мыиа  етістіктерден  мақсатты  келер 
шак  формасын
кұраныз:
От данных глаголов образуйте форму будущего времени намерения: 
Майлау, бекіту, анықтау, ашу, игеру, орналасу, салу, салыну
10 
Мына  етістіктердін  максатты  келер 
шак  формасын 
жіктещз:
Проспрягайте  следующие  глаголы  в 
форме  будущего  времени
намерения:
майлау, өндіру, орнату, жабу.
10 
Сөйлемдердегі сездерді толыктырыныз, жүрнак немесе 
жалгауын косыныз:
Допишите суффиксы, окончания:
Қаңылтыр жабынын маймен сртіп  кептір...
Арнаулы үстелде ию жүмыстарын жаса...
Қалыңдау темір -  костыль -- орнатыл...  *
Шифер-  ен көп тара... шатыр жабын...
Қатты жел соғатын аймақтарда шатыр... тегіс тактаймсн жаб...
13 
Қазак тіліне аударыныз 
Переведите на казахский язык.
Жесть  очищают  от  пыли,  ржавчины,  смазывают  и  сушат.  Жесть
выпрямляют.  Нужно  установить  и  костыль.  Кровля  из  шифера  -
самый распространенный вид кровли.  Это очень удобный  вид кровли.
Верхний  шифер  должен  прикрывать  нижний  на  12-14  см.  Шифер 
ложат двумя способами.
Ү й тапсырмасы:
а)  «Қанылтыр,  шифер  жабыны»  такырыбы  бойынша  диалог
курастырыцыз;
составьте диалог по теме «  Қанылтыр, шифер жабыны»;
ә) сөздікті кайталаныз, жаттаңыз; 
повторите словарь;
б) эпиграфты түсіндірініз;
объясните слова эпиграфа.

Ой л а на 
енбектенудің 
кандайлық 
зор 
ж
а
ң
а
р
т
к
ы
ш
куат-күші  барын ү мыту га болмайды.
Қүрмаш Нүрғалиев. 
"
(1925-1988)
15-мәгін
Рулон жабыны
салу
бүктелуі  жазылады.  А гаш   тактай дан   жасалады  және  оның  бүктелуі 
ж азы лады.  Агаш тактайдан жасалған  негіз тегіс,  ойлы  -  қырсыз  және 
шығып  түрған  шегес.з  болу  керек.  Жабын  негізінін  туралығын  үш 
метрлік түзу рейкамен тексереді.Рейка мен  негіздің арасындағы  қуыс 
реиканы  кырарқа  боиымен  сапғанда  5  мм,  ал  көдценен  сапғанда  10 
миллиметрден  кем болып және  1 м аралыкта біреуден аргық кездеспеу 
керек.  Рулонды  материалдарға  рубероид,  пергам ин,  толь  сиякты 
каре  май  сіңірілген  кағаздар  жатады.Бұл  материалдарды  жабын
реганде 
паидаланғанда  бір  күн  бұрын  кырларын  жазу  үшін  екінші 
жағына аударып орап, не жазып тастайды.
„  Жабыннын  негізін  жасап  және  жабатын  қағаздарды  жазып 
даиындап  алғаннан  сон  н еп зп   жүмысқа  кіріседі.  Оны  екі  адам
жүрпзген  жөн.  Бүл  жұмыстардың  ең  оңайы  м асти кан ы   қолданбай 
тек шегемен кағатын түрі.
Рулонды  материалдарды  мастикамен  жабыстырып  салуды  да екі
адам  жүрпзген  дүрыс.Бүл  жагдайда  да  негізін  шегемен  қағыТі 
салғандағыдаи  дайы н дайды .Кағаз лагткі  ЖЯПлит/пои 
... 
_*;__ _:
үстіңп
Рубероид
тастарды
КӨКШ1Л.  Маи;  тольға  антрацен  майынын 
ерітіндісін 
жағады.  Бүл
ЩИЛерді  жакканда  кағаздын  беті  жүмсарып,  қатқыл  шөткемен 
ыскылағанда  түиіршік  тастары 
тез 
кетеді. 
Слю дамен 
капталған  беггі 
еріткіштер  жакпаи-ак,  катгы  шөткемен  тазалау  керек.  Мүндай 
жүмыстарды 
жерде  жүргізеді. 
Қағаэдардың  тазаланган 
жағын
сыртына каратып бүктеп, тігінен  кояды.
_  
(Ә. Оспанов)
Сөздік
непз 
Основа
бүкгелуі 
сгиб(ы)

туралық
артық
аудару
жазу
•  •
кірісу
оңай
тек
жүмсару
еріткі
Прямота
Лишний
Переворачивать
здесь: расстилать
Приступать
Легкий
Только
Смягчаться
Растворитель, сплав, смесь
Өз түсінігіңді айкындайган сұрактар
1
2
жасалған
3
4
лчаоын непзінін туралылығын немен тексереді?
Рулонды материалга қандай кағаздар жатады?
Рулонды  материалдарДы  мастикамен жабыстырып салуды неше 
адам жүрпзеді?
5 
Қағазды  жапсыру  алдында  түйіршік  тастарды  түсіре  ме9
Шарды тез түсіру ү тін  не істейді?
Г I •
кездесті?
Мәтінде
15-мәтін бойынша тапсырмалар 
жабын  турлеріне  байланысты  қандай
видами кровли, встретились
сөздер
2 
М амандыкка 
байланысты 
сөздермен 
сөйлемдео
кврс^нГ зЫНЫ3’  Свйлемдердегі  етістіктердін  шак  формасын
Составьте с ними небольшие предложения, назовите глаголы, укажите 
их время. 
3
3
Септіктерді кайталаңыз! Повторите падежи!
Атау 
Кім? Не?
сеппк
Подлежащее
ІЛІК
с
е
п
т
і
к
Кімнің? Ненің?
Ның,  нің,  дың,  ДІҢ,
тың, тің
Определение
Барыс
Юмге? 
Неге? Ға,ге, қа, ке. ате.на. 
н е  
[
Дополнение.

направление
действия
Предмет,  на 
который 
направлено 
действие
* а ш « н в а  я м
Место
Исходный
пункт,
материал  из
которого
сделан
предмет
Орудие,
лицо,/с/
которым  сов
Табыс
септік
Жаты
сеппк
Шыгы
Қайда?
Кімді? Нені?
Кімде?
Қайда?
Қашан?
Неде?
Кімнен?  Неден?
Қайдан?
Қашаннан?
Кіммен? Немен?
сеппк
Көмек
тес-
с е т !  к
септік
4 
1, 2-сөйлемдегі зат есімдердін септіктерін көрсетінп.
Укажите падежи существительных в  I -ом и во 2-ом предложениях.
5 
Орыс  тіліне  аударыныз,  белгіленген  сөздердін  септіктерін 
аныктаныз:
Переведите на русский язык, укажите падежи  выделенных слов:
Диханшы жерін мақтайды 
Бапыкшы көлін макгайды 
Кәсіпкер кәсібін  мактайды. 
>- 
(Ал сен нені мақтайсың?)
Қурылысшы..........   В н М
Жердін сәні — егін,
Ердіц сәні -  білім.
6 
Сөздердін септік ж алғаулары н койыныз, аударыныз: 
Поставьте правильные падежные окончания, переведите:

Рулон жа^ын... сапу үшін негізжасалады.
Ағаш тақтай... жасалган негіз тегіс болу керек.
Жабын іурелығын рейка... тексереді.
Рулонды материал...  рубероид, пергамин, толь жатады.
Жүмыс.... Екі адам жүргізеді.
Ш
7 
Сөздердін  дұрыс  жалғауларын 
койыңьп,  сөйлемдерді 
аяктацыз:
Поставьте правильные окончания, закончите предложения:
■в,
Рулонный /сгибы выпрямляются/.
Ағаштан жасалған негіз /без гвоздей/ болу керек.
Жабын негізініц /прямота/ рейкамен тексеріледі.
Бүл жұмыстарда /не используют мастику/, /используют гвозди/.
8 
Қазак тіліне аударыныз, сұрактарга казакша жауап берініз. 
Переведите на казахский язык, ответьте на вопросы по - казахски.
Щ
 •
■  Какой должна быть основа из досок?
-  Длина рейки дожна быть какой?
-  Какие материалы относятся к рулонным материалам?
Как готовят рулонный материал в качестве материала для кровли?
-  Когда переходят к основной работе?
Еске  іүсіріңіз,  кайталаныз.  Тәуелдік  және  септік  жалгауларын 
белгіленіз:
Выделите падежные окончания и окончания принадлежности:
Тагы да Астана тур алы  
Астананын  өзіне  тән  ұзақ  даму  тарихы  бар.  Ежелгі  аты  -
Ақмола  (1830  ж )  Бүрын  бул жерде  бекініс  болған  .  Хүндар  «мола» 
деп биік қорғанды. бекіністі атаған.
Қала Есіл озенінің жағасында  орналасқан.  Есіл озені  -  Ергіс  өзенінің
саласы,  үзындығы  2450  шақырым.  Астананын  климаты  -   күот 
континент, қысы суық, жазы ыстық.
Үй тапсырмасы:
а)  жана  сөздермен  сейлемдер  кұрастырыныз,  сөйлемдердегі 
сөздердін септік жалғауларын анықтадыз;
составьте  предложения  с  новыми  словами,  определите  падежные
о
к
о
н
ч
а
н
и
я
  в
  с
л
о
в
а
х
;

»>  іииграфта  берілген  еимердік  авторы туралы  не білееһ, айтын
Ж
й
*  
”   ' " б' " ' ИУ“  Деген 
свм 'Р«*» 
мағыиасын
расскажите  об  авторе  слов  эпиграфа,  расскажите,  как  понимаете 
значение слов «ойлана 
еңбектену». 
«снимаете
16-саба к
Білімнің сарқылмас терец көзі-кітап 
Өтебаи  Турманжанов
(1905-1978)
16-мәтін
Черепица жабыны
Кейбір  жерлердін  жеке  меншік  үй  күрылыстарында  черепица 
™ ы п Ы  К“ 
Қ° ЛДаНЫЛаДЬ,0л  ОТҚа ТӨЗІМДЬ Ң Й  уакыт  бүзылмай
К
і
Ш Ш
І Ш
І І І Й
  ЭТе  ■
  керек  етедкЧерепица
салып
тт______  
1
---- ’ 
.у а іч ы іқ а   ш ы д а и л ы
Черепицалар  жасау  түрлеріне  қарай  науа  тәрізді,  ілмекті,  біртегіс
Г Г  
"  КеЛеД1  Черепица жаб“ нын  салу басқа жабындарға 
Караганда  киынга  соғады.Онын  1м2  шатырдағы  салмағы  50кг
О ны Г н^  * абынымен  КөлбеУл,п  70-ке  дейінгі  шатырлар  жабылады.
н жішшке  ағаш  сырыктарынан салады.  Олардын көлденен
аТсын 
0
 Л Г 3 
КаШЫКТЫҒЫНа  байланысты.Итарқанын
арасын 0.8-1 м аралықта алсақ, сырықтын қимасы 5x5 не 5x6 см болуға 
тиіс.  Сырық 
түзу 
және  черепица  жататын 
жағы 
тегіс  болу 
керек.Сыры
қтарды 
черепицаның  мөлшерімен  кағады.  Ол  үшін 
кажепнше  тақтайдан  (25  мм)  үлгі  жасайды.  Черепицалардың 
үзындығы  онын  түрлеріне  қарай  365-415  мйллимеірге дсйін  болады. 
Оларды 
паидаланар  алдында  іріктеп 
алып.  сол  мөлшермен
сырыктарды  қағады.  Жоғарғы  кенере  тактайы  басқа  сырыктарға 
К а р а г а н д а  
2-3 
с м   ж о г а р ы  
болу 
к е р е к .
Черепицаны  соддан  оңга  карай  фронтон  кенересінің тактайына тіреп
салады.  Бүл тактайды  сырықшалардын әрбір үшына  үзындыгы  70 мм
ш е г е м е н   к а ғ а д ы .
Черепицаның  ілмектелген  жағын  төмен  каратып,  обрешеткага
жел  үшырып  кетпеу  үшін  әрбір екінші  не 
үшіншісін  көлденені  14  мм  мырыш  сыммен  не  жалпак  темірмен
оекітеді.  Ол  үшін  сымды  черепица  күлағынан  еткізіп,  сырықшаға 
кагылган  шегеге  орайды.  Шатыр  биіктігі  45-тен  асқан  кезде 
черепицасын 
дүрыс 
орналастырғаннан 
кейін, 
баскаларын  да

қырарқаға  дейін  осылай  бекітеді.Қабырғаға  тең  салмақ  түсіру  үшің.
екі жағының жабынын бір мөлшерде жүргізіп отыру керек.
4 
(Ә. Оспанов)
Сөздік
бүзылу
Портиться
жөндеу
Ремонт
сирек
Редко
керек ету
Т ребовать
күту
Ухаживать
шыдау
ш
здесь: выдержать
кажепнше
по необходимости
16-мәтін бойынша тапсырмалар
1 
Мәтінді оқыныз, аударыцыз 
Прочитайте текст, переведите
Щ
2 
Сұрактарға  жауап  беріціз,  сұрактар  аркы лы   такырып
бойынша диалог күрастырыцыз.
Ответьте на вопросы, с помощью вопросов составьте 
диалог по
3
жасацыз
М ына  етістіктермен  үлгі  бойынша  сөз  тіркестері  сездігін
Үлгі:
сақталу — сақталу заңы
берді -  
сақтан —
 
аталды —
 
салды — 
шегеледі -  
орнатты -
тексерді -
составьте
Ескерту: керекті сөздерді мәтіннен алыныздар 
Необходимые слова подберите из текста.
«Етіс категориясы» туралы оқыныз: 
Прочитайте правило «Категория залога»:

Етіс (залог)
Ш 
ж 
■  — —
Сипаттамасы
Негіэгі 
етіс
(основной )
Оздік 
етіс
(возвратный)
■ 
Ж
Аффикстері жок 
(переходные 
или
неперех од ные^л агол ы)
Негізгі етіс -н/-ын/-ін 
(-ся/-сь)
(примеры)
Мен кітап оқыдым.
Қуат 
реферат 
жазды.
Элия ойланды.

жүктеу/скачать 13,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: