Практика туралы есеп бағасымен қорғалған

Еуразия техника - экономикалық колледжі

ЕСЕП БЕРУ

Оқу-өндірістік тәжірибе

Тобы: МенМар 3-1

Орындаған: Сауданбекова Мадина

Практика туралы есеп «____» бағасымен қорғалған «01.11-10.12» 2021

Тәжірибе жетекшісі: Ахатқызы Аружан
Алматы 2021

Мазмұны:
Кіріспе...........................................................................................................................3

Негізгі бөлім

1.1.Басқару бөлімі: жоспарлау, ұйым, ынталандыру, бақылау................................4

1.2 Банктерді басқару принциптер.............................................................................8

1.3. Кадолық саясат немесе кадрлық қызмет..........................................................13

1.4. Қаржылық елементердің элементтері...............................................................15

1.5. Компаниядақы қаржылық талдау......................................................................18

1.6.Нарықты сегменттеу............................................................................................20

Қорытынды.................................................................................................................22

Пайдаланылған әдебиеттер.......................................................................................23

Өзіндік банк қаражатын басқару оның өтімділігі мен

Өзіндік банк капиталын басқару оның жеткіліктілігінін, сондай-ақ осы жеткіліктілікті бағалауға мүмкіндік беретін көрсеткіштерді тандаудың өлшемдерін негіздеуді қажет етеді. Өзіндік банк капиталын басқарудың тиімді құралына банк шығарған акция бойынша дивидендтер саласындағы саясат жатады. Дивидендтердің артуы акция бағасын өсіреді және осыған орай қосымша акцияларды сатудың, өзіндік капитал өсуінің ықтималдығын тудырады.

Банк жұмысының пайдалылығын басқару оның кірісгері
мен шығыстарын, тартылған қаражат бойынша шекті шығындарын
және несиелеу мен инвестициядан түсетін шекті табысын, каржылық нәтижелер тұрақтылығының қамтамасыз егілуін, ысырап қатерін бақылауды қажет етеді. Банк алатын пайданың шамасына әсерін тигізетін банк қызметіндегі алаяқтық операциялардың арту себебіне, күмәнді және залалды операциялардың талдауына айрықша назар аударылады.

Менеджердің ұжым еңбегін ұйымдастыра білуі міндеттерді ұжым мүшелеріне жаңылыспай бөліп беру, нақты тапсырмалар беру, оларды нақты көрсеткіштермен (сандық және сапалык) көрсету, тиісті тапсырманың орындалу уақытын анықтау, акпараттық базамен және техникалық құралдармен қамтамасыз ету,міндеттерді мерзімділігі мен маңыздылығына карай жіктей отырып, оларды орындаудың кезегін анықтау қабілеттеріне негізделеді.

1.1.Басқару бөлімі: жоспарлау, ұйым, ынталандыру, бақылау
Пайда табуға ұмтылу - менеджменттің бір ғана мақсаты емес Қазіргі менеджментте қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыру факторы менджмент қызметінде басты орындағы әлеуметтік этика рөлі артып отыр. Кәсіпкерліктің әлеуметтік этикасын арам олжаға, пайданы өсіруге ұмтылу емес, қоғамға қажетті тауар өндірісі мен қызмет көрсетуді кеңейту анықтайды. Соңғы жылдары менеджмент мақсатына адам бойындағы қабілеттерге жол ашатын ұжымдағы элеуметтік мәселелерді шешу ісі де кіретін болды.

Менеджмент ғылым ретінде барлық қызмет саласына ортақ мына принциптерді сипаттайды:

1. Басқару субъектісі әрекетінің нақты мақсатқа жетуге бағытталуын.

2. Олардың алға қойған мақсаттарының, нәтижесінің және құралдарының ортақтығын.

3. Құрамына жоспарлау, талдау, реттеу және бақылау енетін басқару процесінің кешенділігін.

4. Олардың араларының үзілмеуін қамтамасыз ететін келешекке арналған және ағымдағы жоспардың бірлігін.

5. Оларды іске асырудагы маңызды фактор ретінде қабылданған бақылауды.

6. ¥жымның және оның әрбір мүшесінің шығармашылык белсенділігін, табыстылығы мен жетістігін материалдык және моральдық тұрғыдан ынталандыруды.

7. Ұжымның әрбір мүшесімен оның мүмкіндігін пайдалануға жол ашатын жеке жұмысты.

8. Жұмысшылардың кәсіптік деңгейін көтеруге, үнемі оқуға және қызметтің жаңа білімі мен салаларын меңгеруге мүдделілікті.

9. Ұжымдағы жақсы психологиялық жағдайға бағдарлануды.

10. Функционалдық және басқарушылық міндеттерді шешетін басқарудың ұйымдық құрылымының икемділігін.

Банк қызметкеріне менеджмент негізін білу өте маңызды.

Ең алдымен банк экономисі (кәсіпорын, ұйым, кооператив) банктің клиенті   болып   табылатын   немесе   клиенті   болғысы   келетін кәсіпорын, ұйым, кооператив менеджменті деңгейін бағалай білуі қажет.

Шетелдік экономикалық әдебиеттерде кәсіпорындардың қаржылық тұрақтылығының, олардың несиені өтеу қабілетінің жоғарылығының маңызды факторы менеджмент сапасы болып табылады дегенді жазып жүр. Германияда шамамен 40% фирма және жеке кәсіпорындар менеджмент сапасының нашарлығына байланысты банкротқа ұшырады. Сондықтан менеджмент деңгейін бағалау клиенттің несиені өтеу қабілетін талдаудың және онымен несиелік қатынасқа баруда тәуекел деңгейін анықтаудың құрамдық элементтерінің бірі болып табылады.

Германияның коммерциялық банк қатарында практикалық (тәжірибелік) қызметінде тиісті фирманың менеджментті 10 балдық жүйе бойынша рейтінгілік бағалау қолданылып жүр.

Мәселен, 1 балл - барлық салада жоғары кәсіби және жеке біліктілік; 3 балл - жақсы біліктілік, әсіресе жекелеген салада; 5 балл - орташа біліктілік; 7 балл - жекелеген салаларда айқын әлсіздік; 10 балл - төмен деңгей.

Балдардың өсуі қауіп-қатер дәрежесінің өсуін білдіреді, ең көп шамадағы балда фирмамен несиелік, қатынас орнату проблемалы болып саналады.

Ақша нарығының ұдайы өзгеріп отыратын жағдайында жұмыс істейтін банк үшін міндеттерді сәтті шешуге мүмкіндік беретін менеджменттің орны бөлек.

Банк менеджментінің ерекшеліктері банк менеджментінің Коғамдық еңбек бөлінісі бөлімшесінің қызметімен байланысты нақты өзіндік ерекшелігі болады.

Айтылып кеткендей, банк бизнеспен айналысатын өзінше өзгешелігі бар кәсіпорын ретінде алға шығады. Ол несие ресурстарын қосымша ақшалай қаражатқа мұқтаж кәсіпорынға, ұйымға, кооперативке, халыққа, мемлекетке телем негізінде беретін кәсіпорын болып табылады.

Сонымен қатар, банк басқа біреулердің (бөтен) ақшасымен «жүмыс істейді». Онда айналым шеңберінен босаған әр түрлі меншік иелерінің, атап айтқанда, мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың, акционерлік кәсіпорындар мен қоғамдардың, кооперативтердің, жеке тұлғалардың ақшалай қаражаттары шоғырланады. Осының нәтижесінде банк қоғамдық капиталды бөлуші әрі сақтаушы ретінде алға шығады.

Бұл клиенттерге тиесілі ақшалай қаражаттардың сақталуына банктін жауапкершілігін арттырады әрі банктің қоғамдағы маңызды орнын айқындайды.

Сонымен, банк тек өзінің немесе жекеше шыққандардың ғана емес, сонымен бірге, қоғамның мүддесін де танытатын кәсіпорын ретінде көзге түседі. Банк мүдделерді ұштастырып отырмаса баланстың өтімділігін қамтамасыз ете алмайды әрі осыған байланысты банктің ақша нарығындағы позициясы тұрақты болмайды.

Банк қызметінде серіктестік сипатқа ие келісімшарттық қатынас маңызды орын алады. Серіктестік қатынасқа сенім, өзара пайда, шешімнің бірауыздылығы және әрекеттің бір жерден шығуы секілді белгілер тән. Несие мәмілесі өзара пайдалы болуы үшін тараптар оның шарттарын бірігіп талдайды, келіспей қалған жағдайда ымыраға келеді.

/5.185б/
Жеке және ұжымдық мүдделердің ұштасуы банк менеджментінің мазмұнында қалайша көрініс табады?

Ең алдымен, ол банк менеджменті алға қоятын мақсаттардың өзіндік ерекшелігін анықтайды:

1) ақшалай нарық жағдайында шаруашылық жүргізуші субъекті ретінде банк жұмысының пайдалылығын қамтамасыз ету;

2) банк сенімділігінің кепілдігі ретінде банк балансысының өтімділігін қамтамасыз ету;

3) іскер байланыстың тұрақты болуына әрі ұзаққа созылуына септігін тигізетін банк қызметінің ауқымы,  құрылымы, сапасы   арқылы   клиенттің  қажеттіліктерін  барынша  қанағаттандыру;

4) ұжымның өндірістік, коммерциялық және әлеуметтік проблемаларының

сәтті шешілуін ұштастыру;

5) әлеуетті мүмкіндіктерін толық жүзеге асыруға мүмкіндік беретін мамандарды дайындаудың, қайта дайындаудың және орналастырудың тиімді жүйесін құру.

Аталмыш мақсаттарға сәйкес банк менеджменті сандық, сапалық және әлеуметтік көрсеткіштерді орындауға бағдарланады.

Сандық көрсеткіш банк қызметін басқарудың барлық саласына қатысты, қызметтің жалпы нәтижелерін талдау және бағалау үшін пайдаланылады әрі ол мыналарды қамтиды:

-банк клиенттері мен олардың шоттарының саны, депозиттердің, несие салымдарының, инвестицияның мөлшері;

- банк орындайтын операциялар мен қызмет көрсетулердің ауқымы.

Сапа көрсеткіштерін  үш топқа бөлуге болады:

Әлеуметтік көрсеткіштер ұжым мүшелерінің кәсіби дайындығының қалай дамығандығын, олардың еңбекке қатынасын, әлеуметтік проблеманы шеше білетін деңгейін сипаттайды.Банк менеджментінің өзге ерекшелігі мынаған байланысты: мемлекет банк қызметін ақшалай слымдар мен депозит иелерінің мүдделерін қорғау мақсатында қатаң реттеп отырады. Банк қызметін реттейтін мұндай зандардан басқа несие мекемелерінің өтімділігін қамтамасыз етуге бағытталған міндетті нормативтер мен ережелер бар.

Бұл басқаруды ұйымдастыру тұрғысынан алғанда нені  білдіреді? Біріншіден,  міндетті  нормативтер  мен ережелерді (ұйғарымдар) сақтау себебі бойынша дербес шешім қабылдаудың белгілі бір шекарасы болады. Екіншіден, тұрақты түрде  өзгеріп  отыратын  ақшалай  нарық конъюнктурасы жағдайында менеджердің банк өтімділігін қамтамасыз ету жолдарын іздестіру (белгіленген нормативтерге қарай) мүмкіндігі.

1.2 Банктерді басқару принциптері
Банк қызметін басқарудың ерекшелігіне басқару салаларының ауқымдылығы жатады. Бұл басқару салаларына мыналар қатысты: макро және микро деңгейлердегі несие қатынасы мен ақша айналымы, ақшалай операцияларды орындауда қатердің біршама жоғары болуы.

Аталмыш қатер ақша нарығына және осыған орай институттардың қызметіне тән көптеген ішкі және сыртқы факторлардың ұштастырудың қиындығына байланысты туындайды. Сондықтан да банкте ең жауапты шешімдерді ұжыммен ақылдасып шешу принципі қолданылады, несие берушілерді ықтимал қатерлерден қорғаудың әр түрлі тәсілдері пайдаланылады, банктің негізгі кеңсесі мен филиалдары арасында несие операцияларын орындау саласындағы құқықтарды бөлу жүзеге асырылады.

Банк операцияларының келісімшарт сипатында болуы, клиенттермен жұмыс тек жоғары экономикалық дайындықты ғана қажет етіп қоймай, сонымен бірге, психология негіздерін, құқықты, іскерлік этиканы жақсы білуді, келіссөздер жүргізе білуді талап етеді, яғни банк мамандарын өзіндік ерекшеліктермен дайындауды қажетсінеді.

Банк менеджментінің негізгі бағытын екі үлкен салаға бөлуге болады:

1. Бірінші топ банк құзыреттілігіндегі экономикалық процестерді ұйымдастыру және басқару бойынша мәселелерді қамтиды.

2. Екінші топ банк ұжымын ұйымдастырумен және басқару мен байланысты.

1) Банк тұрғысынан басқарудың ең жауапты бөлігіне жоспарлау жатады.

Ал, банк саясатының құрамдық бөлігіне несие, депозит, инвестиция және процент саясаттары жатады.

Банк дамуының сандық, сапалық және әлеуметтік көрсеткісіштерінің келешекте  қалайша өзгеретінің  анықтаудың,  оның қызметін жүзеге асыратын принциптерді негіздеудің, артықшылыктарды бөліп алудың, жұмысты ұйымдастырудың әдістерін тандаудың маңызы зор.

Активтерді басқару банк менеджментінің маңызды бағыттарының  біріне жатады. Ол  тиісті  кезеңге  белгіленген банк саясатын жүзеге асырады. Активтерді басқару процесіңде біртұтас екі міндет алға қойылады - жүйелі талдаудың және активтердің құрылымын өзгертуге бағытталған мақсатты әрекеттердің салдарынан қалыптасатын ахуалдың негізінде ғана банк балансының өтімділігін сақтау арқылы банк жұмысының пайдалылығын қамтамасыз ету.

Әр алуан активтердің банкке әркелкі пайда әкелетіні және олардың қатер деңгейі әр қилы болатыны белгілі. Сондықтан да банк барлық активтерді қаражат салымының мерзіміне, олардың пайдалылығы мен қатер деңгейіне қарай жіктеуі қажет. Активтерді басқарудың әдістері біршама дәрежеде тиісті кезеңце банк шешетін міндеттердің ерекшеліктерімен анықталады. Сонымен Қатар, пассивтердің құрылымына қарай активтерді орналастырудағы тығыз байланыстың болуы активтерді басқарудың теориясын және оны жүзеге асыратын әдістемелерді әзірлеуді қажет етеді. Ақша нарығы дамыған елдерде қазіргі заман жағдайында активтерді басқару белгіленген пайдалылық пен өтімділік нормативтерінде активтерді орналастыру мен пассивтер жағдайы арасындағы белгілі бір тәуелділікті белгілеуді ұйғаратын экономикалық-математикалық үлгінің негізінде жүзеге асырылады. Бұл арада әр түрлі экономикалық ахуалдарға баламалы нұсқалар жасалады.
Пассивтерді басқару менеджменттің дербес бағытын бідіреді. Бұл процесте мынадай міндеттер шешімін табады:

• міндетті резервтерді қалыптастыратын бөлігін есептемегенде табыс әкелмейтін қаражаттың банкте болуың-жол бермеу;

• банк өз клиенттерінің алдындағы тиісті міндеттемелерді орындауы үшін әрі активтік операцияларды дамыту үшін қажетті несие ресурстарын іздестіру;
• банктердің «арзан» ресурстар есебінен пайда алуын қамтамасыз ету.
Осы міндеттердің әрбіреуі мәселені шешудің айрықша тәсіліне ие. Осылардың ішінде депозиттік процент, оның салым мерзіміне қарай әртараптануы маңызды орын алады. Алайда мөлшерді арттыруды ғана емес, сонымен бірге түрлерді әр алуан етуді білдіретін пассивтік операциялардың дамуы ақша және қаржы нарығының алғашқы негізі ретінде болатын акция айналымының тұрақтылғын қажет етеді.

Банк қызметіндегі тәуекелдіктерді басқаруға тәуекелдік -менеджменті жатады.

Банк қызметінде қатер әр түрлі операцияларды орындау барысында орын алады: несиенің және ол үшін алынатын проценттің қайтарылмай қалу қатері, қаражатты жеткізушінің уақтылы ала алмай қалу қатері, пайданың алынбай қалу қатері, өтімділіктің болмай қалу қатері және т.б.

Тәуекелдік болмаған жерде кәсіпкерлік болмайды, сондықтан да оны басқара білу қажет. Тәуекелдікті басқару процесінде шешімін табуы тиіс басты міндеттер:

• қауіп-қатер пайда болуының ықтимал жағдайын көре білу;

• болжалды зиянның ауқымын бағалау;

• ескертудің тәсілін немесе оның орнын толтыратын көзді табу.
Қауіп-қатерді (тәуекелдікті) басқару өткен шақта зиянның қалай пайда болғандығын зерделеуге, нақты клиент үшін оның пайда болу ықтималдығын болжауға, ескертудің немесе ықтимал зиянның орнын толтырудың тәсілдерін алдын ала негіздеуге құрылады. Біздің іс-тәжірибеде мәселе бұлайша алғаш рет қойылғандықтан өзіне айрықша назар аудартады. Осыған байланысты банк қызметіндегі ықтимал тәуекелдіктерді болжау мен бағалау бойынша әдістемелік нұсқауларды әзірлеу бірінші кезектегі міндет болып табылады.
Қатерлерді басқару проблемасы банк қызметін үйымдастыру-№ең, жауапкершілік жүйесімен жэне банк жүмыскерін еңбекке экономикалық түрғыдан ынталандырумен тығыз байланысты.

Шетелдік іс-тәжірибеде жекелеген несие операциясын орындау кезінде негізі жоқ шешім қабылдау қатерін  кеміту үшін құзыреттілікті шектеу принципі пайдаланылады. Мәселен, банк филиалы аса ірі мөлшерде кәсіпорынды несиелеу туралы шешім қабылдамайды немесе қатер деңгейі айрықша жоғары операцияларды орындамайды.

Мұны көбінесе басқарудың ұжымдық органы орындайды.

Менеджмент мазмұны сонымен қатар еңбек ұжымы әзірлейтін басқару түжырымдамасын да қамтиды.

Шетелдік іс-тәжірибеде менеджменттің екі үлгісі бар:

• жапондық үлгісі банк қызметінің түпкілікті жоғары нәтижеге қол жеткізуде ұжымның атқарған рөлін тануға (мойындауға) негізделеді;

• американдық үлгі бүкіл ұжым қызметінде шешуші рөл ойнайтын тұлғаға бағдарланады.

Осы бастапқы екі идеяға қарай шешім қабылдауды, қызметкерлердің жауапкершілігін бақылауды, басшылардың бағыныштылармен қатынасын, еңбекақы жүйесін, басқару сапасын бағалауды, менеджерлерді дайындауды және т.б. қамтитын басқарудың бүкіл жүйесі құрылады.

Ұжымды басқарудағы басты міндет - менеджер әрбір қызметкердің бойындағы әлеуетті мүмкіндіктері мен қабілеттерін, ынтасын оята білуі керек оларды терең ойлауға үйретуі қажет.

Шетелдерде жүргізілген әлеуметтік зерттеу мынаны көрсетіп берді: қаржылық қатынастағы жетістіктің 85%-і менеджердің әріптестерімен тіл табыса білу қабілетіне, яғни оның жеке басынын қасиетімен әрі адамдарды басқара білуімен байланысты.

¥жымды басқаруда менеджер білуі тиіс үш фактордың орны ерекше:

• ұжым жұмысын ұйымдастыра білу;• әр қызметкермен тіл табыса білу;

• ұжым алдына қойылған міндеттерді шешу үшін әр қызметкерге ықпал етудің тәсілін таба білу.

Бағыныштыға қатысты басшыға тән мінез-құлық стилінің екі түрі болуы мүмкін:

1) түсіндірмелері болатын директивалық нұсқаудың негізінде;

2) шешім қабылдауда, бастама көтеруде құқықтар беру. Мінез-құлықтың тиісті түрі қызметкердің өз еңбегінің нәтижесін арттырудағы кұзыреттілігі мен мүдделілігінің деңгейлеріне қарай таңдалады.

Францияда осы өлшемдер бойынша басшы мінез-кұлқын анықтайтын мамандардың төрт тобы бөліп көрсетіледі:

1) еңбек нәтижесіне құзыретті және мүдделі емес (мінез-құлықтың директивалық-ықыластандырғыш түрін пайдаланады);

2) еңбек нәтижесіне құзыретті болмаса да мүдделілік танытады (әдетте жас маман (тұрақты басшылықты қажет етеді);

3) құзыретті, алайда, мүдделі емес (мүдделілік жүйесін құру қажет);

4) құзыретті және мүдделі (бастама көтерудің кең ауқымды құқығын білдіреді).

Еңбекке деген ынтасын және энтузиазмын ояту үшін ұжымға ықпал етудің тәсілдерін таба білу. Бұл - менеджердің ең жауапты әрі күрделі міндеті. Осыған байланысты менеджердің әрбір қызметкердің жетістігіне көңіл бөле білуінің маңызы зор: жетістігі үшін оған (қызметкерге) алғыс айту, оның материалдық жағдайын жасау әрі оны еңбекке моральдық тұрғыдан ынталандыру. Осының барлығы менеджерді дайындаудың әэне қайта дайыидаудың арнайы жүйесін қажет етеді. Менеджерлерді дайындаудың жүйесі тек кәсіби оқытуды ғана қарастырмай, сонымен қатар ұжымды басқарудың әдістеріне, іскерлік әңгімелесудің өнеріне үйретуі керек.

Кадрлар – бұл әлеуметтік-экономикалық категория сипаттайтын адам ресурстары кәсіпорын, аймақ, ел. Айырмашылығы еңбек ресурстарын біріктіретін барлық еңбекке қабілетті халық (жұмыс істейтіндер, сондай-ақ әлеуетті қызметкерлерінің), ұғымы «кадрлар» қамтиды тұрақты (штаттық) құрамы, яғни еңбекке жарамды азаматтардың еңбек қатынастарында тұрған түрлі ұйымдар. Бұл мағынада ол тождественно әлеуметтік-экономикалық категория «жұмыс күші», оның астында түсінеді еңбекке қабілеті, жиынтығы жеке және интеллектуалдық қабілеттерін адам, өзіне қажетті өндіріс үшін өмірлік игіліктер. Сонымен қатар, осы ұғымдармен айырмашылық бар екен. Жұмыс күші – бұл жалпы қабілеті өнімді еңбекке, оны қолдану өндірісімен байланысты материалдық немесе рухани игіліктер. Астында кадрлармен әдетте түсінеді штаттық білікті қызметкерлер, өткен алдын ала кәсіби даярлықты және арнаулы білімі бар, еңбек дағдыларын, немесе жұмыс тәжірибесі бар және таңдаған.

Тұрғысынан әлеуметтік ролін және құқықтық жағдайын ажыратады мынадай негізгі дәнекерден кадрларды басқару:

● саяси қайраткерлер мен мамандар, қоғамдық және саяси ұйымдар;

● мемлекеттік қызметшілер, яғни аппараты мемлекеттік билік органдарының басқару;

● кадрлар шаруашылық, ғылыми, медициналық, оқытушы, т. е. негізгі кәсіби қызметкерлердің жекелеген салалары, шаруашылық, мәдениет, ғылым, ағарту, денсаулық сақтау және т. б.

Айырмашылықтар осы санаттағы кадр ретінде көрсетіледі, олардың құқықтық жағдайы, иә мен мазмұны олар орындайтын функциялары.

Штатын толықтыру тәртібі, қоғамдық ұйымдар, олардың құрылымы қойылатын кадрлар талаптарды айқындайды жарғыларына осы ұйымдардың ішкі актілерімен шығаратын принциптері негізінде қоғамдық өзін-өзі басқару. Ереже мемлекеттік қызметшілердің орны анықталады сол немесе өзге де органның мемлекеттік билік және басқару, нақты функциялары, олар орындайды сол немесе өзге де мекемелер. Демек, беруді, билік өкілеттігі бар ескере отырып иерархия органдардың мемлекеттік билік пен басқару жүйесіндегі, субординация немесе үйлестіру арасындағы қарым-лауазымды адамдар – міне, бұл сипаттайды ең алдымен, ереже, мемлекеттік қызметшілер. Басқа да қызмет салаларында (өнеркәсіп, ғылым, мәдениет, денсаулық сақтау, оқу-ағарту, тұрмыстық қызмет көрсету және т. б.) алдыңғы қатарға ұсынады мұндай талаптар, кәсібилік, деловитость, кәсіпкерлік, болуы арнайы қабілеттерін және мүмкіншіліктерін. Жиынтығы осы қасиеттеріне байланысты түрлі кәсіби қызметі мен нақты жағдайларын, онда ол жүзеге асырылады.

Кадрлар жіктеуге болады және көптеген басқа да белгілері: классовому; әлеуметтік-демографиялық; кәсіби біліктілік; салалық керек-жарақтары. Тиесілігін қызметкердің осы немесе өзге де топқа сипаттайды белгілі бір шегін, оның кәсіби қызметін, оған қойылатын талаптар және топтық мүдделерін.

Міндеттерді шешу кадр саясатының практикалық қызметінің мәнін құрайды кадрлық жұмыс. Осында қызметі жатады жоспарлау, іріктеу, даярлау, орналастыру, қайта даярлау, бағалау, тәрбиелеу және ұтымды пайдалану. Кадр жұмысы, осылайша, құралы болып табылады кадр саясатын іске асыру.

Ұғым «кадрлармен жұмыс қамтиды барлық персоналдың әлеуметтік басқару және болжайды шартты түрде оларды бөлу үлкен үш топқа бөлінеді: бірінші жасасады талдау жасап, санаттары мен лауазымдардың, жоспарлау және болжау саласындағы кадрларды анықтау, қалыптастыру және қанағаттандыру көздерін кадрлық қажеттіліктерін; екінші – іріктеу, орналастыру, даярлау және кадрлардың біліктілігін арттыру; үшіншісі – ұйымдастыру мәселелері мен еңбегін бағалау, қалыптастыру тұрақты ұжымдарының күшейту және т. б.

Сияқты салалардың бірі қоғамдық өмірдің саясат өзара іс-қимыл жасайды басқа салаларымен, подвергаясь олардың әсеріне және бір мезгілде детерминируя олардың жұмыс істеуі және дамыту. Сондықтан саяси құбылыстар айқындауды көздейді экономикалық және басқа да мүдделерін, олар анықтайды, сондай-ақ барлық жүйесі әлеуметтік факторлардың, олар арқылы добын жүзеге асырды жолын басым экономикалық мүдделерін. Осылайша, аралық және жалғастырушы буын арасындағы саясатпен және экономикамен болып табылады әлеуметтік факторлар мен әлеуметтік құрылымы, тікелей ұсынады негіздері саясатын айқындай отырып, оның субъектілері, бағыты, сипаты және саяси процестердің бағыт.

Сондықтан кадрлар – тек әлеуметтік-экономикалық емес, саяси мәселе. Қою, кез-келген әлеуметтік, экономикалық немесе саяси міндеттері қатысуын талап етеді, адамдар алатын, оның шешу. Бұл ретте, неғұрлым терең қайта құрулар қоғамдық, мемлекеттік немесе шаруашылық қызметте сол значительнее өзгеріс кадр саясаты.
1.4. Қаржылық елементердің элементтері
Қаржылық талдау дегеніміз – бұл бизнесті, жобаларды, бюджеттерді және басқа қаржыға байланысты операцияларды олардың тиімділігі мен жарамдылығын анықтау үшін бағалау процесі. Әдетте, қаржылық талдау ұйымның тұрақты, төлем қабілеттілігі, өтімділігі немесе ақшалай инвестицияларды кепілдендіру үшін жеткілікті кірістігін талдау үшін қолданылады.

Негізгі өнімдер

• 
  Егер іштей жүргізілсе, қаржылық талдау менеджерлерге болашақ іскерлік шешімдер қабылдауға немесе өткен жетістіктердің тарихи тенденцияларын қарастыруға көмектеседі.
  
• 
  Егер сырттан жүргізілсе, қаржылық талдау инвесторларға мүмкін болатын инвестициялық мүмкіндіктерді таңдауға көмектеседі.
  
• 
  Фундаменталды талдау және техникалық талдау қаржылық талдаудың екі негізгі түрі болып табылады.
  
• 
  Фундаменталды талдау коэффициенттер мен қаржылық есептіліктің деректерін ішкі құнды анықтау үшін пайдаланады.
  
• 
  Техникалық талдау қауіпсіздік бағасын оның бағасымен анықтайды деп болжайды және оның орнына уақыттың өзгеру тенденцияларына назар аударылады.
  

Қаржылық деректерді талдаудың кең таралған тәсілдерінің бірі – қаржылық есептіліктегі мәліметтерден басқа компаниялармен немесе компанияның өзінің тарихи көрсеткіштерімен салыстыру үшін коэффициенттерді есептеу.

Мысалы, активтердің кірістілігі (ROA) – бұл компанияның өз активтерін пайдалану тиімділігін және табыстылық өлшемі ретінде анықталатын жалпы коэффициент. Бұл коэффициентті бір саладағы бірнеше компаниялар үшін есептеуге болады және бір-бірімен салыстыра отырып, үлкен талдаудың бір бөлігі ретінде қолдануға болады.

Корпоративтік қаржыларда талдауды бухгалтерия ішкі жүргізеді және іскери шешімдер қабылдауды жақсарту мақсатында басшылықпен бөліседі. Ішкі талдаудың бұл түріне орындалуға лайық жобаларды табу үшін таза ағымдағы құн (NPV) және кірістіліктің ішкі коэффициенті (IRR) сияқты коэффициенттер кіруі мүмкін.

Көптеген компаниялар өз клиенттеріне несие береді. Нәтижесінде, сатудан түскен қолма-қол ақша белгілі бір мерзімге кешіктірілуі мүмкін. Дебиторлық берешегі үлкен компаниялар үшін сатылымдағы күндерді бақылау тиімді (DSO), бұл компанияға несиелік сатылымды қолма-қол ақшаға айналдыру уақытын анықтауға көмектеседі. Орташа жинау кезеңі компанияның жалпы маңызды аспектісі болып табылады қолма-қол ақша айырбастау цикл.

Корпоративті қаржылық талдаудың негізгі бағыты компанияның бұрынғы қызметін, мысалы таза кірісті немесе пайда маржасын, компанияның болашақ қызметін бағалауға экстраполяциялауды қамтиды. Тарихи үрдістерді талдаудың бұл түрі маусымдық үрдістерді анықтауға тиімді.

Мысалы, бөлшек саудагерлер Рождество алдындағы бірнеше айда сатылымның күрт өсуін байқауы мүмкін. Бұл бизнеске өткен тенденцияларға сүйене отырып, бюджеттерді болжауға және қажетті минималды қорлар деңгейлері сияқты шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді.

Инвестициялық қаржыландыруда компаниядан тыс аналитик инвестициялық мақсатта талдау жүргізеді. Сарапшылар инвестицияны жоғарыдан төменге немесе төменнен жоғары қарай жүргізе алады. Жоғарыдан төмен қарай бағытталған тәсіл алдымен макроэкономикалық мүмкіндіктерді іздейді, мысалы, өнімділігі жоғары секторлар, содан кейін осы саланың ішіндегі ең жақсы компанияларды табу үшін жаттығулар жасайды. Осы сәттен бастап, олар белгілі бір компанияның негіздерін қарау арқылы инвестициялар ретінде ықтимал табысты компанияларды таңдау үшін нақты компаниялардың қорларын талдайды .

«Төменнен жоғарыға» деген көзқарас, керісінше, белгілі бір компанияға қарайды және корпоративті қаржылық талдауда қолданылатынға ұқсас коэффициент талдауын жүргізеді, өткен нәтижелер мен болашақтағы нәтижелерді инвестициялық индикаторлар ретінде қарастырады. Төменнен инвестициялау инвесторларды ең алдымен микроэкономикалық факторларды ескеруге мәжбүр етеді. Бұл факторларға компанияның жалпы қаржылық денсаулығы, қаржылық есептіліктің талдауы, ұсынылатын өнімдер мен қызметтерге, сұраныс пен ұсынысқа және корпоративті қызметтің уақыт бойынша басқа жеке көрсеткіштері кіреді.
1.5. Компаниядақы қаржылық талдау
Қаржылық талдаудың екі түрі бар: іргелі талдау және техникалық талдау.

Іргелі талдау қаржылық құнын есептік көрсеткіштерден алынған қатынастарды пайдаланады, мысалы, компанияның құндылығын анықтау үшін компанияның акцияға шаққандағы пайдасы (EPS). Компанияның айналасындағы экономикалық және қаржылық жағдайларды жан-жақты шолумен қатар, коэффициенттік талдауды қолдану арқылы талдаушы қауіпсіздік үшін меншікті мәнге ие бола алады. Мұндағы мақсат инвестордың бағалы қағаздардың жете бағаланбағанын немесе артық бағаланғанын білу үшін бағалы қағаздың ағымдағы бағасымен салыстыра алатын санға жету.

Техникалық талдау жылжымалы орташа мәндер (MA) сияқты сауда қызметінен жиналған статистикалық тенденцияларды қолданады. Негізінен, техникалық талдау қауіпсіздік бағасының барлық жалпыға қол жетімді ақпаратты көрсететіндігін және оның бағалардың өзгеруін статистикалық талдауға бағыттайтынын болжайды . Техникалық талдау қауіпсіздік бағасының негізгі атрибуттарын талдаудан гөрі заңдылықтар мен тенденцияларды іздеу арқылы баға тенденцияларының нарықтық сезімін түсінуге тырысады.

Іргелі талдаудың мысалы ретінде Discover Financial Services 2020 жылдың төртінші тоқсанында акцияға шаққандағы пайда (EPS) 2,59 долларды құрады.Бұл 2019 жылдың үшінші тоқсанындағы EPS 2,25 доллардан жоғары болды. Іргелі талдауды қолданатын қаржылық талдаушы мұны бағалы қағаздың ішкі құнын арттырудың оң белгісі ретінде қабылдайды.

Сонымен, болашақ EPS болжамдарының өсуі де мүмкін.Мысалы, Nasdaq.com сайтының хабарлауынша, 2021 жылдың бірінші тоқсанындағы EPS 2020 жылдың бірінші тоқсанынан бастап 1,36 доллардан 2,78 долларға жетеді деп болжануда.

Қаржылық талдаудың мақсаты – ұйымның тұрақты, төлем қабілеттілігі, өтімділігі немесе ақшалай инвестицияларды кепілдендіруге жеткілікті кірістігін талдау. Ол экономикалық тенденцияларды бағалау, қаржылық саясатты белгілеу, іскерлік қызметтің ұзақ мерзімді жоспарларын құру және инвестициялау үшін жобаларды немесе компанияларды анықтау үшін қолданылады.

Қаржылық талдау корпоративті қаржыландыруда да, инвестицияларды қаржыландыруда да жүргізілуі мүмкін. Қаржылық талдаушы компанияның қаржылық есептілігін – кіріс туралы, баланстық және ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есепті мұқият зерттейді. Қаржылық деректерді талдаудың ең кең тараған тәсілдерінің бірі – қаржылық есептіліктегі мәліметтерден басқа компаниялармен немесе компанияның өзінің тарихи көрсеткіштерімен салыстыру үшін коэффициенттерді есептеу. Корпоративті қаржылық талдаудың негізгі бағыты компанияның таза қызметі немесе пайда маржасы сияқты компанияның өткен қызметтерін экстраполяциялауды, компанияның болашақтағы қызметін бағалауды қамтиды.

Іргелі талдау қаржылық құнын есептік көрсеткіштерден алынған қатынастарды пайдаланады, мысалы, компанияның құндылығын анықтау үшін компанияның акцияға шаққандағы пайдасы (EPS). Компанияның айналасындағы экономикалық және қаржылық жағдайларды жан-жақты шолудан басқа, коэффициенттік талдауды қолдану арқылы талдаушы қауіпсіздік үшін меншікті мәнге ие бола алады. Мұндағы мақсат – инвестор бағалы қағаздың жете бағаланбағанын немесе артық бағаланғанын білу үшін бағалы қағаздың ағымдағы бағасымен салыстыра алатын санға жету.

Техникалық талдау жылжымалы орташа мәндер (MA) сияқты сауда қызметінен жиналған статистикалық тенденцияларды қолданады. Техникалық талдау құнды қағаздың бағасы жалпыға қол жетімді барлық ақпаратты көрсетеді деп ойлайды және оның орнына баға қозғалысын статистикалық талдауға бағытталған. Техникалық талдау қауіпсіздік бағасының негізгі атрибуттарын талдаудан гөрі заңдылықтар мен тенденцияларды іздеу арқылы баға тенденцияларының нарықтық сезімін түсінуге тырысады.
1.6.Нарықты сегменттеу
Нарықты сегменттеу — шектеулі ресурстар әлеміндегі өндіріс-бөліс-айырбас-тұтыныс процессінде адамдар арасында қалыптасатын объективті зерттеу және сегменттеу қатынастардың жүйесі болып табылады. Сегменттеу кейде зерттеу деп те аталады. Бүгінгі таңдағы ауқымды өзгерістер кезеңі қоғам өмірінің барлық саласын жан-жақты қамтуда. Сондықтан, қалыптасқан құрылымды мүлдем жаңартып, зерттеу және сегменттеу-әлеуметтік және рухани дамуға жол ашатын демократиялық қоғам құруға сай зерттеу және сегменттеуны нарықты қатынастарға көшіру міндеті тұр.Нарықты зерттеу және сегменттеуда әр адам нарық заңдары мен мемлекеттің заңдылық актілеріне негізделе отырып өз еркімен шешімдер қабылдауы керек болады. Нарықты зерттеу және сегменттеуда адамдардың жемісті қызметінің қажетті шарты болып, сол адамдардың нарықтың қызмет ету механизмін және ұйымдастыруы болып танылады.

Зерттеу және сегменттеу ғылым ретінде қоғам және ұлттың алдында тұрған маңызды проблемаларға жауап беруі қажет.Адамның өмір сүруі, дамуы үшін қажетті материалдық игіліктер жасау. Адам қоғамының өмір сүруі - негізі өндіріс.Адамзатқа нақты шешім қабылдауға көмек беру.Адамзаттың ғылым бойынша дамуына жағдай жасау

Зерттеу және сегменттеу екі негізгі аксиомаға негізделеді: шексіз мұқтаждықтар мен шектеулі ресурстар. Мұқтаждықтар-бұл адамдардың белгілі бір пайдалылығы бар игіліктерді иелену мен пайдалануға деген ынталылығы. Мұқтаждықтарды қанағаттандыратын құралдар - игіліктер болып табылады. Бір игіліктер шексіз мөлшерде болады, ал екіншісі-шектеулі. Соңғылары зерттеу және сегменттеу игіліктер деп аталады. Өндірістің түпкі мақсаты-тұтыну болып табылады. Шектеулі ресурстар жағдайында таңдау мәселесі туындайды.Табиғаттың бұл ресурстарын адамзат қажетіне пайдалану жоғарыда айтылған проблемаларды ұтымды шешумен тікелей байланыс жасайды.

Тұтыну тауарлар рыногын сегменттеуде мынандай негіздер алынады: география, демография, психография, тұтынушылардың құлығына қарай.

• 
  география негізінде рынокты сегменттеуде сатып алушыларды мекендеу орнына немесе климаттық жағдайына байланысты бөледі.
  
• 
  демография негізінде рынокты сегменттеу принципі де өте жиі қолданылатындарға жатады. Оның сипаттамаларының оңай қолға түсуімен, уақыт жағынан тұрқтылығымен, сұраныспен тығыз байланыстылығымен ерекшеленеді.
  
• 
  психографиялық негізде тұтынушылар сипаттамалары бір тұтас кешенді болып келеді.
  
• 
  тұтынушылардың қулығына қарай рынокты сегменттеу, көптеген мамандардың пікірі бойынша, рынок сегментін құрудағы логикалық негізі болып табылады.