Презентация Тақырыбы: Терінің экскреторлық қызметі.
Қалыпты және потологиялық физиология кафедрасы
Шымкент 2023ж
Орындаған: Баратова М.А
Тобы: ЖМҚ(А)-04-22
Қабылдаған: Джамашева Г.Ш.
Жоспар - I.Кіріспе
- Тері құрылысы;
- II.Негізгі бөлім
- Май және тер бездерінің құрылымдық-қызметтік ерекшеліктері;
- Май мен тердің құрамы;
- III.Қорытынды
- IV. Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе - Тері ағзада әр түрлі қызмет атқарады. Ішкі мүшелерді сыртқы ортаның механикалық әсерінен (соғылудан, жарақаттанудан) қорғайды. Тері микробтарды, еріген улы және зиянды заттарды өткізбей қорғаныштық қызмет атқарады. Тері ағзадағы зат алмасу үдерісіне қатысады. Негізінен су мен жылу алмасуда маңызы бар. Сыртқы ортаның температурасы қаншалықты ауытқығанымен, адамның дене температурасы үнемі тұрақты болады. Дене температурасының үнемі тұрақты деңгейде болуын қамтамасыз ететін физиологиялық үдерістерді жылу реттелу дейді.
Тері бездері
- Тері бездері- терді өндіріп және оны шығарып, терморегуляцияға қатысады. Тері бездерінің қан айналымын тері асты май қабаты артериясы қамтамасыз етеді.
- Қарапайым түтікті безге жатады. Әр без соңғы бөлімінен (денесі) және сыртқа ашылатын тері өзегінен тұрады.
- Эккринді және апокринді тері бездері болады. Эккринді тері безін симпатикалық жүйке жүйесі талшықтары жүйкелендіреді. Апокринді тері безін БҮБ милы қабаты гормондары реттейді.
- Тер- түссіз, сәл лайлы және тұзды дәмі бар, 98 % судан тұратын сұйықтық. Тері бөліну кезінде ағзадан су ғана емес, әртүрлі метоболизм өнімдері де бөлінеді.
- Сонымен қатар ағзаға түскен сынап тұзы, темір, мышьяк, мыс тұздары аз-аздан бөлініп отырады.
- Сонымен тер бөлінуі – гомеостазды ұстап тұрудың бір механизмі.
Май бездері
Май безі жай тарамдалған безге жатады, 2 бөліктен тұрады: соңғы бөлік пен шығарушы өзек. Олар голокринді типті секрецияға жатады, себебі: секреция кезінде жасушалар толық жойылып, сыртқа шығады.
- Май безінің соңғы бөлімі себоцит жасушаларынан құралған бөліктерден турады. Әр бөлікте бернеше жүздеген жиналып орналасқан себоциттер болады. Бөлікте қуыс болмайды, ал бөлінген секрет шаш өзегіне ашылатын шығарушы өзекке түседі.
- Шығарушы өзек шаш өзегінің жоғарғы бөлігіне ашылып, көп қабатты жалпақ мүйізделген эпителийден тұрады.
- Перифериялық май безінде жетілмеген, жиі бөлінетін жасушалар болады. Полудесмос көмегімен олар базальды мембранага бекінеді. Базалды мембранадан алшақтаған сайын, олар жетіледі, ұлғаяды, ядросы кішірейеді, ішіне май жианалады. Жетілген жасушалар бір-бірімен байланысын жоғалтып, бұзыла бастайды. Бұзылған жасушалардан тері безі секреті түзіледі де, себоциттер қалдықтарымен бірге шығарушы өзекке жиналады.
Майлы бездердің өзектері түктердің түбіріне ашылып, түктерге, теріге май бөледі. Майлы бездерден бөлінген май теріні құрғап кетуден сақтайды, теріге суды өткізбейді. Терінің жұмсақтығы мен серпімділігін қамтамасыз етеді. Майлы бездер баста, бетте көбірек болады. Теріде болатын ерекше жасушалар күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен пигмент (меланин) бөліп, терінің түсі қараяды. Оның қорғаныштық мәні бар. Май безінің секреті тері майы (sebum) — эпидермис пен тері түктерін майлайды.
Майдың құрамы
Май бездері май деп аталатын майлы, майлы затты шығарады. Майдың құрамында триглицеридтер (41%), балауыз эфирлері (26%), май қышқылдары (16%) және сквален (12%) бар. Май секреция кезінде иіссіз, бірақ бактериялармен ыдыраған кезде ол белгілі бір иіске ие болуы мүмкін.
Тері құрамы
Тері 98% судан тұрады. Бұл ретте қалған 2% 250-ге жуық химиялық қосылыстарды құрайды. Адамның терінде ғалымдар несепнәр, несеп қышқылы, аммиак және креатинин - ақуыздардың ыдырауы кезінде пайда болатын азотты заттарды тапты.
Қорытынды - Эпидермис өзін үнемі майлап және ыңғайландырып тұратын бездердің арқасында сыртқы ортаның физикалық, химиялық, тіпті бактериялық әсерлеріне төтеп береді. Сол арқылы ол жұмсақ, серпімді, шымыр болып көрінеді Терінің серпімді, әжімсіз, жылтырап әдемі көрінуі май бездерінің арқасы.
Қолданылған әдебиеттер - Қалыпты физиология Автор: Л.З.Тель,Н.А.Агаджанян,К.М.Хамчиев
- Афанасьев Ю.И., Юрина Н.А., Котовский Е.Ф. и др. Глава 19. Кожа и её производные //
- Анатомия мен физиология автор: Н.В.Смольянникова;
- «Тері және венерология аурулары» З.Б.Есенгараева;
Достарыңызбен бөлісу: |
